276062606

116 Maria Wojas

uzależnione od spełnienia warunków lub wystąpienia określonych zdarzeń. W zależności od stopnia pewności wystąpienia tych zdarzeń ujmuje się je w księgach rachunkowych jako rezerwę, ujawnia w informacji dodatkowej jako zobowiązanie warunkowe lub pomija się informację o nich całkowicie. Wynika stąd, że to właśnie stopień prawdopodobieństwa wystąpienia danego zdarzenia warunkuje sposób jego ujęcia w księgach rachunkowych i ujawnienia informacji o zobowiązaniu warunkowym w sprawozdaniu finansowym.

Nie wszystkie zobowiązania wykazane w sprawozdaniu finansowym to zobowiązania rzeczywiste, już powstałe i odpowiednio udokumentowane. Do zobowiązań bilansowych zalicza się także utworzone rezerwy (sensu strictó) oraz rozliczenia międzyokresowe bierne. Dokładna wycena kwoty takich zobowiązań oraz określenie terminu ich powstania nie jest możliwa¹.

W Międzynarodowych Standardach Rachunkowości wielokrotnie poruszano problematykę rezerw. Podstawowe zasady rachunkowości w odniesieniu do rezerw zostały omówione w szczególności w następujących standardach:

-    MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” - zawarto w nim zasady wykazywania rezerw w sprawozdaniu finansowym,

-    MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe” - określono w nim szczegółowe zasady tworzenia i prezentacji rezerw na zobowiązania, w tym również rezerw tworzonych w ramach rozliczeń międzyokresowych biernych, a także zdefiniowano zobowiązania i aktywa warunkowe,

-    MSR 12 „Podatek dochodowy” - zawarto w nim zasady tworzenia rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

3. Zasady tworzenia rezerw i ich unormowania prawne

Rezerwy to jedna z wielu kategorii finansowych, które przybierają różne znaczenia w zależności od kontekstu. W języku potocznym słowo „rezerwa” kojarzy się z ostrożnością i rozumiane jest jako „pow ściągliwość, ograniczone zaufanie, dystans do określonych zdarzeń lub szacowanych wartości”². W systemie informacji tworzonych przez rachunkowość ostrożność dotyczy pewności co do wykazywanych w' sprawozdaniu informacji. Dotyczy to prezentowanej w sprawozdaniu finansowym wartości majątku jednostki gospodarczej, jej kapitałów i wyniku finansowego.

Rozpatrywanie kategorii „rezerwy w rachunkowości” musi być dokonywane w ścisłym związku z pojęciem „zobowiązania”, które definiuje się jako wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczeń o w iarygodnie okre-

1

   M. Wojas, Klasyfikacja rezerw tworzonych w przedsiębiorstwie. Materiały na Ogólnopolski Zjazd Katedr Rachunkowości, Ustroń, 17-19 września 1997.

2

   Por. Mała encyklopedia powszechna, t. 2, PWN, Warszawa 1975, s. 521.