3149488411

indukty; księgi ziemskie w XV w. dla osobnych powiatów, sprawy niesporne w obecności samego pisarza wpisy w czasie tzw. „leżenia ksiąg”; księgi grodzkie dla sądu i od XVI w. urzędu grodzkiego, początkowo 4 artykuły, sprawy szlachty nieosiadłej, egzekucje wyroków sądowych, 1496 i 1507 potwierdzenie prawa wieczności dla ksiąg ziemskich ale praktyka XVI w. także grodzkie, poł. XVI w. podział na księgi sądu (decreta iudicii castrensis) i urzędu grodzkiego (acta officii castrensis), podział ksiąg urzędu na inscriptiones (sprawy niesporne, obiaty dokumentów publicznych) oraz relationes (protestacje, np. „prezenta urzędowe przedstawienie spornej rzeczy, obdukcja czyli, opis przebiegu urzędowych oględzin”¹, zeznania czynności sądowych); w XVII i XVIII w. dalsze specjalne serie: księgi przyjęć, manifestacji, pozwów, długów; konstytucja o ważności zapisów nakaz przyjmowania zeznań do ksiąg właściwych terytorialnie, pierwszeństwo wierzytelności na dobrach wpisanej do ksiąg

Księgi urzędów

księgi kanclerskie - Metryka Koronna, zachowana od 1447 r.; serie wg osoby urzędnika: kanclerskie, podkanclerskie, sekretarskie; serie wg spraw: od 1502 inskrypcji i legacji (korespondencja dyplomatyczna), od 1658 r. ks. sigillat - dokumenty z pieczęcią królewską; także Metryka Litewska

Księgi skarbowe - prowadzone przez podskarbich, dochody i wydatki królewskie; najstarsze Hinczy z Rogowa 1393-1395; od XVI w. osobne podatkowe, mennicze, celne, rekognicji (pokwitowania zapłaconych świadczeń), żup solnych (dochodów i wydatków) prowadzone przez żupników; 1553 „rachunki sejmowe” księgi dochodów i wydatków państwa (konsekwencja podziału skarbu króla i państwa)

Księgi wojskowe - rejestry pospolitego ruszenia i wojska zaciężnego; najstarsze 1474 i 1497/8 (przez wojewodów rejestr zastępców pospolitego ruszenia)

1

W. Uruszczak, HPiPP, s. 175.