plik

��Nak�ad - 6500 egz. Vol 15 Nr 1/2 2007 ISSN 1230-8730 APTE- KARZ Czasopismo poSwi�cone g��wnie gospodarce lekiem (ekonomika farmacji, ustawodawstwo farmaceutyczne, organizacja i zarz�dzanie) oraz u�ytkowaniu lek�w i wiedzy o nich (farmakologia, farmakognozja, farmacja stosowana, chemia lek�w, farmacja kliniczna, samolecznictwo). Redaktor naczelny: dr Tadeusz Jerzy Szuba Zesp�� redakcyjny: dr Leszek Bartkowiak, mgr Franciszek Dragan, dr Mariola Drozd, mgr El�bieta G�ralczyk,mgr Teodozja Holak, mgr Gra�yna Kornacka, mgr Barbara Kozicka, mgr Henryk Modrzejewski, mgr Jacek Polaty�ski, mgr Marek Pyka�o, mgr Adam Rudzki, dr Jerzy Surowiecki, mgr Danuta Wojnicka-Szuba, mgr Henryka Wojtaszewska Konsultanci: prof. dr Miros�awa Furmanowa, mgr Halina Gabor, mgr Danuta Gajek, mgr Maria G�owniak, prof. dr Stanis�aw Gumu�ka, prof. dr Bo�enna Gutkowska, dr Danuta IgnyS, dr Maciej Krzanowski, prof. dr S�aw�j Kucharski, dr Wojciech Kuxmierkiewicz, prof. dr Jerzy Masiakowski, prof. dr Regina Ol�dzka, doc. dr Aleksander O�arowski, dr Stanis�aw Piechula, prof. dr J�zef Sawicki, prof. dr Edmund Sieradzki, prof. dr Jacek Sp�awi�ski, prof. dr Micha� H. Umbreit, mgr Andrzej Wr�bel Wydawca: Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne 00-845 Warszawa, ul. �ucka 2/4/6 tel. 0-602 269 525 Realizacja wydawnictwa, kolporta�, adres redakcji: Tadanco sp. z o.o., 02-981 Warszawa, ul. Zawodzie 16 tel. 5077-900, 5077-901, fax 5077-902 e-mail: aptekarz@post.pl Internet, archiwum ,,Aptekarza www.warszawa.oia.org.pl Nasze czasopisma http://www.pharmacy.pl/fwp/literatura/Aptekarz/aptekarz.htm Opracowanie poligraficzne: Drukarnia Szczepan Szyma�ski tel./fax (0-22) 774-23-34 1 Aptekarz Vol 15 Nr 1/2 (2007) Aptekarz Vol 15 Nr 1/2 (2007) Spis treSci �yczenia Noworoczne Monopole w farmacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Szkolenie ustawiczne inaczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 NadciSnienie t�tnicze (pr�bka wyk�adu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Kaganek oSwiaty farmaceutyczno-ekonomicznej . . . . . . . . . . . . . 26 Instytut Globalizacji czy instytut kompromitacji . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Z prasy zagranicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 WHO: Zalecenia mi�dzynarodowej konferencji w�adz zdrowia . . . . . 40 Listy do Redakcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Bezpiecze�stwo stosowania lek�w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Zasady kolporta�u czasopisma ,,Aptekarz Ka�dy numer czasopisma ,,Aptekarz jest wysy�any bezp�atnie do: � wszystkich aptek dzia�aj�cych na terenie Okr�gowej Izby Aptekarskiej w Warszawie (wojew�dztwo mazowieckie), � wszystkich okr�gowych izb aptekarskich oraz Naczelnej Izby Aptekarskiej, � wszystkich okr�gowych izb lekarskich oraz Naczelnej Izby Lekarskiej, � wszystkich oddzia��w Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego oraz Zarz�du G��wnego, � wszystkich oddzia��w Polskiego Towarzystwa Lekarskiego oraz Zarz�du G��wnego, � wszystkich inspektorat�w nadzoru farmaceutycznego, Wszystkim naszym Czytelnikom, farmaceutom, � wszystkich lekarzy wojew�dzkich, � wszystkich szk�� farmacji, lekarzom, prawnikom, ekonomistom i innym, sk�adamy � wszystkich szk�� medycyny, � wszystkich aptek ,,zamkni�tych w zak�adach leczniczych, najlepsze �yczenia Noworoczne. � bibliotek wszystkich zak�ad�w leczniczych ,,zamkni�tych (szpitali), � bibliotek wszystkich zak�ad�w leczniczych ,,otwartych (ZOZ-�w), Prywatnie �yczymy pe�nego szcz�Scia, � Biblioteki Narodowej, G��wnej Biblioteki Lekarskiej i innych bibliotek. nienagannego zdrowia i wszelkiej pomySlnoSci. Czasopismo ,,Aptekarz jest tak�e dystrybuowane odp�atnie. Koszt prenumeraty rocznej na 2007 rok wynosi z� 120,-. Przy prenumeracie rocznej oraz ewentualnych zam�wieniach zbiorowych poje- S�u�bowo niech si� ziSci cho� tylko dynczych egzemplarzy nie pobiera si� kosztu przesy�ki. Przekazu op�aty nale�y dokona� na konto Tadanco (redakcja Aptekarza ) w banku KB PBI S.A. III O/W-wa 03150011261211200023310000. jedno �yczenie. Niech Sejm RP ustanowi nowelizacj� praw Zam�wienie nale�y kierowa� do: Tadanco Redakcja Aptekarza, Dzia� Kolporta�u, rz�dz�cych lekami 02-981 Warszawa, ul. Zawodzie 16 (fax 642-63-96, tel. 642-99-00, 842-58-39). zgodnie z naszymi postulatami wysuwanymi na �amach ,,Aptekarz poleca wytw�rcom lek�w us�ugi promocyjne i reklamowe. Na �amach nasze- go czasopisma mo�na promowa� wyroby farmaceutyczne fachowo, skutecznie i tanio. Aptekarza . Koszt anonsu formatu A5 czarno-bia�ego wynosi 1000 z�, natomiast kolorowego 2000 z�. Na czwartej stronie ok�adki 4000 z�. Na innych stronach ,,uprzywilejowanych 3000 z�. Redakcja Proponujemy ponadto zamieszczanie reklam mniejszego formatu, np. na stronach, kt�re nie s� ca�kowicie zadrukowane tekstem artyku�u. Taka forma przypomnienia swojej firmy oraz jej produkt�w lekarzom i aptekarzom kosztuje zaledwie 500, a nawet jeszcze mniej 250 z�. Zam�wienia regularne na d�ugie okresy nagradzamy upustem ceny. Faktury za anonsy s� obci��ane VAT-em 22%. 2 3 Aptekarz Vol 15 Nr 1/2 (2007) Aptekarz Vol 15 Nr 1/2 (2007) Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne rekomenduje po�ytkowanie tej ksi��ki wszystkim osobom zainteresowanym gospodark� Anons o powstaniu TFE lekiem. Z inicjatywy grona entuzjast�w pragn�cych zabiega� o dostatek le- Tadeusz J. Szuba k�w powsta�o Towarzystwo Farmaceutyczno-Ekonomiczne. Postawi�o ono przed sob� nast�puj�ce cele: 1. Upowszechnianie wiedzy farmaceutyczno-ekonomicznej ze szcze- g�lnym uwzgl�dnieniem gospodarki lekami. 2. Dzia�anie w duchu Rwiatowej Organizacji Zdrowia drugs for all (le- ki dla wszystkich). 3. Inicjowanie prac naukowo-badawczych z zakresu spo�ycia lek�w, ich poda�y, konkurencji, monopolu, koszt�w farmakoterapii. 4. Rwiadczenie us�ug na rzecz Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Fun- EKONOMIKA duszu Zdrowia i innych instytucji zainteresowanych dost�pnoSci� le- k�w. 5. Reprezentowanie interes�w os�b zatrudnionych w gospodarce le- kiem, b�d�cych cz�onkami Towarzystwa. LEKU 6. Wsp��praca ze stowarzyszeniami i instytucjami o podobnym profilu dzia�ania krajowymi i zagranicznymi. Podr�cznik dla student�w Towarzystwo zosta�o zarejestrowane pod numerem KRS 0000264759 z adresem ul. �ucka 2/4/6, 00-845 Warszawa (w siedzibie Polfarmedu ). farmacji i farmaceut�w Na walnym zebraniu w dniu 14 listopada 2006 r. dokonano wyboru w�adz Towarzystwa. Ster powierzono Zarz�dowi G��wnemu z prezesem dr. Tadeuszem Szub� i cz�onkami, kt�rzy podzielili si� funkcjami nast�- puj�co: mgr El�bieta Przymus-G�ralczyk wiceprezes, mgr Adam Ru- dzki sekretarz, mgr Robert Radziszewski skarbnik, mgr Piotr Su�- ko cz�onek. Postanowiono, niestety, �e cz�onkowie zwyczajni powinni p�aci� sk�adki miesi�czne w wysokoSci 10 z�, najlepiej jednorazowo za ca�y rok 120 z� na pocz�tku roku. Towarzystwo ma konto w banku PKO BP Oddzia� 43 w Warszawie Nr 46 1020 1169 0000 8502 0102 8760 Organem prasowym Towarzystwa b�dzie czasopismo naukowe Aptekarz wydawane uprzednio przez Okr�gow� Izb� Aptekarsk� w Warszawie. Kto chce nale�e� do Towarzystwa, a mo�e nawet prenu- Warszawa 2006 merowa� Aptekarza , niech da zna�. Ksi��ka powinna by� do nabycia w ksi�garniach ekonomicznych, me- Sekretarz Prezes dycznych oraz EMPiK. Cena detaliczna 30 z�. Kto nie znajdzie w ksi�garni, mo�e prosi� redakcj� "Aptekarza" o prze- Mgr Adam Rudzki Dr Tadeusz J. Szuba s�anie za zaliczeniem pocztowym. 4 5 Aptekarz Vol 15 Nr 1/2 (2007) Aptekarz Vol 15 Nr 1/2 (2007) Anons 4 grudnia 2006 r. o XX Naukowym Zjexdzie PTFarm zmar� Prof. dr Leonidas Samochowiec Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne organizuje z pomoc� Wy- Utalentowany farmaceuta ze szko�y prof. Muszy�skiego w �odzi. Po- dzia�u Farmaceutycznego Rl�skiej Akademii Medycznej kolejny XX Zjazd Naukowy pod has�em Swi�ci� ca�e swe �ycie farmakologii. Dope�ni� wykszta�cenie studiami le- karskimi. By� autorem wielu prac naukowych, za kt�re otrzyma� najwy�- sze uznanie tytu� doktora honoris causa . By� Swietnie zorganizowany, nauczy� dobrego zawodu t�umy student�w Farmacja XXI wieku wyzwania i nadzieje w uczelni szczeci�skiej, dzisiaj mu wdzi�cznych lekarzy i farmaceut�w. Zas�u�y� na najlepsz� pami�� Redakcja Aptekarza Zjazd odb�dzie si� 25-28 wrzeSnia 2007 r. Oto wst�pne wa�ne informacje: Miejsce Zjazdu Katowice-Spodek (Wydzia� Prawa Uniwersytetu Rl�skiego) 16 listopada 2006 r. Koszt uczestnictwa do 30/IV/2007 r. PLN 350,00 zmar�a od 1/V/2007 r. PLN 400,00 studenci i farmaceuci seniorzy p�ac� po�ow� Dr Alina Maria Zdu�ska Organizator Komitet Organizacyjny XXX Naukowego Zjazdu �o�nierz AK. Uczestniczka Powstania Warszawskiego, szcz�Sliwie Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego prze�y�a. Wybra�a po wojnie studia farmaceutyczne i z ich pomoc� zrobi- �a wiele dobrego. Przyczyni�a si� do rozwoju i popularyzacji nauk farma- ul. JednoSci 2, 41-200 Sosnowiec ceutycznych wieloletni� prac� w zak�adzie chemii lek�w warszawskiej tel. 0.32 292 55 09 szko�y farmacji oraz w piSmiennictwie farmaceutycznym (by�a redaktorem fax 0.32 292 54 05 naczelnym Farmacji Polskiej ). Zosta�a odznaczona Warszawskim Krzy�em Powsta�czym, Z�otym Dane w Internecie http://www.ptfarmzjazd.pl Krzy�em Zas�ugi, Krzy�em Kawalerskim Polonia Restituta, Medalem Ig- nacego �ukasiewicza. e-mail biuro@ptfarmzjazd.pl CzeS� Jej pami�ci Redakcja Aptekarza Redakcja Aptekarza 6 7 Aptekarz Vol 15 Nr 1/2, 8-14 (2007) Monopole w farmacji Tadeusz J. Szuba, Jerzy Masiakowski, Stanis�aw Piechula Pieni�dze Piotr Stolarczyk, Micha� H. Umbreit Walka o prawd� jest nier�wna. MonopoliSci maj� miliardy na przeko- nywanie naukowc�w i dziennikarzy, by g�osili ich racje. Ministrowie zdrowia nie maj� funduszy na g�oszenie prawdy, a nawet na jej poznanie. A jest o co walczy�. Wg niedawnej pracy analitycznej opartej na da- Monopole w farmacji nych o rynku i cenach lek�w na Swiecie, opublikowanej w j�zyku angiel- skim, przez nikogo niepodwa�onej, monopoliSci pobieraj� po wygaSni�- ciu patentu ceny 11,5-krotnie (!) zawy�one (1). Uwarunkowania Bie��ce analizy kontrolne potwierdzaj� trwaj�c� dezynwoltur� ceno- Niekt�re media zaczynaj� rozumie� zagro�enie ze strony monopoli. w� monopolist�w. Rwiadcz� o tym m.in. artyku� Farmaceutyczne grzechy g��wne w Tygod- Oto na przyk�adzie kilku markowych produkt�w ceny pobierane na naj- niku Powszechnym z 26 listopada 2006 r. oraz artyku� Czy producenci i wi�kszym rynku w USA, i ceny pobierane za wersje generyczne tych pro- hurtownicy lek�w manipuluj� cenami" w Rzeczpospolitej z 7 grudnia dukt�w w Europie w 2006 r.: 2006 r. Dotychczas niemal ca�a prasa i media elektroniczne, niezale�nie Lek Marka monopolistyczna Marka generyczna Stosunek od orientacji Swiatopogl�dowej i politycznej ich w�aScicieli (dysponent�w) i cena hurtowa i cena hurtowa 3:4 zauroczone by�y liberalizmem gospodarczym. 2 3 4 5 Atorvastatina Lipitor USD 249,65/90 Tulip PLN 27,87/30 8,65 Liberalizm gospodarczy, wolny rynek, konkurencja to pi�kne has�a, tabl 10 mg wr�cz kanony ekonomii ka�dego rozs�dnie rz�dzonego pa�stwa. Ale nie w�w- Clopidogrel Plavix USD 140,21/30 Arelpex PLN 117,46/28 3,23 czas, gdy s� stosowane bezmySlnie. Niekontrolowany liberalizm sprzyja mo- tabl.75 mg Amlodipina Norvasc USD 154,64/90 Agen PLN 7,09/30 20,75 nopolom i oligopolom, niszczy konkurencj�. W USAi wielu innych pa�stwach tabl 5 mg prawodawcy usi�uj� przeciwdzia�a� monopolizacji, oligopolizacji produkcji i Simvastatina Zocor USD 90,24/30 Simvacor PLN 14,26/30 18,38 obrotu. Nakazuj� ogranicza� liberalizm, by chroni�... wolnoS� rynku. tabl 10 mg Cetirizina Zyrtec USD 69,83/30 Alermed PLN 7,13/20 18,75 Rynek lek�w jest z natury swej odmienny od innych rynk�w. Na rynku tabl 10 mg owoc�w lub warzyw nie pojawiaj� si� codziennie nowe owoce lub warzy- Ceny w USD w kol. 3 pochodz� z oficjalnego xr�d�a ameryka�skiego Red Book, Phar- wa. Konsumenci maj� w ma�ym palcu towaroznawstwo. Na rynku lek�w macy`s Fundamental Reference, 2006, Thomson, Monvale. ma miejsce znacz�ca innowacyjnoS�, cho� przyzna� trzeba g��wnie Ceny w PLN w kol. 4 pochodz� z cennika urz�dowego aptek i hurtowni Rozporz�- pseudo-innowacyjnoS�. Konsumenci s� farmaceutycznymi analfabetami, dzenie Ministra Zdrowia, Dziennik Ustaw Nr 102/2006. �atwo ich omami�. Tak�e lekarze masowo padaj� ofiar� zwodniczej pro- Kurs walut zastosowany do oblicze�: USD 1,00 = PLN 2,90. mocji. Rrednia arytmetyczna r��nic cen wy�ej wymienionych produkt�w z wy- Pami�tamy, �e ka�dy nowy produkt mo�na opatentowa�, mo�na uzys- gas�� ochron� patentow� wynosi 13,95; monopoliSci pobieraj� ceny 14- ka� monopol na wytwarzanie, legalny monopol. Legalnie mo�na pobiera� krotnie zawy�one. dowoln� (cz�sto nieracjonalnie wysok�) cen�. Nie jest to polityka bez- Obecnie wartoS� nowoczesnego rynku lek�w (bez zielarstwa, homeo- mySlna, to Swiadoma, celowa polityka stwarzaj�ca m.in. bodziec dla wy- patii, medycyny ludowej stosowanej powszechnie np. w Chinach czy Afry- nalazczoSci. ce, bez lek�w recepturowych stosowanych szeroko np. w Rosji oraz bez le- Prawo powiada: k�w generycznych wytwarzanych przez tysi�ce relatywnie ma�ych lub bar- 1) otrzymujesz monopol nie na zawsze, lecz na pewien okres (obec- dzo ma�ych producent�w w Europie Wschodniej, Azji, Afryce i Ameryce Po- nie 20 lat), ale �udniowej) wynosi ca 600 mld $. Nale�y przyj��, �e znaczna cz�S� masy to- 2) musisz w zg�oszeniu patentowym ods�oni� wszystkie tajniki wyna- warowej, oko�o 25%, jest sprzedawana legalnie, z ochron� patentow� - mo- lazku, by po okresie monopolu ka�dy m�g� korzysta� z twojego pomys- nopolistycznie. A wi�c jedna czwarta ca�ego rynku lek�w mo�e mie� war- �u/odkrycia (musisz wi�c niejako popiera� p�xniejsz� konkurencj�). toS�: 600 : 4 = 150 mld $. Pozosta�e trzy czwarte rynku nie powinny mie� Jednak w trosce o w�asny interes monopoliSci farmaceutyczni dok�a- wartoSci 450 mld $, lecz jak to podano wy�ej 11,5 raza mniej, tj. powie- daj� wszelkich stara�, bySmy nigdy nie mieli dost�pu do lek�w nie mono- dzmy oko�o 40 mld $. Do owych trzech czwartych nale�y wi�kszoS� lek�w polistycznych, konkurencyjnych, ta�szych. Potrafi� tak zr�cznie g�osi� nie- masowo stosowanych. Nie tylko aspirina, kofeina, kodeina, lecz tak�e ator- prawdy o swojej, przynosz�cej zdrowie i szcz�Scie wynalazczoSci, �e vastatina, amlodipina i cetirizina robi�ce obecnie najwi�ksze obroty. Swiat ma�o korzysta z efekt�w konkurencji. 8 9 Tadeusz J. Szuba i inni Monopole w farmacji Przemys� farmaceutyczny opr�cz nale�nych mu 150 + 40 = 190 mld $ Rzu�my okiem na masowo sprzedawane leki, kt�re spo�ywano w Pol- wyjednuje dodatkowo nienale�ne mu 410 miliard�w. W naszej walucie sce w 2005 r., pod k�tem drenowania naszych kieszeni przez monopolist�w. to znacznie ponad 1 bilion z�otych!!! 1. Fluticason (Flixotide) PrzenieSmy si� z wielkiego Swiata do Polski. Tu szkody wyrz�dzane Sprzedano 2,6 mln opakowa� za 218 mln z�. Dawka dobowa tego le- przez monopolist�w s� mniejsze. Wynosz� tylko 1-2 mld z� rocznie. Bie- ku kosztowa�a 3,95 z�. da zmusza nas do ograniczania wydatk�w ewidentnie nonsensownych. Fluticason jest kongenerem budesonidu i beclometasonu, lek�w pomoc- Ministerstwo Zdrowia w latach 2005-2006 nie zgadza�o si� na przep�aca- nych w astmie. Przy tej chorobie nie ka�my ascetycznie oszcz�dza�. Za- nie wi�cej ni� o 50% z uwagi na mark�/nazw� leku. JeSli lek ze xr�de� ge- uwa�my tylko, �e dawka dobowa fluticasonu (0,6 mg) jest dro�sza od nerycznych mo�na otrzyma� za 20 z�, na list� lek�w refundowanych nie dawki najta�szego beclometasonu 2,1 raza, a budesonidu 1,5 raza. trafi lek markowy kosztuj�cy wi�cej ni� 30 z�. Tu mo�na i nale�y jeszcze Budesonid musi te� by� niez�y, bo go r�wnie� masowo stosowano. przykr�ci� Srub� . Tak jak obni�ono przed 2 laty stop� wyzysku ze 100% Beclometason, najta�szy, jest zapominany. do 50%, mo�na teraz obni�y� z 50% do 25%. Przep�acamy o oko�o 60 mln z� u�ywaj�c zbyt wiele fluticasonu. Trudniejszy do zredukowania jest wyzysk lekami me-too . Co to jest lek me-too , w polskim �argonie technicznym zwany kongenerem? 2. Formoterol (Zafiron, Oxis) i salmeterol (Serevent) Ot�� lek rzeczywiScie innowacyjny, przyczyniaj�cy zdrowia, przynosi pro- Sprzedano 2,7 mln opakowa� formoterolu i 1,8 mln salmeterolu na ��- ducentowi ogromne zyski. Dlatego, �e ka�dy, jeSli zachoruje, chcia�by go czn� kwot� 303 mln z�. Warto si� zastanowi�, przy najwi�kszej atencji dla mie� oraz dlatego, �e firma wynalazcza uzyskuje patent, ochron� przed kon- astmatyk�w, czy polskie leczenie betaadrenomimetyczne jest prawid�owe. kurencj�, i mo�e pobiera� cen�, jak� wyznaczy. Z regu�y wyznacza wysok�. Nie dlatego, �e dawka dobowa salbutamolu jest ta�sza od dawki salme- Co robi� w�wczas firmy niepotrafi�ce opracowa� prawdziwego wynalaz- terolu 19,6 raza, a formoterolu 22,5 raza. Dlatego, �e Amerykanie od ku, a po��daj�ce zysku? Zlecaj� specjalistom od chemii organicznej wyod- dawna odradzaj� nadu�ywanie Srodk�w adrenergicznych d�ugo dzia�aj�- r�bnienie zwi�zku chemicznego bardzo podobnego do tego, kt�ry by� inno- cych (przypadki zgon�w po salmeterolu), a Niemcy stosuj� wielokrotnie wacj�. Prawo patentowe zabrania robienia i sprzedawania moleku�y identy- wi�cej salbutamolu ni� salmeterolu. cznej, ale nie zabrania zrobienia cz�steczki podobnej. Podobie�stwo che- Mo�e i my zatroszczmy si� o bezpiecze�stwo astmatyk�w i oszcz�- miczne z regu�y skutkuje podobie�stwem farmakologicznym. Na tej zasadzie dxmy na tym ponad 200 mln z�? powstaj�, na wz�r jednego wynalazku, tuziny quasi-wynalazk�w. S� to kon- 3. Perindopril (Prestarium) genery, przewa�nie gorsze od swoich wzorc�w (st�d pogardliwa nazwa sto- Lek me-too w stosunku do enalaprilu i captoprilu, o walorach obiek- sowana na Zachodzie: me-too drugs ), cho� zdarzaj� si� i lepsze. Oczywi- tywnie bardzo nieprzekonuj�cych, skoro nigdzie na Swiecie nie jest ma- Scie ka�da firma g�osi lekarzom, �e jej kongener jest wySmienity. sowo stosowany. A inne prile s�, cho�by enalapril (nadciSnienie, choro- Zostawmy spraw� jakoSci rzetelnym specjalistom od medycyny. Tutaj ba wie�cowa). zwr��my uwag� na szczeg�� zrozumia�y dla ka�dego czytelnika. Konge- W Polsce perindopril (Prestarium) poch�on�� 166,5 mln z�. Z cennik�w nery powstaj� p�xniej, a nawet du�o p�xniej od prawdziwego wynalazku. wiemy, �e dawka dobowa kosztowa�a z� 1,071, a dawka enalaprilu (Ena- Kiedy doskona�y wynalazek utraci� ju� ustawow� ochron� patentow� i jest renalu lub Maprylu) z� 0,207. Pi�ciokrotna r��nica ceny oznacza nad- dost�pny tanio (z racji konkurencji), lek me-too , przewa�nie gorszy, jest p�acanie z funduszy zdrowotnych 134,3 mln z� rocznie. nadal chroniony patentem, pozostaje monopolistyczny, a wi�c drogi. Sprytni monopoliSci kieruj� na� uwag� lekarzy. 4. Indapamid (Tertensif) Rekord takiego sprytu zosta� ostatnio pobity na Zachodzie przez firm� W kardiologii bardzo powszechne jest podawanie diuretyk�w do obni- AstraZeneca. Sprzedawa�a ona przez kilkanaScie lat bardzo dobry lek na �ania ciSnienia krwi. Najcz�Sciej stosowanymi w Swiecie s� hydrochloro- chorob� wrzodow�, omeprazol (Losec), z wysok� cen�, wysok� z racji thiazid i furosemid. W Polsce fenomenaln� karier� zrobi� indapamid, kon- patentu/monopolu. Kiedy ochrona patentowa dobiega�a kresu, AstraZe- gener clopamidu. Sprzedaje si� go za 151,7 mln z�otych rocznie! Ten przy- neca przygotowa�a esomeprazol (Nexium) nawet nie kongener, a wr�cz padek mniej pachnie naukow� medycyn�, bardziej zr�czn� promocj�. izomer omeprazolu, dzia�aj�cy nie podobnie, a identycznie. Rekord pole- Warto �o�y� na promocj�: gdy dawka dobowa hydrochlorothiazidu lub fu- ga na tym, �e firma potrafi�a przestawi� miliony lekarzy z Losecu (omep- rosemidu kosztuje z� 0,126, a za dawk� indapamidu (Tertensifu) trzeba p�a- razolu) na Nexium (esomeprazol), zanim jeszcze omeprazol stania�. Ju� ci� z� 0,881. Siedem razy wi�cej. w 2005 r. sprzedano Nexium za 4,6 mld dolar�w, z nadziej� na dalsze ko- SkreSlenie Tertensifu z refundacji pozwoli�oby zaoszcz�dzi� 120 mln mercyjne sukcesy przez 20 lat nowej ochrony patentowej. z�, bez odczuwalnego uszczerbku dla zdrowia chorych. 10 11 Tadeusz J. Szuba i inni Monopole w farmacji 5. Atorvastatina (Sortis) masowi Abbottowi, pe�ni�cemu funkcj� senior economist w... jednym z Kongener lovastatiny, stosowany, jak ona, do walki z cholesterolem. Ani najwi�kszych koncern�w farmaceutycznych na Swiecie, firmie Merck & Co. lepszy, ani gorszy. Za to dro�szy. Cho� opr�cz markowego Sortisu s� ju� Przyk�ad 2. Dzie�o Michaela F. Drummonda i koleg�w (3) przeznaczone w aptekach produkty generyczne, nie skreSlono go z refundacji i jest z przy- do kszta�cenia lekarzy agent�w big pharmy w pro-koncernowej farmakoeko- zwyczajenia szeroko ordynowany. Niepotrzebnie. Doskona�y Sortis (ator- nomice zosta�o rozreklamowane w Polsce przez firm� farmaceutyczn� Servi- vastatina) kosztuje trzy razy dro�ej ni� doskona�a simvastatina i 2,3 raza er bez udzia�u jakiegokolwiek ekonomisty. To szczyt og�upiania mened�e- dro�ej ni� generyczna atorvastatina. r�w zdrowia metod� handlowania czasem , skal� jakoSci dobrostanu itp. Wydaj�c na atorvastatin� 134 mln z� tracimy rocznie tylko 50 mln z�, Na bazie tej literatury teoretycznej powstaj� prace naukowe utylitarne do- bo obok drogiego Sortisu stosujemy tak�e ta�szy Tulip i Atoris. wodz�ce, �e wielokrotnie dro�szy od enalaprilu perindopril jest ta�szy! Pro-koncernowa nauka otwiera wst�p na salony. Tam w minister- 6. Gliclazid (Diaprel) stwach, instytutach, klinikach mo�e miesza� si� czar osobisty z du�ymi Doustny Srodek przeciwcukrzycowy sta� si� zbawienny... g��wnie w pieni�dzmi. Nie musimy tych pieni�dzy nazywa� �ap�wk�. Etyczny minister Polsce. Jest to kongener szeroko stosowanego na Swiecie glibenclami- �api�ski ze swym zast�pc� Naumanem zaproponowali Sejmowi prawo po- du. Nie jest z�y, wi�c m�g�by nam nie szkodzi�, gdyby nie ten - jak�e istot- zwalaj�ce zalicza� promocj� drogich, cz�sto niepotrzebnych lek�w do re- ny - szczeg��, �e glibenclamid (Euclamin) kosztuje z� 0,108/DDD, a glic- klamy publicznej: im koncern wi�cej wydaje na reklam� drogich lek�w mo- lazid (Diaprel) z� 0,921/DDD. Osiem i p�� raza wi�cej. nopolistycznych, tym mniej p�aci podatku. Liberalizm granicz�cy z absurdem. Pod przebraniem leku me-too , z pomoc� promocji, producent wywo- Libera�owie pozwalaj� na orgie reklamowe powo�uj�c si� na rzekom� zi z Polski za du�o o 97 mln z� (109 mln z� wydanych na gliclazid minus r�wnoS� prawa. Przecie� ka�dy m�wi� ma prawo ksi�gowa� reklam� 13 mln z�, kt�re nale�a�oby wyda� na glibenclamid). lek�w w koszty. Tyle �e producent generyk�w, sprzedaj�c lek za np. 10 z�, nie korzysta z r�wnych praw, bo... nie ma zysku, by pokry� koszty. Pro- Diagnoza i propozycje, co robi�? ducent lek�w markowych (koncern) sprzedaj�cy mniej wi�cej to samo za Przegl�d tylko 6 pozycji asortymentu farmaceutycznego pozwala nam np. 100 z� ma du�y zysk, od kt�rego nie p�aci podatku, finansuje orgiasty- obliczy�, �e marnotrawimy dwie trzecie miliarda z� rocznie. Strach prze- czn� reklam� z funduszy publicznych. Zatrudnia setki, tysi�ce agent�w. gl�da� wszystkie pozycje. Uzbiera�aby si� pewnie kwota 1,5 mld z�. Zadaniem agent�w jest docieranie do lekarzy ordynuj�cych leki. U- Co robi�? NajproSciej jest prosi� Ministra Zdrowia, by obwo�a� si� dyk- Smiech, mniej lub bardziej drobny podarek, wi�kszy gest, np. delegacja tatorem i skreSla�, wyrzuca�, decydowa�. Tyle, �e jest to sprzeczne z Kon- na kongres naukowy za granic�. Najohydniejsze s� �ap�wki za wystawie- stytucj� i z dyrektywami Unii Europejskiej. nie recepty na lek dro�szy i gorszy. Dlatego postulujemy, niestety wci�� Trzeba pom�c Ministrowi Zdrowia ustanowieniem praw umo�liwiaj�cych bezskutecznie, wprowadzenie ustawowego zakazu udzielania przez hur- piecz� nad interesem chorych, praw wymierzonych w monopolist�w, co townie i apteki informacji agencjom wywiadowczym i agentom firm, co i sprzeczne z Konstytucj� nie jest. Nale�y czyta� Konstytucj� literalnie: ile kt�ry lekarz ordynuje. By utrudni� sprawiedliwe przekazywanie Pa�stwo winno sta� na stra�y zdrowia obywateli, winno zabrania� prze- dowod�w wdzi�cznoSci . szkadzaniu w dost�pie do zdrowia . Ma nie by� liberalne dla monopoli- Taki liberalizm powoduje gigantyczne straty Narodowego Funduszu st�w maj�cych na uwadze wy��cznie swoje zyski. Zdrowia i pacjent�w. Wi�c w farmacji nie mo�e by� liberalizmu. Na czym polega pot�ga big pharmy i jak j� ogranicza�? Nie polega li Wymienione wy�ej praktyki to jeszcze nie wszystko. Koncernom nie tylko na bogactwie firm, bior�cym si� z wysokich cen. Du�o jest przemys- chodzi tylko o to, by drogiego leku jak najwi�cej sprzeda�. G��wnym ce- ��w dochodowych, bogatych. Tu mamy do czynienia z pos�ugiwaniem si� lem jest zniszczenie rynku generycznego, pozbycie si� taniej konkuren- cz�Sci� zarabianych pieni�dzy do mamienia konsument�w (pacjent�w), cji, bankructwo Polf, Polpharm itp. Niestety, Pa�stwo polskie, w odr��nie- lekarzy, dziennikarzy, polityk�w. Jest to mo�liwe dlatego, �e ekonomika niu od niemieckiego, francuskiego i innych w Europie, robi wszystko, by leku, w odr��nieniu od ekonomiki zdrowia, jest czarn� magi� . Czarn� ma- to umo�liwi�. Sprzyja temu liberalny system cen. gi�, nawet dla profesor�w ekonomii. Koncern mo�e pobiera� cen�, jak� chce. Poniewa� jego cena jest wy- Przyk�ad 1. Jeden z najlepszych podr�cznik�w ekonomiki zdrowia na soka, mo�e j� dowolnie obni�a�, a wi�c stosowa� niejednakowe warunki Swiecie, udost�pniony w Polsce dzi�ki trudowi dr. Katarzyny Tymowskiej cenowe dla r��nych hurtowni. Mo�e niszczy� jedne hurtownie i faworyzo- z Uniwersytetu Warszawskiego, zosta� napisany przez prof. Thomasa E. wa� inne, budowa� oligopol w hurcie. Getzena ze School of Business and Management w Temple Universtity Mo�e tak�e z pomoc� um�wionych hurtowni sprzedawa� w detalu leki (2). Jest to esencja wiedzy ekonomicznej obejmuj�cej wszystko to, co nie za z�ot�wk� lub za grosz. Prosz� zauwa�y�, �e te leki za grosz, to przewa�- tylko studentom, lecz nawet ministrom zdrowia jest niezb�dne. Kiedy przy- nie leki refundowane, rycza�towe, wydawane normalnie za z� 3,20. Ten grosz chodzi do wyk�adu poSwi�conego farmacji, Getzen oddaje g�os dr. Tho- 12 13 Tadeusz J. Szuba i inni Aptekarz Vol 15 Nr 1/2, 15-18 (2007) to w istocie �ap�wka koncernu dla pacjenta w wysokoSci z� 3,19. Op�aci si� Tadeusz J. Szuba jeszcze da� lekarzowi z� 5,00, by ten lek za grosz przepisa�. Firma traci ��- cznie z� 8,19 i zyskuje 30,00 lub 50,00 z� na r��nicy pomi�dzy cen� leku kon- cernowego drogiej marki i niemal identycznego leku generycznego. DziS Szkolenie ustawiczne inaczej t� r��nic� finansuje Narodowy Fundusz Zdrowia z pieni�dzy publicznych (setki milion�w z�otych). Jutro tanie fabryki krajowe zbankrutuj� nie maj�c zby- tu dla swych wyrob�w. O to w�aSnie chodzi koncernom farmaceutycznym. Rz�d nak�ada na farmaceut�w w Polsce, podobnie jak na lekarzy, o- Nie b�d� ju� w�wczas musia�y brudzi� sobie r�k dawaniem �ap�wek pacjen- bowi�zek ustawicznego doskonalenia kwalifikacji. Jest rzecz� oczywist�, tom ani lekarzom. Ca�oS� rynku lek�w b�dzie nale�a�a do nich. �e nauki farmaceutyczne nie stoj� w miejscu, �e asortyment lek�w zmie- Mo�na zapobiec tej katastrofie ustanawiaj�c urz�dowe, sztywne ceny nia si� szybko, �e wiedza wyniesiona ze studi�w nie wystarcza na ca�e lek�w. Podobnie jak by�o w Polsce przed wojn� i do dziS jest w Niemczech, �ycie. Francji, Austrii, Szwajcarii i innych pa�stwach. Sta�e ceny zbytu, hurtowe Wymogi rz�du polskiego nie s� nacjonalistycznym wymys�em. Komi- i detaliczne, w ca�ym kraju jednakowe. Nie b�dzie wtedy fikcji leku za sja Europejska wraz z Rad� Europejsk� nak�ada na wszystkie kraje cz�on- grosz, finansowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Nie b�dzie mo�- kowskie Unii Europejskiej podobny rygor. liwoSci niszczenia uczciwych, niesprzedajnych hurtownik�w. Sztywne po- Ani rz�d polski, ani rz�d paneuropejski nie precyzuje programu szko- winny by� ceny, a nie mar�e. Przy sztywnych cenach mar�e te� s� szty- lenia. Program bywa opracowywany najcz�Sciej przez samorz�dy zawo- wne, ale staj� si� podzielne. Hurtownicy mog� wsp��pracowa� ze sob� dowe stosownie do potrzeb. Do realizacji programu bywaj� wykorzysty- nie naruszaj�c interes�w pacjenta i Skarbu Pa�stwa. wani pracownicy naukowi uczelni. Pomoc nios� towarzystwa naukowe, Obecny rz�d, minister i wiceminister zdrowia zrozumieli ten problem, zw�aszcza ich organy prasowe publikuj�ce artyku�y-wyk�ady, kt�re mo�- ale... nie do ko�ca. Postuluj� ceny zbytu nie sztywne, lecz maksymalne. Po- na wykorzystywa� na kursach szkoleniowych. zwol� koncernom jednak gra� cen�, niszczy� niepos�usznych hurtownik�w. Niniejszy artyku� nie jest sugesti� programu wyk�ad�w. Ma tylko na ce- A pos�uszni b�d�, �ongluj�c upustami i rabatami, zaw�aszczali rynek aptek. lu nacisk na ufarmaceutycznienie szkolenia farmaceut�w, kt�re ulega bar- Intencj� projektodawc�w cen zbytu maksymalnych jest zapewne u- dzo niepo��danemu umedycznieniu. mo�liwienie obni�ania wysokich cen monopolistycznych. B��d! Przecie� Ta patologia ma tendencje og�lnopolskie. Tu si� m�wi farmaceutom, nic nigdy nie stoi na przeszkodzie obni�eniu jakiejkolwiek ceny leku. Mo- co to jest cukrzyca i jak j� leczy�. Tam si� uczy Parkinsonizmu lub pada- nopolista mo�e cen� obni�a�, ile zapragnie (wystarczy poprosi� ministra czki. Gdzie indziej para idzie w choroby naczy� �ylnych. o zmian� ceny urz�dowej). Chodzi o to, by obni�a� jednoczeSnie, jedna- Jest zrozumia�e, �e wyk�adowcami na takich kursach ustawicznych s� kowo, wszystkim hurtownikom, nie tylko wybranym. lekarze, specjaliSci od poszczeg�lnych chor�b. Ich wyk�ady s� poprawne, Pora zrozumie�, �e w farmacji potrzebny jest nie liberalizm, lecz antyli- ale nieraz a� tak szczeg��owe i rozwlek�e, �e wykraczaj� nawet poza wie- beralizm gospodarka lekiem piel�gnowana przez Pa�stwo, podobnie jak dz� normalnego lekarza-specjalisty. Jest na to du�o dowod�w na piSmie. s�u�ba zdrowia. Koszmar liberalizmu w farmacji wida� go�ym okiem najle- Proceder ten, poza zaliczaniem ustawowych punkt�w ma same ne- piej w tzw. aptekarstwie osiedlowym. Zamiast 4000-5000 aptek z pe�nym a- gatywne strony. Uczestnik szkolenia nie asymiluje podawanej mu wiedzy, sortymentem, bibliotek�, opiek� farmaceutyczn�, trosk� o najta�szy lek dla bo dobrze wie, �e jest mu ona niepotrzebna. Uczestnik szkolenia nie pro- pacjenta, mamy kilkanaScie tysi�cy aptek, kilka tysi�cy punkt�w aptecznych, co roku kilkaset nowych kram�w, nieraz po kilka obok siebie, coraz cz�Sciej testuje przeciwko wyk�adom medycznym, poniewa� s� one bardzo inte- w r�kach nie farmaceut�w, lecz handlarzy. Biednych, sk�onnych do sprze- resuj�ce. Tu si� rodzi niebezpiecze�stwo, �e poniekt�ry uczestnik szko- dania si� sieciom . Sam widok tego kramarstwa przynosi Polsce wstyd na lenia tak si� zainteresuje leczeniem danej choroby, �e p�xniej w aptece tle szacownych aptek w Niemczech, Austrii, Danii, Francji. zacznie udziela� porad lekarskich. To grozi krymina�em. Pacjent mo�e u- Oby jak najpr�dzej rz�d i parlament to zrozumia�y. mrze�. Rodzina pacjenta mog�a wiedzie�, �e by� on leczony przez apte- karza. Uczyni go winnym zgonu. Wyrok skazuj�cy b�dzie bezapelacyjny. PiSmiennictwo To si� zdarzy rzadko. Natomiast zawsze przy tym procederze szkolenio- 1. Tadeusz J. Szuba: Appeal to the world leaders i Generic versus bran- wym pozbawiamy farmaceut�w szkolenia farmaceutycznego, kt�re jest mu ded drugs , Aptekarz Nr 3 (2000). potrzebne. 2. Thomas E. Getzen: Ekonomika zdrowia , PWN, Warszawa 2000. Dlaczego medyczne szkolenie farmaceut�w kwitnie? Dlatego, �e jest 3. Michael F. Drummond and alia: Methods for the Economics Evaluation nawo�one korupcj�. of Health Care Programmes , Oxford University Press, 1997. 14 15 Tadeusz J. Szuba Szkolenie ustawiczne inaczej Markowy, monopolistyczny przemys� farmaceutyczny wytwarzaj�cy s� 24 kursy, w tym tylko trzy poSwi�cone farmacji. 20 kurs�w poSwi�ca mn�stwo nie lepszych medykament�w uprawia intensywn� promocj�, by si� medycynie (uk�ad kr��enia, uk�ad nerwowy, uk�ad pokarmowy, nadciS- je sprzedawa� po lepszych cenach nie bacz�c na nie lepsze efekty zdro- nienie t�tnicze, astma itd.). OczywiScie nie po to, by by� z tego po�ytek wotne. Ta promocja jest realizowana z regu�y przez lekarzy otrzymuj�cych (aptekarze nie Smi� leczy�). staranne przeszkolenie firmy z�o�one z evidence based medicine , �e W programie szkolenia farmaceut�w Sl�skich w III kwartale 2006 r. w gorszy lek tej firmy jest lepszy. Przeszkolenie firmy obejmuje te� wielk� o- tematyce zdecydowanie przewa�a�a przewlek�a choroba �ylna. By�o jej po- szuka�cz� wiedz�, �e leki markowe (drogie) s� dobre, a identyczne leki Swi�conych pi�� wyk�ad�w na dziesi�� mo�liwych. Dlaczego? Bo spon- generyczne (tanie) s� niedobre. sorem by�a firma Servier chc�ca sprzedawa� jeszcze wi�cej Detralexu, le- Drogie firmy markowe zg�aszaj� si� same do izb aptekarskich z ofer- ku zupe�nie niestosowanego w USA i innych krajach znaj�cych si� na me- tami wyk�adowc�w przez siebie sponsorowanych. Ci s� tak zr�cznie wy- dycynie. Jak wiadomo, Detralex mo�e by� wydawany bez recepty, lekarz edukowani, �e pod p�aszczykiem prawdziwej medycyny reklamuj� leki fir- nie jest konieczny, a wi�c nacisk propagandowy na aptekarza jest logiczny. my sponsoruj�cej. Leki zupe�nie niepotrzebne i drogie, bo leki potrzebne Umedycznianie szkolenia farmaceutycznego przez firmy przemys�owo- i tanie reklamuj� si� same. Farmaceuci-s�uchacze, wykszta�ceni podob- handlowe musi by� ju� z samego za�o�enia szkodliwe. Przecie� firma nie nie jak lekarze, zgodnie z normami prawa, etyki i moralnoSci, nie podej- jest filantropem, by pracowa� bezinteresownie. rzewaj�, �e wyk�adowca szkolenia podyplomowego mo�e namawia� do Ka�de przesadne umedycznianie szkolenia farmaceut�w przez leka- z�ego, wykonywa� krypto-reklam� pod szyldem obiektywnej nauki. rzy, nawet profesor�w medycyny, jest niekorzystne. Odwraca bowiem u- Izby Aptekarskie powinny przejrze� na oczy i wyci�gn�� wniosek, by wag� od tego, co aptekarz wiedzie� powinien. Wk�ada mu w g�ow� wie- natychmiast wyeliminowa� wyk�adowc�w podstawianych przez firmy far- dz�, cho� ciekaw�, ale niepotrzebn�, wr�cz gro��c� niebezpiecze�stwem, maceutyczne. S� to sk�din�d niekiedy ludzie ciesz�cy si� autorytetem, a gdyby aptekarz t� wiedz� bardzo si� przej�� i zacz�� j� wykorzystywa� do doS� cz�sto talentem dydaktycznym. leczenia swych podopiecznych. To wcale nie jest nieprawdopodobne w cza- Dla cel�w pedagogicznych mo�na wskaza� publikacj� zamieszczon� sach psychologicznej presji na opiek� farmaceutyczn� . 30 paxdziernika 2006 r. w poczytnym dzienniku Rzeczpospolita pt. Leki Tendencja umedyczniania farmaceut�w si�gn��a szczyt�w. Zarz�d oryginalne i generyczne w leczeniu padaczki pi�ra ordynatora Oddzia�u G��wny PTFarm pad� ofiar� dobrego serca profesor�w lekarzy i zacz�� u- Neurologicznego. Warto zajrze� do Internetu, by prac� przeczyta�. Tekst czy� medycyny intensywnie na �amach Farmacji Polskiej : 8 stron o schi- 2 zajmuj�cy 800 cm jest superwyrafinowan� propagand� drogich lek�w zofrenii; 14 stron walki zakrzepowo-zatorowej; 10 stron przeciwcukrzyco- markowych, odpychaj�c� lekarzy i pacjent�w od tanich lek�w konkuren- wych, oczywiScie z naciskiem na Diaprel Serviera ma�o gdzie na Swiecie cyjnych. Autorka powiada m.in., �e zamiana leku oryginalnego na lek od- stosowany itd, itp. Uda�o si� nieco otrzexwi� kierownictwo PTFarmu kry- tw�rczy kosztowa�a (gdzieS tam, nie wiadomo gdzie) 675 tys. dolar�w z tyk� prasow� (patrz Aptekarz Nr 1/2, 2006 str. 26-31). Poda� szkolenio- powodu koniecznych hospitalizacji (nie wiadomo jakich). Niezrozumia�e dla wych artyku��w medycznych w Farmacji Polskiej wyraxnie zmala�a. Ale lekarza fragmenty publikacji w rodzaju pomiaru pola pod krzyw� zmian niestety, nie zanik�a (patrz Farmacja Polska Nr 22/2006). st��enia w czasie sugeruj�, �e tekst jest tylko firmowany przez lekarza Zakres szkolenia podyplomowego musi by� bardzo szeroki, podobnie ordynatora, a napisany przez farmakoekonomist�w w biurze propagan- jak szeroki jest program studi�w przeddyplomowych. Wydaje si� jednak dy koncernu farmaceutycznego. logiczne, �e skoro wi�kszoS� absolwent�w farmacji posz�a do pracy w Wyczyny przemys�u w Rzeczpospolitej maj� szkodliwoS� ograniczo- aptece, najwi�ksza cz�S� szkolenia ustawicznego powinna by� poSwi�- n�, bo jest ich ma�o. Najwi�ksze szkody s� wyrz�dzane przez szeptanie cona aptekarzom wystawionym na kontakt z pacjentem i lekarzem. rep�w do ucha lekarzy podczas indywidualnych wizyt promocyjnych. Dez- Nale�y serwowa� aptekarzowi nie wiedz� medyczn�, kt�ra b�dzie go informowanie aptekarzy na ucho ma wymiar mniejszy, bo nie maj� oni czyni� � la felczerem, zawsze g�upszym od lekarza, lecz wiedz� farma- czasu na pogwarki z kiepskimi fachowcami. ceutyczn�, kt�ra b�dzie go czyni� m�drzejszym od lekarza. Aptekarz przez Tote� przemys� pot�guje doskonalenie aptekarzy w ramach ustawo- stulecia by� przyjacielem, doradc� lekarza (pacjenta te�). Powinien by� na- wego szkolenia ustawicznego. Proponuje si� izbom za darmo wyk�adow- dal. Aby by� doradc� lekarza, musi mie� wiedz�, kt�rej brakuje lekarzowi. c�w ochotnik�w . Tematyka wyk�ad�w jest wielce uczona , farmakologi- Nie wolno zak�ada�, �e lekarz nie zna si� na medycynie. �e ftizjatra czna, tak dobrana, by przy okazji reklamowa� leki firmy sponsoruj�cej. Naj- nie zna si� na gruxlicy p�uc, a onkolog na raku piersi. JeSli kt�ryS si� nie cz�Sciej leki nie najlepsze, ale dalece nie najta�sze. zna, to nauczy go inny lekarz, a nie aptekarz. W planie szkolenia farmaceut�w mazowieckich w II p��roczu 2006 r. Wolno natomiast zak�ada�, a nawet trzeba, �e lekarz nie zawsze umie 16 17 Tadeusz J. Szuba NadciSnienie t�tnicze (wyk�ad dla aptekarzy po studiach) pos�ugiwa� si� lekami. Nierzadko nawet dotyczy to profesor�w medycy- Na przyk�ad mo�na m�wi� o diagnozowaniu nadciSnienia z pomoc� ma- ny. Przyczyna jest prosta. Post�p jest szybki. Kiedy lekarz uczy� si� me- nometru, tak by nikogo nie dotkn��, a poprawi� pospolite b��dy lekarskie. dycyny, asortyment lek�w by� inny ni� obecnie. I najwi�kszy k�opot w tym, Polegaj� one na pomiarze ciSnienia kiedykolwiek, np. podczas wizyty u �e nie wszystko, co nowe, jest post�powe, lepsze. Nie ma, niestety, uni- lekarza. Nale�y popularyzowa� pogl�d, by ciSnienie by�o mierzone regu- wersytetu, kt�ry by m�wi� podyplomow� prawd�. Lekarze, w��cznie z pro- larnie, ale w r��nych okresach doby. fesorami medycyny, s� skazani na uniwersytet promocyjny firm farma- Wiadomo ze statystyk Swiatowych, �e wi�kszoS� przypadk�w zawa- ceutycznych. ��w serca, udar�w m�zgu i zgon�w spowodowanych nadciSnieniem ma Natomiast farmaceuta, w odr��nieniu od lekarza, ma mo�liwoS� pozna- miejsce wczesnym rankiem. U wielu ludzi ciSnienie wtedy jest najwy�sze. wania prawdy o walorach lek�w od strony rynku. Farmaceuta tkwi w biz- A wi�c warto kontrolowa� ciSnienie, mo�e niekoniecznie codziennie, ale nesie lekowym i mo�e wbrew repom dowiedzie� si�, jakie jest rzeczywi- wczeSnie rano, w po�udnie i wieczorem. Apteka 24-godzinna mo�e to pa- ste stosowanie preparat�w tej lub innej grupy terapeutycznej. Nie tylko w cjentowi u�atwi�. swojej aptece. We wszystkich aptekach gminy, powiatu, wojew�dztwa, Dobra wiedza diagnostyczna przyda si� lekarzowi w procesie lecze- kraju. Mo�e przestudiowa� stosowanie lek�w danej grupy w innych kra- nia. Lekarze maj� sk�onnoS� do zawierzania przemys�owi w leki z prze- jach na Swiecie. Por�wna� je z po�ytkowaniem w swojej aptece, gminie, d�u�onym dzia�aniem. Tak, one w wielu sytuacjach stanowi� post�p, wy- powiecie. Po czym pouczy� przy bryd�u swych lekarzy, �e nie nad��a- god� dla pacjent�w, ale przy nadciSnieniu usypiaj� lekarza. On mniema, j� za prawd�. �e ciSnienie zostaje lekiem obni�one przez ca�� dob�. Kilkakrotny pomiar Obiektywne stosowanie lek�w (takie, jakie powinno by�) zawsze i wsz�- ciSnienia w ci�gu doby wykazuje jednak, �e jest w b��dzie, �e leczenie trze- dzie jest zniekszta�cone promocj� handlow� firm. Ale tylko troch�. Mo�na ba skorygowa�. Tak, by s�upek rt�ci utrzyma� nieprzerwanie w ryzach 140 przekupi� jednego profesora, mo�na przekupi� 100 lub 1000 lekarzy. Nie mm/90 mm. W ostatecznoSci 160 mm/100 mm. NadciSnienie leczone, a mo�na przekupi� milion�w lekarzy na Swiecie. A wi�c ich ordynacje s� nie- wy�sze, wymaga�oby szczeg�lnej troski. z�ym Swiadectwem walor�w leku. Wyra�aj� si� one na rynku. W podr�- Zawsze lekarz powinien szuka� u aptekarza lek�w najskuteczniej- cznikach farmakologii wiele lat p�xniej. szych. Spr�bujmy naszkicowa� przyk�ady wyk�ad�w podyplomowych dla ap- W skali Swiatowej lekami na nadciSnienie pierwszego wyboru s� diu- tekarzy w wykonaniu farmaceut�w, a nie lekarzy. Lekarzy te� przyjmiemy retyki. Farmaceuta ma to nie tylko wiedzie�, ale te� taktownie podpowia- do grona wyk�adowc�w, ale dajmy im bardzo ma�o godzin na farmakolo- da� swym lekarzom. Dlaczego? Ot�� Srodki moczop�dne, z hydrochlo- gi� i terapi�, wi�cej na szkodliwe dzia�anie lek�w. rothiazidem i furosemidem na czele, maj� t� wad� , �e s� bardzo tanie. Firmy farmaceutyczne goni�ce za zyskiem Swiadomie zapominaj� o i- stnieniu tych lek�w, podnosz�c zalety swych drogich wynalazk�w. W kon- sekwencji wielu lekarzy zapomina o bardzo dobrych diuretykach ze szko- * * * d� dla pacjent�w. OczywiScie nie nale�y podchodzi� bezkrytycznie do nawet dobrych le- Tadeusz J. Szuba k�w. Na przyk�ad najpopularniejszy diuretyk, hydrochlorothiazid, nie po- winien by� podawany kobietom w ci��y, bo mo�e dzia�a� niekorzystnie na p��d. Dotyczy to teoretycznie ka�dego tiazydu. Nale�y r�wnie� wiedzie�, NadciSnienie t�tnicze �e tiazyd�w nie podaje si� osobom doznaj�cym atak�w dny moczanowej (przyk�ad wyk�adu dla aptekarzy po studiach) (podagra). Tacy pacjenci, z regu�y seniorzy, powinni odstawi� nie tylko od- �ywki purynowe (kawa, herbata, czekolada), lecz tak�e leki tiazydowe i obficie si� nawadnia�, by zapobiec krystalizacji moczanu sodu. Obecnie asortyment lek�w przeciwnadciSnieniowych obejmuje opr�cz Na wst�pie mo�na poSwi�ci� chwil� na podr�cznikowe wprowadzenie do tematu. W �adnym wypadku nie rozwija� go w sensie etiologii, pato- Srodk�w moczop�dnych jeszcze prile (inhibitory enzymu konwertuj�cego angiotensyn�), betablokery (inhibitory receptora beta adrenergicznego), fizjologii, objaw�w, prognozy itp. W wyk�adzie dla farmaceut�w stara� si� calcium blokery (antagoniSci kana��w wapniowych) i ostatnio jeszcze sar- m�wi� jak najmniej o tym, o czym m�wi si� lekarzom w szkole medycyny, a jak najwi�cej o tym, czego lekarze nie wiedz�. Wszak wiedza farmaceu- tany (antagoniSci receptora angiotensyny II). O ile Srodki moczop�dne s� bezdyskusyjnie lekami I rzutu, a sartany ty ma s�u�y� nie farmaceucie, lecz lekarzowi i pacjentom. 18 19 Tadeusz J. Szuba NadciSnienie t�tnicze (wyk�ad dla aptekarzy po studiach) ostatniego, to wielkoS� prili, betabloker�w i calciumbloker�w nie jest C03C Rrodki o wysokiej efektywnoSci, zwane p�tlowymi. tak ewidentna. Bodaj najwi�ksze jest obecnie po�ytkowanie prili, ale leki C03CA Sulfonamidy betaadrenolityczne i blokery kana��w wapniowych te� s� masowo stoso- furosemid, torasemid wane. Przewa�a og�lny pogl�d, �e seniorom nale�y podawa� diuretyki i cal- C03D Rrodki o miernej efektywnoSci, oszcz�dzaj�ce potas cium blokery, a ludziom m�odym prile i betablokery. Sartany dzia�aj� jak spironolakton, amilorid prile, ale s�abiej. Rozs�dne ich ordynowanie ma miejsce tylko w�wczas, gdy pacjent dobrze idzie na prilu, ale wyst�pi�y trudnoSci z jego tolero- Co nale�y powiedzie� s�uchaczom o diuretykach w wyk�adzie poSwi�- waniem (odruchy kaszlowe). conym nadciSnieniu? Wiemy, �e istniej� jeszcze inne leki obni�aj�ce ciSnienie. Na przyk�ad Rola hydrochlorothiazidu jest obecnie wsz�dzie przeogromna. Nato- methyldopa, clonidina, prazosina, doxazosina i inne. Niekt�re s� po��da- miast rola furosemidu jest kontrowersyjna. W USA diuretyki p�tlowe sto- ne w lecznictwie, ale odgrywaj� marginesow� rol� hipotensyjn�, stopnio- suje si� tylko u pacjent�w, kt�rzy utracili ponad 50% czynnoSci nerek. W wo b�d� znika� z aptek za przyk�adem cho�by modnej kiedyS, a teraz nie- RFN, ojczyxnie furosemidu, jest on bardzo popularny. W Polsce farmaceu- obecnej w Polsce reserpiny (Serpasil, Raupasil). Nie poSwi�cajmy im cza- ta nie ma podstaw do sugerowania lekarzowi preferencji, nie wie komu ma su w pierwszym wyk�adzie o nadciSnienioterapii, by mie� go wi�cej na spra- wierzy�, Niemcom, czy Amerykanom. Powinien wkroczy�, gdy pod wp�y- wy bardzo znacz�ce terapeutycznie i ekonomicznie. wem handlowej promocji zacznie si� zwi�ksza� ordynowanie torasemidu. Walka z nadciSnieniem t�tniczym jest bardzo trudna. Podawanie jed- Jest on znacznie dro�szy od furosemidu, a nie lepszy. W�aSciwym krokiem nego leku cz�sto nie jest satysfakcjonuj�ce. Najbardziej masowym zjawis- b�dzie niewpisanie torasemidu na list� lek�w refundowanych. kiem sta�o si� podawanie hydrochlorothiazidu obok prilu, betablokera, czy Potrzebna jest Swiat�oS� farmaceuty przy gospodarce sulfonamidami calciumblokera. Niekt�re firmy uprzejmie przyst�pi�y do fabrycznego ro- niep�tlowymi. Wszystkie s� refundowane. Clopamid i chlortalidon s� po- bienia lek�w z�o�onych. Ta uprzejmoS� by�aby mile widziana przez leka- �ytkowane rozs�dnie, nie nadu�ywane. Natomiast indapamid pod wp�y- rzy i pacjent�w: mniej recept, mniej tabletek do �ykania, gdyby nie fakt, �e wem agresywnej promocji Serviera sta� si� bestsellerem. W 2004 r. sprze- te leki z�o�one s� bardzo drogie. Z masowym ich stosowaniem w Polsce dano go 12 mln opakowa� za 160 mln z�. To jest zdrowotno-ekonomiczny trzeba poczeka�, a� staniej�. Tymczasem mo�na kupowa� oddzielnie gro- absurd. Trzeba by ten lek skreSli� z refundacji, by pohamowa� orgi�. szowy hydrochlorothiazid i groszowy enalapril lub metoprolol i efekt leczni- Szcz�Sliwie pojawi�y si� indapamidy generyczne, ta�sze, i wystarczy skreS- czy uzyska� taki sam. li� z refundacji drogi Tertensif. Aptekarz m�g�by swoim lekarzom szafu- Kiedy ju� wiemy coS o rodzajach lek�w stosowanych przy nadciSnie- j�cym Tertensifem m�wi�, �e za granic�, np. w Niemczech, proporcja or- niu, trzeba przyst�pi� do wy�o�enia na st�� konkretnych lek�w. Na tym e- dynacji indapamidu do hydrochlorothiazidu/furosemidu wynosi 16,4 mln tapie warto ju� korzysta� z klasyfikacji ATC (anatomiczno-terapeutyczno- DDD : 851,9 mln DDD (1,9% !). chemicznej) rekomendowanej przez WHO. Rrodki oszcz�dzaj�ce potas s� wszystkie refundowane. S�usznie. Wy- daje si�, �e wszystkie s� ordynowane bez przesady. A jednak mo�e war- C03 Diuretyki to, by farmaceuta wiedzia�, �e diuretyki oszcz�dzaj�ce potas dzia�aj� s�a- W terapii nadciSnienia dominuj�c� pozycj� zajmuje hydrochlorothiazid, bo moczop�dnie i nie ma wielkiego sensu ich podawa� solo. Lepiej jest ale przypomnijmy lakonicznie ca�y zestaw Srodk�w moczop�dnych. S� to: podawa� z diuretykiem skutecznym. Dobrze to zrozumia�a Polpharma i da- �a nam amilorid razem z hydrochlorothiazidem (Tialorid). Spironolacton jest C03A Rrodki o umiarkowanej efektywnoSci, tiazydowe. u nas dost�pny tylko w leku prostym (monopreparacie). Wypada radzi� Jest ich na Swiecie dziesi��, s� zrobione na wz�r chlorothiazidu. �a- lekarzowi pisanie drugiej recepty na hydrochlorothiazid. den nie jest lepszy od hydrochlorothiazidu, a wszystkie dro�sze. My bez Na marginesie potasu wyp�ukiwanego przez klasyczne diuretyki mo�- szkody dla zdrowia stosujemy tylko hydrochlorothiazid. na doda�, �e uzupe�nienie potasu powinno by� proste i bezpieczne, a nie jest. Najbezpieczniejszym i najskuteczniejszym jest podawanie KCl w p�y- C03B Rrodki o umiarkowanej efektywnoSci, nietiazydowe. nie, w ma�ych, cz�stych dawkach. Z tym, �e koncentracja soli nie powin- C03BA Sulfonamidy na by� wysoka, bo gorzki smak zniech�ci do picia. Niestety, polscy leka- clopamid, indapamid, chlortalidon rze masowo ordynuj� tabletki o przed�u�onym dzia�aniu: Kalipoz, Kal- dyum, Kalimat. Podra�niaj� one b�on� Sluzow� przewodu pokarmowego, 20 21 Tadeusz J. Szuba NadciSnienie t�tnicze (wyk�ad dla aptekarzy po studiach) powoduj� krwawienia. Zachodni specjaliSci m�wi� nawet z przesad�, �e perindopril 159.745.349 z� wy�eraj� dziury w �o��dku. cilazapril 89.598.580 z� Mamy w aptekach tak�e Kalium syrop 150 ml oraz Kalium ef- quinapril 61.211.056 z� fervescens gran. 5 mg x 12. Co prawda s� to preparaty do picia, ale te� trandolapril 41.137.156 z� niefortunne. Kalium eff. zawiera NaHCO , a wi�c alkalizuje i przy wi�kszo- benazepril 20.733.323 z� 3 Sci hypokaliemii nie jest stosowne. Kalium syrop zawiera cukier, a wi�c inne ca 27.574.536 z� podwy�sza poziom insuliny we krwi, kt�ra powoduje pogorszenie hypo- 400.000.000 z� kaliemii. Wychodzi na to, �e aptekarz powinien sam robi� dla swych pa- Z artyku�u Doradzanie cenowe jako element opieki farmaceutycznej cjent�w cienki roztw�r KCl (bez cukru), albo prosi� lekarza o ordynowa- opublikowanego w Aptekarzu Nr 11/12 (2005) wiadomo, �e koszt prili w nie ampu�ek Kalium chloratum 15%, kt�rych zawartoS� pacjent mo�e do- przeliczeniu na 1 DDD wynosi�: woli rozcie�czy� i wypi�. perindopril 1.071 z� trandolapril 1,018 z� Warto te� pami�ta� i przypomina� lekarzom, �e diuretyki wyp�ukuj� o- cilazapril 1,073 z� benazepril 1,619 z� pr�cz potasu tak�e magnez. Nale�y go uzupe�nia� nie tylko z przyczyn neu- quinapril 1,490 z� rologicznych (skurcze mi�Sni), lecz tak�e kardiologicznych (arytmia) i wie- A wi�c Srednia arytmetyczna cena w/w prili wynosi�a 1,254 z�. W tym lu innych. samym czasie doskona�y enalapril kosztowa� z� 0,200/DDD, czyli 6,3 ra- Wiedza tu przedstawiona o walorach lek�w przeciwnadciSnieniowych za mniej. Mo�na wyliczy�, �e swawola prilowa lekarzy sterowana nie na- jest bardzo autorytatywna, bo pochodzi nie z kr�g�w biznesowych lub na- uk� obiektywn�, a promocj� subiektywn� kosztowa�a nas w jednym roku ukowych im przyjaznych, lecz z kr�g�w naukowo-rz�dowych. Pomimo to, 336 mln z�otych! aptekarz nie powinien zadziera� nosa swym wykszta�ceniem, bo w me- dycynie pogl�dy ulegaj� zmianom. W trakcie pisania tego wyk�adu jeden C07 Betablokery (leki beta adrenolityczne) z najwybitniejszych kardiolog�w mi powiedzia�, �e preferowanie diurety- WielkoS� masy towarowej betabloker�w bodaj niewiele ust�puje liczbie k�w, zw�aszcza tiazyd�w, zosta�o rozpromowane przez oSrodki amery- recept na prile (ACE inhibitory). ka�skie dlatego, �e by�y najta�sze. Natomiast preferowane powinny by� Betablokery spowalniaj� rytm serca i zmniejszaj� kurczliwoS� mi�Snia prile, inhibitory konwertazy angiotensyny, poniewa� etiologia nadciSnienia sercowego, przeto obni�aj� ciSnienie krwi. Zmniejszaj� te� nasilenie b�- polega na nadaktywnoSci enzymu konwertuj�cego angiotensyn�. lu d�awicowego, a wi�c s� stosowane nie tylko jako Srodki hypotensyjne, lecz tak�e przy angina pectoris. C09A Prile, inhibitory konwertazy angiotensyny Pierwszym betablokerem by� propranolol. Robi� zawrotn� karier� (te� Ich popularna nazwa na Zachodzie brzmi inhibitory ACE (angiotensin finansow�), wi�c spowodowa� lawin� podobnych zwi�zk�w konkurencyj- converting enzyme inhibitors). Obecnie jest to najwi�ksza grupa lek�w nych. Jest ich obecnie na Swiecie 29. Dobrze si� sta�o, bo niekt�re oka- kardiologicznych (licz�c iloS� spo�ytych opakowa�). S�u�� do leczenia za�y si� lepsze od propranololu. Te lepsze nazywa si� kardioselektywny- nadciSnienia i niewydolnoSci kr��enia przede wszystkim. Pierwszym by� mi. Dzia�aj� na serce, nie dzia�aj� na oskrzela. Nieselektywnych nie mo�- captopril, drugim enalapril. Osi�gn�wszy wielki sukces nie tylko terapeu- na podawa� pacjentom z astm� lub przewlek�� obturacyjn� chorob� p�uc. tyczny, ale i finansowy sprowokowa�y fabrykant�w do robienia podobnych S�dz�c po liczbie ordynacji lekarskich na Swiecie najlepszymi betablo- prili. Obecnie jest ich na Swiecie 16, a w Polsce 12. Wszystkie s� po- kerami s�: metoprolol, atenolol, bisoprolol, oczywiScie selektywne. Z nie- dobnie skuteczne. S�dz�c po preferencjach lekarzy na ca�ym Swiecie selektywnych licz� si� wci�� troch�: sotalol, propranolol i celiprolol. Ostat- najlepsze s�: enalapril, captopril, lisinopril i ramipril. Pozosta�e maj� pre- nio robi rosn�c� karier� carvedilol blokuj�cy nie tylko receptory beta, lecz ferencje bardzo ograniczone. Na przyk�adzie Niemiec wida� prawd� tak�e alfa. Inne betablokery powa�nie nie licz� si� na Swiecie. rynkowo-terapeutyczn�: Preferencje w Polsce (refundacja) s� doS� prawid�owe. Popiera si� enalapril, captopril, lisinopril, ramipril ordynuje si� 1.979,2 mln DDD spo�ycie selektywnego metoprololu, atenololu, bisoprololu i acebutololu innych prili (8) ordynuje si� 116,4 mln DDD oraz nieselektywnego sotalolu i propranololu. Zapewne niebawem dopi- W Polsce pa�stwo popiera (refunduje) wszystkie zarejestrowane prile sze si� do listy lek�w refundowanych carvedilol. (12). Jest to du�y b��d gospodarczy, bo koszt prili jest bardzo r��ny. Te Oceniwszy pozytywnie gospodark� betablokerami mo�na wytkn�� tylko gorsze (w ocenie Swiata) prile s� znacznie dro�sze i poch�aniaj� zupe�nie jeden b��d refundowanie metoprololu marki Betaloc z ra��co wysok� ce- niepotrzebnie setki milion�w z�otych rocznie: n� z� 3,921/DDD, wy�sz� 10 razy od ceny metoprololu marki Metocard. Re- 22 23 Tadeusz J. Szuba NadciSnienie t�tnicze (wyk�ad dla aptekarzy po studiach) fundowanie jest fikcyjne, pacjent p�aci gros ceny. Zupe�nie niepotrzebnie. Tyl- najpopularniejszy Cozaar (losartan) jest dro�szy od najpopularniejszego ko dlatego, �e Minister Zdrowia rekomenduje lekarzom ordynowanie Beta- Enarenalu (enalaprilu) 16,5 raza. Nasze Ministerstwo Zdrowia wyprane locu umieszczeniem go na wykazie obok tanich metoprololi. z farmaceut�w, specjalist�w od gospodarki lekiem, w ko�cu 2005 r. obj�- �o wszystkie sartany refundacj�. Ignorancja farmaceutyczno-ekonomicz- C08 Calcium blokery (antagoniSci kana�u wapniowego) na osi�gn��a szczyty i b�dzie nas kosztowa� krocie. Najlepsze czasy maj� ju� poza sob�, ale wci�� odgrywaj� bardzo du- Za granic� powodzenie sartan�w jest wi�ksze w krajach bardzo zamo�- �� rol� w lecznictwie. Ich kariera zacz��a si� od nifedipiny. Jej powodze- nych, zw�aszcza tych, gdzie nie nauka steruje lekarzem, a promocja. O- nie zaowocowa�o innowacyjnoSci� podobnych struktur dihydropirydyno- biektywn� zalet� sartan�w jest tylko to, �e powoduj� one mniej ni� prile wych. Zrobiono ich na Swiecie 15. W Polsce zarejestrowano 9: amlodipi- odruch�w kaszlowych i obrz�k�w naczynioruchowych. Ta korzystna sta- na, felodipina, isradipina, nifedipina, nimodipina, nitrendipina, lacidipina, tystyka dochodz� sygna�y powsta�a w czasach znikomego spo�ycia nilvadipina, lercanidipina. S�dz�c po zagranicznych statystykach ordyna- sartan�w i przestaje by� korzystna w miar� wzrostu ich spo�ycia (wyst�- cji potrzebne s� tylko amlodipina, nifedipina i felodipina. Najwi�cej u�ywa puj� podobne dzia�ania niepo��dane). si� amlodipiny. Wszystkie trzy s� ju� robione konkurencyjnie. Drogie mar- Na zako�czenie wyk�adu o lekach na nadciSnienie nale�y podzi�ko- ki: Norvasc i Plendil, za przyk�adem Adalatu powinny byS skreSlone z re- wa� za uwag� i przeprosi�, �e czas nie pozwoli� na om�wienie ca�ego a- fundacji. sortymentu lek�w zw�aszcza rzadziej stosowanych w rodzaju Srodk�w an- Dipiny obni�aj� ciSnienie krwi dzi�ki zmniejszaniu obwodowego opo- tyadrenergicznych dzia�aj�cych centralnie: clonidiny, methyldopy i dzia�a- ru naczyniowego (wiadomo nam, �e ciSnienie krwi = pojemnoS� minuto- j�cych obwodowo: prazosiny, doxazosiny oraz parenteralnych Srodk�w ra- wa serca x obwodowy op�r naczyniowy). tuj�cych �ycie. Opr�cz dipin mamy jeszcze w aptece calcium blokery niedihydropiry- Nie mo�na te� na po�egnanie nie zaapelowa� o takt i rozs�dek w wy- dynowe: verapamil i diltiazem, do leczenia nadciSnienia. Przeto powinniS- korzystywaniu wiedzy farmaceutycznej wynoszonej z kurs�w szkolenia po- my wiedzie�, �e one jak nifedipina powinny by� podawane w tablet- dyplomowego. Lekarze i pacjenci niema�y rozum maj�. Uzupe�nianie ich kach d�ugo dzia�aj�cych (retard). Nifedipina, verapamil i diltiazem kr�tko wiedzy przez nas musi by� bardzo wywa�one. Tym bardziej, �e nauki me- dzia�aj�ce maj� zwi�zek z wi�ksz� cz�stotliwoSci� zawa�u serca i nie s� dyczne i farmaceutyczne ulegaj� cz�stym mutacjom. Przyk�ady: zalecane. 1. Ju� po napisaniu tego wyk�adu czo�owa brytyjska ambona lecznicza, Calcium blokery s� lepsze od betabloker�w dla pacjent�w cierpi�cych NICE (National Institute for Clinical Excellence) orzek�a, �e betablokery nie na angina pectoris (dusznica bolesna = d�awica piersiowa), skurcze oskrze- s� wskazane do leczenia nadciSnienia, szczeg�lnie u os�b starszych, po- li, skurcze wie�cowe, chorob� Raynaud`a. niewa� dzia�aj� mniej dobrze , ni� inne leki. Aktualne wskazania NICE brzmi�: C09C Sartany, antagoniSci angiotensyny II osobom ponad 55-letnim podawa� najpierw bloker kana�u wapnio- Pierwszym wynalezionym sartanem by� losartan. Nie leczy� lepiej ni� wego lub diuretyk tiazydowy, prile, ni� najlepszy z nich enalapril. Wynalazca Du Pont nie przyst�pi� do osobom m�odszym da� na pocz�tek pril (sartan wtedy, gdy pril nie komercjalizacji produktu. Lekiem zainteresowa� si� Merck nad Co. produ- b�dzie tolerowany), cent enalaprilu, kt�rego wa�noS� patentu dobiega�a ko�ca. Trzeba by�o jeSli jeden lek (Ca-bloker lub tiazyd) nie pomaga, leczy� dwoma le- liczy� si� z drastycznym spadkiem ceny. Za nowy losartan, opatentowa- kami dodaj�c pril, ny, mo�na by�o pobiera� dowoln� cen�, bo nie by�o konkurencji. jeSli zajdzie potrzeba stosowania trzech lek�w, nale�y u�ywa� pril + Pomys� by� szcz�Sliwy. Po zainwestowaniu du�ych pieni�dzy w promo- bloker kana�u wapniowego + thiazyd. cj�, a nawet w napisanie korzystnej dla losartanu EBM (evidence based 2. Prile s� stosowane na Swiecie w zawrotnych iloSciach, pomimo i� medicine) lekarze zacz�li go kupowa� . by�o wiadomo, �e s� ociupink� talidomidowe . W niekt�rych krajach wy- Nie tylko Merck and Co., inne firmy te� pragn� �atwego zysku i zacz�- raxnie zakazuje si� ich stosowania w drugiej po�owie ci��y. �y robi� podobne chemicznie sartany. DziS ju� mamy ich na Swiecie osiem, W po�owie 2006 r. New England Journal of Medicine doni�s� o przy- w Polsce - szeS�: candesartan, eprosartan, irbesartan, losartan, telmisar- padkach fetopatii przy spo�yciu prili ju� w pierwszych trzech miesi�cach tan, valsartan. ci��y. FDA nie wpad�a w panik� (ma�a liczba przypadk�w, s�abo udowo- SkutecznoS� hipotensyjna sartan�w nie jest wi�ksza ni� prili. R��nica dnione) nie zaalarmowa�a Swiata lekarskiego, ale jak potoczy si� historia kosztu przeogromna. Wg danych Aptekarza Nr 11/12 (2005) str. 256-257 prili (i sartan�w) w przysz�oSci, trudno powiedzie�. 24 25 Aptekarz Vol 15 Nr 1/2, 26-33 (2007) Kaganek oSwiaty ekonomiczno-farmaceutycznej Tadeusz J. Szuba, Jerzy Masiakowski, Micha� H. Umbreit gubernator Kalifornii Arnold Schwarzenegger zaapelowa� ostatnio o ta�- sze leki. Nie jest to g�os odosobniony. Nie od dziS gubernator Florydy Bush (brat prezydenta Busha) zabiega o rozs�dek cenowy w farmacji. Co robi big pharma? Mityguje si� mo�e w swojej zach�annoSci? Nie! Blaguje, �e Amerykanie, i tylko Amerykanie, ponosz� ogromne koszty ba- Kaganek da� poszukiwawczych, padaj� ofiar� sk�pstwa innych kraj�w, zw�aszcza oSwiaty ekonomiczno-farmaceutycznej Europy. Dlatego musz� p�aci� wysokie ceny. Jako przyk�ad tego og�upiania mo�na zacytowa� wyk�ad Iana Reada, prezesa firmy Pfizer Europe, opublikowany na �amach presti�owego ma- Towaroznawstwo lek�w jest z natury ma�o zrozumia�e dla ekonomi- gazynu think: act (Nr 1/2006) i przedrukowanego ochoczo staraniem kon- st�w, prawnik�w, dziennikarzy i w konsekwencji dla polityk�w. Kiepska cern�w w poszczeg�lnych krajach. W Polsce na �amach Gazety Prawnej wiedza o ekonomice leku pozwala od lat firmom farmaceutycznym na nie- z 15 wrzeSnia 2006 r. wyobra�alne szarlata�stwo. Mr Read postuluje: Ju� w latach 1960. ubieg�ego stulecia wyci�gni�to na Swiat�o dzienne 1) Rz�dy pa�stw europejskich powinny finansowa� badania podstawo- zawrotne nadu�ycia cenowe. W USA (senatorzy Kefauver, Harris, Hum- we, tak jak to si� dzieje w USA. W ten spos�b powstaj� dane potrzebne phrey), w Anglii (lord Sainsburry), wsz�dzie gdziekolwiek zechciano tym koncernom. si� zaj��. One spowodowa�y surowy krytycyzm i przeciwdzia�anie. W USA 2) Rz�dy pa�stw europejskich powinny zapewni� dost�p do nowoSci rozmySlano o zakazie stosowania nazw zastrze�onych lek�w (nazwy za- koncern�w poprzez system refundacji (tupet do kwadratu; mr Read, pre- strze�one u�atwiaj� nabijanie pacjent�w i lekarzy w butelk�). W Wielkiej zes firmy ameryka�skiej, nie domaga si� tego od rz�du USA, kt�ry nie re- Brytanii Partia Pracy przymierza�a si� nawet do nacjonalizacji przemys�u funduje niczego wi�kszoSci ludzi). farmaceutycznego. A propos ��da� gubernatora Schwarzeneggera o zmitygowanie si� P�xniej afery koncern�w farmaceutycznych rozesz�y si� po koSciach . cenowe koncern�w Mr Read powiada, �e Schwarzenegger mia� na myS- Koncerny zatrudni�y ekonomist�w i lekarzy do wykazywania jak wiele czy- li panuj�c� obecnie sytuacj�, w kt�rej ameryka�scy konsumenci, p�ac�c ni� dla dobra ludzkoSci (nowe lepsze leki, zmniejszanie ludzkich cierpie�, wysok� cen� za nowoSci farmaceutyczne, finansuj� badania na ca�ym przed�u�anie �ycia) i ile miliard�w na to wydatkuj�. Trzeba im pozwoli� �u- Swiecie. Z drugiej strony Europa spija Smietank� rz�dy europejskie d�- pi� Swiat, by cieszy� si� zdrowiem. Zapewne rz�dy i parlamenty domicy- �� do zdefiniowania poj�cia nowoSci . W wielu krajach unijnych ograni- luj�ce koncerny farmaceutyczne poj��y, �e nie jest w interesie ich kraj�w cza si� wydatki na leki Rp, mimo �e ca�oS� wydatk�w na produkty farma- s�uszny system cen (koszt plus godziwy zysk). Warto pozwoli� �upi� wy- ceutyczne stanowi Srednio tylko 15% wydatk�w na ochron� zdrowia. sokimi cenami swoich obywateli, by czerpa� korzySci z �upienia ca�ego Mr Read ��dny ekspansji drogich nowoSci monopolistycznych postu- Swiata. luje wi�ksze przyzwolenie pacjentom na w�asny wyb�r lek�w. Lekarze nie 200 kraj�w nieprzoduj�cych w produkcji lek�w nie ma wyjScia. Musz� powinni podejmowa� decyzji opartych wy��cznie na swoich opiniach. Po- p�aci�, jeSli chc� mie� leki. OSwiata jest im potrzebna po to, by p�aci�y dro- stulat ma bardzo klarowny cel. Niech ciemna masa ma najwi�kszy wp�yw go tylko za leki rzeczywiScie nowatorskie, wnosz�ce post�p terapeutyczny. na gospodark� lekow�. �atwiej b�dzie leki niewnosz�ce post�pu do le- By nie pozwala�y si� �upi� wysokimi cenami pseudowynalazk�w nie przy- cznictwa sprzedawa� po cenach rewelacyjnych wynalazk�w. czyniaj�cych wi�cej zdrowia od lek�w starych, ju� robionych w warun- A oto odp�r rzeczowy, farmaceutyczno-ekonomiczny, na ba�amutne a- kach konkurencji, tanich. pele Mr. Reada, prezesa Pfizera. Dowody materialne opieramy tylko na Ta praca oSwiatowa jest konieczn� odpowiedzi� na pot�guj�c� si� lekach firmy mr Reada. Nie z lenistwa; nikt nie chcia�by czyta� prawdy o agresj� ameryka�skiej big pharmy. wszystkich koncernach farmaceutycznych, kt�re post�puj� tak samo. Z po- Liberalizm gospodarczy w USA, przeniesiony bezkrytycznie r�wnie� na dobnych wzgl�d�w dowody ograniczymy tylko do najwi�kszych lek�w Pfi- farmacj�, brak wiedzy towaroznawczej nie tylko rz�du federalnego, lecz i zera (w sensie wartoSci sprzeda�y). Przecie� ka�dy ma prawo s�dzi�, �e rz�d�w stanowych oraz pot��ny lobbing big pharmy, sprawi�y, �e ceny le- najwi�ksze obroty s� generowane przez najdonioSlejsze wynalazki. k�w s� dokuczliwie wysokie. Dotyka to setek milion�w ludzi, bo pa�stwo Przyjrzyjmy si� dok�adnie wszystkim lekom Pfizera z obrotem przekra- pomaga finansowa� leki tylko wydawane weteranom wojny wietnamskiej, czaj�cym $ 1 mld rocznie. �aden z nich nie jest wynalazkiem Pfizera go- biedocie, a od 2005 r. jeszcze staruszkom. Bardzo licz�cy si� w polityce dnym honorarium w postaci wysokiej monopolistycznej ceny. 26 27 Tadeusz J. Szuba i inni Kaganek oSwiaty ekonomiczno-farmaceutycznej Atorvastatina (Lipitor, Sortis) z obrotem $ 12.187 mln by promowa�y spo�ycie atorvastatiny refundacj�, jako wynalazku, kt�ry pod- Ta statyna nie zosta�a opracowana przez Pfizera, lecz przez Warner ni�s� ochron� zdrowia na wy�szy poziom. Lamberta (Parke Davisa). Zyski na niej mo�naby Pfizerowi darowa�, sko- ro po�kn�� firm� wynalazcz�. Ale poznajmy prawd� m�wi�c� o braku ty- Amlodipina (Norvasc) z obrotem $ 4.706 mln tu�u do superzysk�w z tytu�u innowacji. Amlodipina r�wnie� nie jest pomys�em oryginalnym, dla realizacji kt�- 1) Atorvastatina nie jest prawdziwym wynalazkiem, w kt�ry trzeba by�o rego by�yby potrzebne miliardowe nak�ady na R&D. Jest to jedna z wielu zainwestowa� du�e pieni�dze na prace naukowo-badawcze. By� to pomys� dziesi�tk�w pochodnych dihydropirymidiny, zrobiona w 1983 r. na kopy- nie na nowy lek, a na kas�. Po prostu wykorzystano w 1991 r. cudzy po- to nifedipiny Bayera z 1968 r. Moralnie nie zas�uguje na ochron� paten- mys� wynalazczy, jakim by�a lovastatina z 1980 r. i simvastatina z 1981 r. tow� od dawna. Prawnie utraci�a ochron� patentow� w 2000 r. Gdyby prawo patentowe nie by�o bezmySlne, lecz logiczne i sprawied- Pfizer jest moralnym przest�pc� bior�c za ni� jeszcze w 2006 r. cen� liwe, atorvastatina powinna mie� 17 letni� ochron� patentow� licz�c od $ 171,82/100 tabl 5 mg w hurcie. Polska Polpharma mo�e da� identyczn� 1980 r. (od lovastatiny), a nie od 1991 r. Jako lek niechroniony ju� paten- amlodipin� po cenie hurtowej $ 32,60/100 tabl 5 mg. Sto innych Polpharm tem powinna by� dost�pna na ca�ym Swiecie po $ 0,44/DDD (10 mg). mo�e zrobi� to samo. Nasuwa si� oczywisty wniosek, �e Pfizer wykorzy- stuj�c niewiedz� towaroznawcz� konsument�w okrada ich z 3,8 mld do- Tymczasem Lipitor/Sortis kosztuje: lar�w rocznie!!! [4.706 x (17,18 - 3,27)] : 17,18 = 3,810. Wstyd! Jakby mu tego by�o ma�o, domaga si� cynicznie od wstrzemi�xliwych rz�- W USA (na najwi�kszym rynku) d�w pa�stw europejskich, by si� nie targowa�y, by zgadza�y si� na cen� po- w hurcie $ 291,25/100 tabl 10 mg = ca $ 3,64/DDD nad pi�ciokrotnie zawy�on� i jeszcze j� refundowa�y z funduszy publicznych. W RFN w detalu Eur 102,61/100 tabl 10 mg = ca $ 1,36/DDD Sertralina (Zoloft) z obrotem $ 3.256 mln W Polsce Sertralina nie jest sk�r� Sci�gni�t� z cudzych, wczeSniejszych wyna- w detalu PLN 80,61/30 tabl 10 mg = ca $ 0,90/DDD lazk�w w rodzaju selektywnych inhibitor�w wychwytu serotoniny (fluoxe- tina, fluvoxamina, citalopram). Pomys� jest oryginalny i lek ma dzia�anie Z pewnym b��dem mo�na za�o�y�, �e Pfizer pobiera na Swiecie przeciwdepresyjne. No, ale jest to ju� nie nowoS�, patent z 1981 r., wyna- Sredni� cen� ca $ 2,32/DDD lazca mia� ju� doS� czasu, by monopolistyczn� wysok� cen� odzyska� wy- datki na R&D i jeszcze dobrze zarobi�. Po wygaSni�ciu ochrony patento- gdy s�uszna cena Pfizera powinna wynosi�, (bo mo�na bez trudu wej Pfizer powinien wst�pi� w szranki konkurencji. Oto jak wst�puje (da- po takiej cenie produkt kupi�) max $ 0,44/DDD ne cen detalicznych 2006 r. w Polsce): Zatem cena jest ponad pi�ciokrotnie zawy�ona. Za pseudowynalazek Sertralina (Asentra, Krka) tabl 50 mg x 28 PLN 43,84 nie wymagaj�cy drogich prac poszukiwawczych Pfizer niezas�u�enie po- Sertralina (Luxeta, Pliva) tabl. 50 mg x 28 PLN 25,47 biera od klient�w 10 miliard�w dolar�w rocznie !!! [12.187 x (2,32 - 0,44)] Sertralina (Sertahexal, Hexal) tabl 50 mg x 28 PLN 22,18 : 2,32 = 9.876. Sertralina (Setaloft, Actavis) tabl 50 mg x 28 PLN 27,72 2) Zdarza si�, �e wynalazek zrobiony psim sw�dem , a nie nak�adem Sertralina (Setaratio, Ratiopharm) tabl 50 mg x 28 PLN 26,57 na R&D jest lepszy. Rzadko, ale si� zdarza. Np. hydrochlorothiazid uzna- Sertralina (Stimuloton, Egis) tabl 50 mg x 28 PLN 41,24 no za lepszy od chlorothiazidu. Fakt ten przemawia za tym, by pozwala� Sertralina (Zotral, Polpharma) tabl 50 mg x 28 PLN 38,41 przemys�owi na robienie kongener�w, lek�w me-too , pseudowynalazk�w, Srednia cena generyczna PLN 32,21 cho� przewa�nie s� gorsze. Mo�liwoS� obiektywnego wyboru przes�dza Sertralina (Zoloft, Pfizer) tabl 50 mg x 28 PLN 72,96 o tym, �e leki me-too nie wyrz�dzaj� wielkiej szkody. W Polsce Pfizer jest bardzo wstrzemi�xliwy. Pobiera tylko o 126% za Atorvastatina tak�e nie wyrz�dza wielkiej szkody. Zdaniem autorytaty- du�o w por�wnaniu ze Sredni� cen� generyczn�. wnych fachowc�w, np. NICE (National Institute for Clinical Excellence), jest W USA taka iloS� Zoloftu kosztuje w hurcie $ 81,07 = PLN 243,21, o ona r�wnie skuteczna jak inne statyny. Ale skoro nie jest lepsza, nie ma 655% za du�o. najmniejszego uzasadnienia, by dawa� za ni� Pfizerowi extra 10 miliar- W RFN taka iloS� Zoloftu kosztuje w detalu EUR 51,04 = PLN 204,29, d�w dolar�w rocznie. o 534% za du�o. Pfizer zamiast si� zawstydzi� i zwr�ci� nam te zagarni�te nies�usznie Nie ma litoSci dla os�b cierpi�cych na depresj�. 10 miliard�w poucza z tupetem rz�dy europejskie, by si� nie targowa�y, 28 29 Tadeusz J. Szuba i inni Kaganek oSwiaty ekonomiczno-farmaceutycznej Azithromycina (Zithromax) z obrotem $ 2.025 mln niu klinicznym na ochotnikach-studentach leku potencjalnie kardiologi- Pfizer na opracowanie azithromyciny nie wyda� ani jednego centa. Wy- cznego odkryli oni jego cudowne w�aSciwoSci niekardiologiczne. Rzad- nalazca, Pliva, nie maj�c pot��nego aparatu dystrybucyjnego w USA za- ki przypadek przypominaj�cy ten sprzed lat z Largactilem (chlorpromazi- war�a z Pfizerem umow� licencyjn�. Nie zastrzeg�a sobie w umowie rze- n�) Specii w Pary�u. Szukano lepszego Phenerganu (promethaziny), lep- telnoSci cenowej. Na mySl jej nie przysz�o, �e mo�na pobiera� jeszcze te- szego leku przeciwhistaminowego, a niechc�cy uzdrowiono schizofreni- raz cen� monopolistyczn� za wynalazek z 1982 r. Tym bardziej �e nie by� ka. Dokonano przewrotu w neurologii/psychiatrii. Procent od miliardowych nadzwyczaj oryginalny. Skopiowano go z roxithromyciny francuskiego zysk�w nale�a� si� bystrej lekarce, kt�ra to dostrzeg�a, a nie wszystko fir- Roussela i clarithromyciny japo�skiego Taisho wynalezionych wczeSniej, mie. w 1981 r. Pomys� polega� na ma�ej syntetycznej przer�bce starego anty- Tu prawa do zysk�w z Viagry Pfizerowi nie odmawiamy. Niech bierze, biotyku makrolidowego, erythromyciny, dost�pnej tanio, m.in. z Polfy Tar- ile chce. Tylko niech nie przychodzi do rz�d�w pa�stw europejskich, by chomin w Polsce. mu to kupowa�y, by mu refundowaniem obroty i zyski zwi�ksza�y, ponie- Najta�sza znana mi azithromycina generyczna kosztuje PLN 35,98/6 wa� rzekomo wyk�ada za nich miliardy na badania poszukiwawcze. x 250 mg. Pliva, autorka azithromyciny, za mark� Sumamed bierze PLN 66,35/6 Latanoprost (Xalatan) z obrotem $ 1.372 x 250 mg. W uzupe�nieniu doskona�ych, ale nieidealnych Srodk�w na jaskr� (glau- Pfizer, licencjobiorca, ka�e p�aci� w hurcie za mark� Zithromax w USA coma) w rodzaju pilocarpiny i timololu, prostaglandyny stanowi� jakiS po- $ 52,76/6 x 250 mg = PLN 158,27/6 x 250 mg. Za du�o 4,4 raza. st�p. Czy jednak Pfizer ma tytu� do domagania si�, czegoS wi�cej ni� ma? Tak wi�c i w przypadku azithromyciny Pfizer nie ma tytu�u ani prawne- Nie. go, ani kupieckiego, ani moralnego do agitowania rz�d�w pa�stw euro- Po pierwsze nie by� wynalazc� latanoprostu. Do patentu pretendowa- pejskich do kupowania i refundowania jego Zithromaxu. Powinien raczej �y dwie firmy, nie tylko Kabi, lecz tak�e Chinoin. wyzna� gub. Schwarzeneggerowi, �e nabija w butelk� konsument�w a- Po drugie wynalazek latanoprostu nie by� tak oryginalny, by wynalaz- meryka�skich wiedziony niepohamowan� zach�annoSci�. c� obsypywa� z�otem. Oryginalnym wynalazkiem by� unoproston zrobio- ny w 1988 r. w Japonii i opatentowany przez firm� Ueno. Latanoprost Celecoxib (Celebrex) z obrotem $ 1.730 mln jest prostym i �atwym do zrobienia lekiem me-too . Co nie przeszkadza Obr�t Celebrexem drastycznie zmniejsza si� w 2004 r. wynosi� $ �yczy� mu dobrze, jeSli b�dzie dostarczany po rozs�dnej cenie. Nie jest. 3.302 mln, w 2005 r. ju� tylko $ 1.730 mln po bardzo z�ym doSwiad- Xalatan (latanoprost) kosztuje w Polsce PLN 162,18/5 ml, a konkurencyj- czeniu z siostrzanym Vioxxem (rofecoxibem), kt�ry zosta� wycofany z le- ny Allergan (bimatoprost) PLN 96,48/5 ml. Nie b�dziemy namawia� rz�- cznictwa. BliskoS� chemiczna i farmakologiczna celecoxibu i rofecoxibu d�w do kupowania i refundowania Xalatanu (latanoprostu). s�usznie wywo�uje l�k u lekarzy, by celecoxibem, cho� niezakazanym, nie zrobi� pacjentowi krzywdy. Cetirizina (Zyrtec) z obrotem $ 1.362 mln Aczkolwiek celecoxib nie by� wynalazkiem Pfizera, a firmy Searle, po Pfizer z pracami wynalazczymi przy cetirizinie nie mia� nic wsp�lnego. prawnie zalegalizowanych fuzjach Pfizer ma prawo do pobierania za Ce- By� to doS� pomySlny wynalazek niedu�ej firmy belgijskiej UCB (Union Chi- lebrex (celecoxib) dowolnej ceny. Pozycja monopolistyczna pozostaje je- mique Belge) opatentowany w 1982 r. Pfizer zawsze by� ch�tny do robie- szcze niewzruszona, jako �e patent by� zarejestrowany w 1995 r. Tyle �e nia pieni�dzy na cudzych wynalazkach, wi�c kupi� licencj� od Belg�w. klimat Vioxxowy nie sprzyja promocji i pot�gowaniu zysk�w. W �adnym Pomys� cetiriziny ju� w dniu jego urzeczywistnienia nie by� oryginalny. razie nie mo�e sk�ania� rz�d�w do kupowania i refundacji. To by�a chemiczna ma�a przer�bka struktury benzhydrylopiperazynowej. Ju� w 1953 r. mieliSmy cyclizin� i chlorcyclizin� od Burroughs Wellcome- Sildenafil (Viagra) z obrotem $ 1.645 mln `a i w 1955 r. buclizin� i meclizin� z UCB. Cetirizina okaza�a si� nieco lep- Lek wyj�tkowo groszorobny . W�aSciwie nie leczy, tylko doraxnie po- sza, ale wynalazca nie zas�ugiwa� na g�ry z�ota. UCB zdaje sobie z tego prawia potencj�. Ale ju� samo to stwarza spory rynek. Zupe�nie nie potra- spraw� i komercjalizuje sw�j markowy Zyrtec doS� rozs�dnie. Pobiera fimy wyjaSni�, dlaczego obroty nie rosn�: 2004 $ 1.678 mln, 2005 $ PLN 0,71/DDD (10 mg). W xr�d�ach generycznych mo�na kupi� cetirizi- 1.645. Ale i tak Pfizer jest wielkim szcz�Sciarzem. Nie wy�o�y� pieni�dzy n� po PLN 0,45-0,63. na badania nad tym wynalazkiem poprawiaj�cym funkcj� wzwodu (erecti- Tymczasem Pfizer pragnie ekspansji ameryka�skiego przemys�u far- le dysfunction). Sildenafil sam spad� mu z nieba. Przy eksperymentowa- maceutycznego na Europ� z cen� w USA swego Zyrtec`u, na licencji UCB, 30 31 Tadeusz J. Szuba i inni Aptekarz Vol 15 Nr 1/2, 33-38 (2007) Tadeusz J. Szuba, Jerzy Masiakowski, Micha� H. Umbreit $ 69,83/30 tabl 10 mg w hurcie. Po przeliczeniu kursu walut okazuje si�, �e jest to cena (PLN 8,38/DDD) wy�sza 12 razy od oryginalnego Zyrtecu europejskiego i 19 razy od taniego produktu generycznego !!! Instytut Globalizacji czy instytut kompromitacji Po tym przegl�dzie najwi�kszych lek�w Pfizera sprzedawanych za $ 28 mld w cenach producenta, a wi�c stanowi�cych po�ow� jego biznesu, powr��my do wyk�adu Mr Reada. Odnosi si� wra�enie, �e Mr. President nie ma zielonego poj�cia, o czym m�wi. Jakby nie wiedzia� o okropnym Wielki przemys� farmaceutyczny nie tylko produkuje i sprzedaje produk- zdzierstwie swych klient�w w USA i poza USA. Jakby wierzy� w to, �e po- ty apteczne. Podejmuje tak�e wszechstronne zabiegi o zwi�kszanie po- hamuje �upienie Amerykan�w poprzez nak�onienie rz�d�w pa�stw euro- pytu na jego drogie leki markowe pod k�tem maksymalizacji zysku. pejskich do p�acenia za jego leki o wiele wi�cej ni� p�ac� dotychczas. Jak- Bodaj najwi�ksz� uwag� popart� wielkimi Srodkami finansowymi kon- by by� g��boko przekonany, �e nale�y mu si� rekompensata Europy i Swia- centruje na szpitalach klinicznych. Tam robi si� badania nowych lek�w, ta za gigantyczne nak�ady na badania i rozw�j (R&D), podczas gdy w rze- przewa�nie nowych � la lek�w, kongener�w cudzych wynalazk�w. Tam czywistoSci nie ponosi� prawie �adnych nak�ad�w (opr�cz nak�ad�w na pro- powstaje evidence based medicine, literatura naukowa pozytywna dla mocj� i lobbing). pseudowynalazk�w. Kopi� tego artyku�u przet�umaczonego na angielski posy�amy Mr Rea- W centrum uwagi jest r�wnie� ekonomia. Z dw�ch powod�w. Big phar- dowi. Niech podejmie r�kawic� i ujawni kalkulacj� swych cen i koszt�w, ma by�a i jest oskar�ana o bardzo wysokie ceny. Zamiast obni�ki cen, ta- niech ujawni prawdziwe nak�ady na innowacje. niej wychodzi zatrudnianie ekonomist�w do tworzenia podstaw koncerno- wej farmakoekonomiki i na jej bazie zatrudnianie lekarzy do pisania prac * * * naukowych , �e lek me-too nie lepszy, a du�o dro�szy, jest wysoce o- p�acalny. Zmarli farmaceuci Sta�a uwaga koncern�w skupia si� na prasie, na zr�cznym przemyca- niu wieSci tworz�cych korzystne public relations, na opowiadaniu, jak wiel- 6 listopada 2006 r. ce innowacyjna big pharma jest, ile przysparza zdrowia, zmniejszaj�c b�l Mgr Halina Klimczak i przed�u�aj�c �ycie. W sukurs big pharmie przychodz� r��ne inicjatywy prywatne, rzadko bez- 7 listopada 2006 r. interesowne. U pa�skiej klamki zawsze ktoS wisia�, jak daleko si�gamy pa- Mgr Lech Wi�ckowski mi�ci�. Wsp��czeSni ubodzy krewni s� inteligentni, nie daj� pozna�, u kt�- rej klamki wisz�. Pracuj� tak, by zachowywa� pozory niezale�noSci, by si� nie 12 listopada 2006 r. demaskowa� jako najemnicy monopolist�w. Sami monopoliSci wol�, by ich Mgr Wac�awa J�drzejczyk agent wygl�da� jak profesor , bo w�wczas jest darzony wi�kszym zaufaniem. 18 listopada 2006 r. OdkryliSmy now� inicjatyw� prywatn�, kt�r� pragniemy przedstawi�. Niech nasz czytelnik pozna jej obraz i os�dzi, komu ona s�u�y. Inicjatywa Dr Alicja Zalewska nazywa si� Instytut Globalizacji i pojawi�a si� w 2005 r. Jej autorami s� 18 listopada 2006 r. dwie osoby prywatne: Mgr Grzegorz Benicjusz Wr�blewski Tomasz Teluk, ekspert ekonomiczny i publicysta, oraz Tomasz Sommer, dziennikarz i wydawca. 20 listopada 2006 r. Ju� po roku instytut uzyska� statut fundacji. Kto by� fundatorem funda- Mgr Danuta Julia Ostaszewicz cji, nie wiemy. Wiemy, kto finansowa� prace naukowe i ich prezentacj� w publikacji Raport o ochronie zdrowia w Polsce , grudzie� 2006. finan- CzeS� Ich pami�ci sowa�a to jedna z najwi�kszych firm farmaceutycznych na Swiecie Mer- ck&Co (w tym MSD Polska). Redakcja Aptekarza 32 33 Tadeusz J. Szuba i inni Instytut Globalizacji czy instytut kompromitacji Nasz� szczeg�ln� uwag� przyku�a praca naukowa Tomasza Teluka, Polacy p�ac� za leki wi�cej ni� mieszka�cy jednego z najbogatszych doktora nauk humanistycznych UJ, absolwenta UW oraz Wy�szej Szko- pa�stw Swiata Luksemburga. Jednak obywatele Luksemburga zarabia- �y Zarz�dzania, zatytu�owana Informacja medyczna a zdrowie pacjenta . j� kilkukrotnie wi�cej od Polak�w, wi�c dla nich medykamenty wydaj� si� Oto bardzo obszerne jej fragmenty: tanie. Jednak w por�wnaniu z poziomem dochod�w na mieszka�ca naj- dro�sze lekarstwa w Europie wykupuje si� na �otwie i w Polsce. & jedyn� efektywn� strategi� zmierzaj�c� do uzdrowienia sektora W spo�ecze�stwie przyzwyczajonym do darmowych lek�w i do zdrowotnego jest jego prywatyzacja. bezp�atnego leczenia, jak zadra tkwi mit o zawy�aniu cen przez produ- W procesie prywatyzacji kluczowe znaczenie odgrywa wolnoS� infor- cent�w. Tymczasem pacjenci s� wyzyskiwani przez pa�stwowy system o- macji. Dost�p do informacji medycznej jest niezwykle wa�ny dla zwi�k- pieki zdrowotnej, kt�ry nie doS�, �e stoi na kraw�dzi bankructwa, to przy- szenia poziomu wiedzy medycznej w spo�ecze�stwie i poprawy zdrowia musza chorych, emeryt�w i rencist�w do kupowania niezb�dnych lekarstw pacjent�w. Dlatego te� wprowadzanie mechanizm�w rynkowych powin- po cenach znacznie wy�szych od rynkowych. no by� poprzedzone zniesieniem barier informacyjnych oraz ogranicze- Wed�ug danych Ministerstwa Zdrowia refundacja poch�on��a w 2003 r. niem biurokratycznej nadbudowy system�w medycznych w skali lokalnej a� 6,1 mld z�, to ponad dwukrotnie wi�cej ni� w 1999 r. Na wolnym rynku i globalnej.& pacjenci kupowaliby ta�sze leki i wydawaliby mniej pieni�dzy na leczenie. Dalsze funkcjonowanie obecnego systemu jest niebezpieczne dla zdro- Oznacza to, i� pa�stwo nie doS�, �e zabiera podatnikom gigantyczne pie- wia i �ycia pacjent�w. Zupe�nie niedawno na oddziale dializ w pa�stwo- ni�dze na s�u�b� zdrowia, to jeszcze de facto decyduje, jakie leki ma ku- wym szpitalu w Kutnie wskutek braku pieni�dzy pacjenci przez p�� roku pi� pojedynczy pacjent! Szczytem absurdu jest fakt, �e pacjent op�aca z nie otrzymywali EPO hormonu odpowiedzialnego za produkcj� czerwo- w�asnej kieszeni terapi�, kt�ra go nie dotyczy. Chory na gryp� w ramach nych krwinek. Chorzy dostawali anemii, a przy �yciu byli trzymani tylko dzi�- ubezpieczeniowej solidarnoSci jest zmuszany p�aci� za terapi� np. b�lu ki transfuzjom krwi. Jeden z nich zmar�. staw�w, czym naturalnie nie jest zainteresowany. Kilka lat wczeSniej pracownicy pa�stwowego pogotowia ratunkowego System refundacji lek�w i pa�stwowej opieki zdrowotnej jest nieefek- w �odzi zamiast ratowa� ludzkie �ycie, uSmiercali ich, podaj�c pavulon - tywny i niemoralny. Pacjent mo�e ca�e �ycie p�aci� za leczenie cukrzyk�w, silny lek rozkurczaj�cy. Cia�a sprzedawali zaprzyjaxnionym firmom po- przy czym zachorowa� na nowotw�r i nie skorzysta� z �adnego systemu grzebowym, kt�re zarabiaj� krocie, poniewa�... otrzymuj� pieni�dze na po- dop�at. Gdyby sam odk�ada� pieni�dze na leczenie na staroS�, to mia�by grzeb z pa�stwowego ubezpieczenia z czego pokry� koszty swojej terapii, a tak pa�stwo odbiera cz�owiekowi Powy�sze patologie doskonale ukazuj� zapaS� s�u�by zdrowia. Jest nie- prawo do leczenia. Pacjent ponosi ludzki koszt pa�stwowego systemu, cz�- prawdopodobne, aby podobne sytuacje zdarzy�y si� kiedykolwiek w ko- sto trac�c zdrowie, a niekiedy �ycie w wyniku braku niezb�dnej pomocy mercyjnych plac�wkach prywatnych ratuj�cych zdrowie i �ycie. Ze stanu medycznej. s�u�by zdrowia nie jest zadowolony nikt. JakoS� us�ug jest fatalna, a spe- Istniej�cy system stawia na g�owie wsp��czesn� terapi�. Naczelnym fel- cjaliSci s� xle op�acani.& czerem RP jest minister, kt�ry decyduje, jakie leki s� najlepsze dla pacjen- Na rynku pacjenci powinni mie� jak najlepszy dost�p do informacji o ta. Lekarze nie wiedz� wiele, wi�c stosuj� si� do zalece� ministra. A na lekach. Reklama bezpoSrednia w Europie funkcjonuje i tak na czarnym ryn- samym dole tej piramidy znajduj� si� pacjenci, mimo i� logika nakazywa- ku, bowiem lekarze s� korumpowani i wynagradzani za wypisywanie o- �aby, aby by�o odwrotnie. Dlatego eksperci postuluj� m.in. wprowadzenie kreSlonych preparat�w. W nagrod� fundowane im s� wczasy w egzoty- wi�kszej iloSci informacji medycznej dla lekarzy i pacjent�w jako niezb�- cznych krajach, darmowe uczestnictwa w konferencjach lub otrzymuj� fi- dnego sk�adnika poprawienia sytuacji w s�u�bie zdrowia.& nansowe gratyfikacje dla plac�wek, w kt�rych pracuj�. R�wny dost�p do Blokada informacji medycznej robi z pacjent�w potulnych konsumen- informacji zlikwidowa�by wymienione patologie i wprowadzi�by uczciw� t�w lek�w przepisywanych przez lekarza.& konkurencj� mi�dzy poszczeg�lnymi sposobami terapii. W opinii Instytutu Farmaceutycznego Polacy za�ywaj� zbyt ma�o lek�w, Prawdziwy pow�d wysokich cen lek�w posi�kuj�c si� substytutami farmaceutyk�w zio�ami, witaminami czy a- Ceny lek�w sprzedawanych w Polsce s� nieraz kilkukrotnie wy�sze ni� romatami. W krajach rozwini�tych na lekarstwa wydaje si� ponad 5 razy w innych krajach Unii Europejskiej. Powodem jest centralnie sterowany wi�cej pieni�dzy ni� w Polsce. Ci, kt�rzy odmawiaj� przyjmowania chemii , pa�stwowy system refundacji, regulacje sektora farmaceutycznego i brak jak zwyk�o okreSla� si� lekarstwa (celuj� w tym nawet media g��wnego nur- mechanizm�w rynkowych umo�liwiaj�cych producentom walk� o klienta tu), dobrowolnie dzia�aj� na swoj� szkod�, bowiem najbardziej szkodliwe za pomoc� konkurencji cenowej. dla organizmu jest lekcewa�enie terapii.& 34 35 Tadeusz J. Szuba i inni Instytut Globalizacji czy instytut kompromitacji Obecnie obserwujemy kampani� dezinformacyjn�, w kt�rej rz�d wszel- pa�stw cz�onkowskich. Tam, gdzie istnieje wolny przep�yw informacji me- kimi sposobami stara si� przekona� nas, �e pacjenci musz� p�aci� wi�cej, dycznej: w Stanach Zjednoczonych i w Nowej Zelandii, poziom us�ug me- jeSli chc� si� leczy�. To nieprawda. Za leki i us�ugi medyczne przep�acamy dycznych jest najwy�szy. od lat. Za dro�yzn� w aptekach pacjenci b��dnie wini� korporacje, a tym- Dlaczego zniesienie zakazu ograniczaj�cego przep�yw informacji o le- czasem to pa�stwo przyczynia si� do utrzymywania zawy�onych cen far- kach jest kluczowe dla reformy s�u�by zdrowia? Reklama i marketing to maceutyk�w. To nie reklama i marketing powoduj� wzrost cen. W Polsce o- podstawowe narz�dzia gospodarki rynkowej. Bez dost�pu do nowoczes- bowi�zuje zakaz reklamy i marketingu skierowanego bezpoSrednio do pa- nych form zabiegania o klienta niemo�liwe jest prowadzenie uczciwej kon- cjenta. I w�aSnie w tym nale�y upatrywa� g��wnej przyczyny dro�yzny i bra- kurencji. Dobrze wida� to obecnie, gdzie brak wolnego rynku, obwarowa- ku uczciwej konkurencji. Tymczasem tylko wolna konkurencja, obejmuj�ca ny wszelkimi mo�liwymi zakazami, spowodowa� przesi�kni�cie sektora dost�p do informacji, wymusza na producentach walk� o klienta, co dla pa- zdrowotnego takimi patologiami, jak: biurokracja, korupcja, malwersacje, cjent�w oznacza mo�liwoS� wykupywania recept po ni�szych cenach.& brak dost�pu do us�ug, obs�ugiwanie pacjent�w przez pijanych lekarzy, z Walk� z chorobami w Europie utrudniaj� urz�dowe blokady dotycz�- pope�nianiem pospolitych zbrodni w��cznie. ce wymiany informacji: zakaz reklamy lek�w oraz bezpoSredniego infor- Nielogiczne jest tak�e r��nicowanie zakazu reklamy i marketingu pre- mowania chorego przez lekarza. Gdyby pacjenci posiadali wolny dost�p parat�w medycznych. Leki sprzedawane bez recepty mog� by� promo- do informacji medycznej, cz�Sciej odwiedzaliby przychodnie i bardziej wane do woli, natomiast preparaty przepisywane przez lekarza podlega- troszczyliby si� o swoje zdrowie. Informowanie chorego przez lekarza o j� restrykcjom. W tym przypadku powstaje wiele pyta�: dlaczego legalna mo�liwych formach terapii zaktywizowa�oby pacjent�w w procesie zdro- substancja ratuj�ca zdrowie i �ycie chorego nie mo�e by� reklamowana? wienia, jednoczeSnie pozbawiaj�c doktor�w autorytarnego przywileju wy- Dlaczego ogranicza si� pacjentom dost�p do informacji o nowoczesnych pisywania konkretnych lek�w, za co wielu jest nieformalnie wynagradza- metodach terapeutycznych? Jakie skutki dla zdrowia spo�ecze�stwa nie- nych przez firmy medyczne.& sie ze sob� promowanie walki z chorobami wy��cznie za pomoc� cytryny Aby firmy prywatne odci��y�y pa�stwo z oferowania us�ug, kt�rych no- w syropie i czosnku w tabletkach?& tabene pa�stwo nie jest w stanie dostarczy�, konieczne jest stopniowe Naturalnie wydatkom na reklam� i marketing nie musi towarzyszy� wprowadzanie mechanizm�w rynkowych. Podstawowym czynnikiem jest przerzucanie koszt�w na klienta. O to niech si� martwi� przedsi�biorcy. konkurencja mi�dzy uczestnikami rynku: przychodniami, szpitalami, firma- Wed�ug bada� ameryka�skich takie obawy s� bezpodstawne. Odk�d w mi farmaceutycznymi. USA zezwolono na reklamowanie preparat�w farmaceutycznych w radiu Pacjentom zale�y, aby konkurencja mi�dzy wymienionymi instytucja- i telewizji, ceny spad�y na skutek konkurencji mi�dzy firmami produkuj�- mi by�a jak najwi�ksza. Tylko w wyniku walki o klienta mo�liwy jest spa- cymi medykamenty. & dek op�at za us�ugi medyczne oraz cen lek�w oferowanych w aptekach. Z raportu sporz�dzonego wsp�lnie przez naukowc�w z Harvardu i Europejczycy powinni skorzysta� z doSwiadcze� ameryka�skich, jeSli ma- Massachusetts Institute of Technology wynika, �e korporacje farmaceuty- rz� o polepszeniu us�ug w tym sektorze. Mimo i� w Europie liczba lekarzy czne spoSr�d rozmaitych form marketingu bezpoSredniego najcz�Sciej przypadaj�cych na 100 tys. mieszka�c�w roSnie (jest ich nawet 1,5 raza wybieraj� rozdawanie darmowych pr�bek okreSlonych preparat�w. Pod- wi�cej ni� w USA!), to z medycyn� i zdrowiem jest coraz gorzej. czas gdy wydatki na pr�bki si�gn��y w 2001 r. 10,5 mld dolar�w, reklamy Dzi�ki systemowi opieki zdrowotnej opartemu na konkurencji w Sta- w radiu, telewizji i prasie, poch�on��y oko�o 1/4 tej sumy - 2,7 mld dolar�w. nach Zjednoczonych na zdrowie wydaje si� 5267 dolar�w na osob�, pod- Warto zaznaczy�, �e w USA lekarze sami sprzedaj� leki zar�wno w gabi- czas gdy w Europie oko�o 2500 dolar�w& netach, jak i szpitalach. Tak wi�c konsumenci nie doS�, �e zyskuj� dost�p Tymczasem w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1997 r. zniesiono za- do nowoczesnej wiedzy medycznej, to jeszcze maj� szans� cz�sto korzy- kaz reklamy farmaceutyk�w, kapitalizm uporz�dkowa� rynek medyczny: sta� z nieodp�atnych promocji. & s�u�ba zdrowia przesta�a by� deficytowa, plac�wki zacz��y przynosi� Dochodzi do sytuacji, w kt�rej blokuje si� pacjentom dost�p do skute- zysk.& cznych preparat�w wytwarzanych przez producent�w spoza uk�adu, np. Przepisem, kt�ry ci��y nad europejskim ustawodawstwem jest dyrek- urz�dnicy faworyzuj� wytw�rc�w lek�w generycznych. Wed�ug r��nych da- tywa 2001/83/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej za- nych innowacyjne preparaty mog� by� ta�sze od generyk�w, co zmniej- kazuj�ca kierowania informacji medycznej bezpoSrednio do pacjenta. Po- szy koszty ochrony zdrowia. & litycy powinni dokona� zmiany tego niefortunnego zapisu, uniemo�liwia- Konieczna jest tak�e wi�ksza przejrzystoS� w okreSlaniu szczeg��w j�cego dokonywanie reform w informacyjnych systemach zdrowotnych polityki zdrowotnej. Nie mog� zachodzi� podejrzenia, �e cz�S� innowacyj- 36 37 Tadeusz J. Szuba i inni Aptekarz Vol 15 Nr 1/2, 39 (2007) nych firm farmaceutycznych jest dyskryminowana z jakichkolwiek powo- Z prasy zagranicznej d�w, chocia� korzystanie z ich produkt�w przynios�oby wiele korzySci cho- Czasopismo francuskie Prescrire 26 (274) : 481 z lipca/sierpnia 2006 rym oraz znaczne oszcz�dnoSci organizatorom pomocy humanitarnej.& " r. poda�o interesuj�ce i nas wiadomoSci (powt�rzono je po angielsku w Pre- scrire Internationale 15 (85) : 162 z paxdziernika 2006 r.): Ca�oS� pracy dr. Teluka nie mieSci si� na 17 stronach formatu A4. Jest w niej du�o spostrze�e� ewidentnych, du�o te� kontrowersyjnych, np.: Nowi szarlatani tolerowanie WHO staje si� niebezpieczne dla zdrowia . My wy�owiliSmy te fragmenty, kt�re dotycz� Polski i s� rozwini�ciem tytu�u pracy Informacja W maju 2006 r. w Pary�u aptekarz zrobi� b��d przy leku recepturowym medyczna, a zdrowie pacjenta . odchudzaj�cym sporz�dzanym na bazie ekstraktu tarczycy. Wskutek prze- Czytelnik na pewno sam dostrze�e, �e autor pod poj�ciem informacja dawkowania 20 os�b hospitalizowano, a jedna zmar�a. medyczna rozumie reklam� leku. Przecie� nikt nigdzie na Swiecie nie za- Obok innych b��d�w w farmakoterapii prowadz�cych do powa�nych brania informacji medycznej, m�wienia i pisania (informowania) o choro- skutk�w niepo��danych to zdarzenie powinno da� nam szko�� i zwr�ci� bach i ich leczeniu lub zapobieganiu im. Natomiast dr Teluk walczy o znie- szczeg�ln� uwag� nie tylko pacjent�w, farmaceut�w i w�adz zdrowia, lecz sienie barier informacyjnych, o zniesienie zakazu informacji o lekach przez nade wszystko lekarzy i lekarskich organizacji zawodowych. producenta skierowanej bezpoSrednio do pacjenta. RzeczywiScie, w Pol- Obesiologists (specjaliSci od oty�oSci/odchudzania) wykorzystuj�cy sce i ca�ej Europie, jest zakaz reklamowania lek�w Rp w Srodkach maso- �atwowiernoS� ludzi i ordynuj�cy niebezpieczne leki dla symptomatycznych e- wego przekazu. Rekomendowa� lek Rp pacjentowi mo�e tylko lekarz. fekt�w s� najzwyczajniej szarlatanami, znachorami, kt�rzy powinni si� znalex� Wrogiem tego �adu prawnego jest big pharma, kt�ra domaga si� nie- poza s�u�b� zdrowia, bo tylko to mo�e zapobiec wyrz�dzaniu przez nich szk�d. Ale jak zdefiniowa� wsp��czesne szarlata�stwo? ograniczonego dost�pu do miliard�w ludzi dla maksymalizacji sprzeda�y Czy mo�e wyra�a� si� na przyk�ad w zespole niespokojnych n�g (1), lek�w i zysk�w. Przecie� �atwiej jest otumani� pacjenta-ignoranta ni� cho� jest on urz�dowo akceptowanym wskazaniem dla lekarza? lekarza-profesjonalist�. Po�a�owania godne, ale taki jest ostatni dodatek do d�ugiej listy cho- Dr Teluk, humanista, kt�ry wie o lekach tyle, ile pacjent-ignorant, pod- r�b wyczarowywanych z ob�ok�w, w oparciu o jakieS objawy, dla rozbu- j�� si� krucjaty na rzecz zniesienia barier, na rzecz wi�kszego nabijania dowywania lukratywnego rynku. W nast�pstwie pacjenci s� poddawani zu- kasy koncern�w farmaceutycznych. Tak si� przej�� sw� misj�, �e nawet pe�nie nieuzasadnionym dzia�aniom niepo��danym. nie dostrzeg�, i� powinna ona przebiega� pod szyldem stowarzyszenia Czy ma to by� nowy medyczny paradygmat, w mySl kt�rego profesjo- farmaceutycznych firm pseudoinnowacyjnych, a nie Instytutu Globaliza- naliSci ochrony zdrowia nie powinni kierowa� si� rozumem, lecz sta� si� cji. Krucjata dr. Teluka nie ma nic wsp�lnego z post�puj�cym na Swiecie automatami do pisania recept i cieszy� si�, �e ich pacjenci bior� leki ma- procesem globalizacji. To jest zamaskowana pozorn� naukowoSci� huc- �o skuteczne, na ten lub �w szeroko sfabrykowany syndrom, kt�rych dzia- pa promonopolistyczna, antykonkurencyjna, naszpikowana k�amstwami w �ania niepo��dane s� bardzo realne? rodzaju Polacy p�ac� za leki wi�cej ni� mieszka�cy jednego z najbogat- Pami�tamy czasy, kiedy niew�aSciwe podejScie do leczenia mog�o by� szych pa�stw Swiata Luksemburga , mit o zawy�aniu cen przez produ- por�wnywane do rzexnickiego trybowania tuszy na kawa�ki do wyboru cent�w , ceny w USA spad�y, odk�d pozwolono leki reklamowa� itp. Huc- klienta; ka�dy specjalista rozgl�da� si� za swoim kawa�kiem, a lekarz o- pa obrzydliwa moralnie: celem uzyskania poklasku dla swej walki o wol- g�lny (general practitioner) usi�owa� sk�ada� te kawa�ki do kupy. noS� dr Teluk poniewiera Rwiatow� Organizacj� Zdrowia, Ministrem Zdro- Obecnie m�zg ka�dego lekarza (og�lnego i specjalisty) jest poszuflad- wia, nawet lekarzami. Wie, �e ani WHO, ani Minister Zdrowia, ani lekarze kowany, obdarzony tunelow� zdolnoSci� widzenia: jakiS lek na ka�d� nie s� bez winy. Wi�c jexdzi po nich, jak po �ysej kobyle. Fe! (pseudo) chorob� i jakaS choroba dla ka�dego leku. Szarlata�stwo we wszystkich swych postaciach, czy to staroSwieckie, czy wymySlne, nale�y pohamowa�. Nadszed� czas, by da� pierwsze�stwo ordy- nacjom wysokiej jakoSci, trosce o pacjenta poprzez dobrze skoordynowany system ochrony zdrowia s�u��cy interesom zar�wno pacjent�w, jak i lekarzy. 1. Red.: W Polsce kwitnie podobne znachorstwo na kursach szkolenia podyplomowe- go nie pod tytu�em niespokojnych n�g , lecz choroby �ylnej n�g . Zdaniem lekarzy- agent�w firmy cierpi na ni� 50% Polek i niewiele mniej Polak�w. 38 39 Aptekarz Vol 15 Nr 1/2, 40-41 (2007) WHO: Zalecenia mi�dzynarodowej konferencji w�adz zdrowia zwi�zki chemiczne lub moleku�y nie zawsze koniecznie daj� w rezultacie me- WHO: Zalecenia mi�dzynarodowej konferencji dykamenty lepsze (priorytetowe), albo zapewniaj� dost�p do takich lek�w. w�adz zdrowia 1. W�adze pa�stwowe powinny przyczynia� si� do zapewniania w�a- Sciwej r�wnowagi mi�dzy potrzeb� innowacji i sprawiedliwym dost�pem do lek�w, mi�dzy interesem biznesowym i zdrowia publicznego. Pod auspicjami Rwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO) w dniach 3-6 2. Kraje powinny wciela� do swego narodowego ustawodawstwa sto- kwietnia 2006 r. odby�a si� konferencja organ�w decyduj�cych o kszta�- sowne elastycznoSci uk�adu TRIPS u�atwiaj�ce eksport i dostawy lek�w cie prawa farmaceutycznego w poszczeg�lnych krajach (International do kraj�w z zagro�eniami zdrowia publicznego. Conference of Drug Regulatory Authorities ICDRA). 3. WHO ma wzmacnia� swoj� zdolnoS� pomagania krajom w robieniu Uzgodnione na tej konferencji rekomendacje lider�w zdrowia s� przez nie maksymalnego u�ytku z elastycznoSci TRIPS'u. wszechstronne i obszerne. Redakcja Aptekarza postanowi�a przybli�y� niekt�re fragmenty swoim Czytelnikom. Wy�ej wymienione zalecenia mog� by� wykorzystywane jako materia� Reklama i promocja posi�kowy w S�dzie przy rozpatrywaniu pozw�w, �e np. drogi i ma�o potrzeb- Inspekcja farmaceutyczna ma wzm�c starania, by reklama i promocja ny lek nie zosta� w��czony do wykaz�w refundacyjnych, lub innych skarg. by�y w zgodzie z aprobowan� charakterystyk� produktu. Przepisy o promocji maj� by� wsparte stosownym ustawodawstwem i * * * sankcjami. Sankcje podawane do publicznej wiadomoSci. Listy do redakcji Farmakoekonomika i przepisy 7 paxdziernika 2006 r. Sz. P. T.J. Szuba Farmakoekonomika ma zdawa� spraw� z koszt�w i korzySci terapii le- Przypadkowo wpad� mi w r�ce egzemplarz Aptekarza (nr 9/10 2006). kami. W sektorze publicznym ma pomaga� w podejmowaniu decyzji o za- Przeczyta�em artyku� Nie zamienia� i porazi� mnie Pa�ski brak krytycyzmu kupach, o stanowieniu cen, o refundacji lek�w; ma pomaga� w wyborze co do w�asnego Srodowiska. Obarczanie tylko i wy��cznie lekarzy win� za i- lek�w, w poradnictwie. stniej�ce patologie jest z grubsza m�wi�c wysoce niestosowne. W tej jak to Pa�stwa cz�onkowskie WHO powinny: Pan napisa� warcholskiej Polsce obok lekarzy-warcho��w (kt�rego istnienia stara� si� o otwarty dost�p do danych reguluj�cych lecznictwo, nie zaprzeczam) wsp��istnieje ca�kiem pokaxnych rozmiar�w stado farma- by� przejrzystymi odnoSnie do kryteri�w s�u��cych podejmowaniu de- ceut�w-warcho��w. sic! Ci ostatni tak�e maj� gdzieS autorytet MZ wiem to cyzji; jeSli farmakoekonomika jest jednym z nich, powinna dostarcza� jas- z w�asnej praktyki& pacjenci otrzymuj�c recept� na ta�szy lek generyczny, ne informacje metodologiczne, zmuszani s� do zakupu leku oryginalnego, z kt�rego sprzeda�y tak�e i Pa�- uwzgl�dnia� potrzeb� aktywnych bada� por�wnawczych i ich wyni- ska korporacja czerpie wy�sze zyski. Nie udawajmy, tak si� te� dzieje& przed- k�w (aby umo�liwia� racjonalne u�ytkowanie lek�w), stawiciele firm farmaceutycznych prowadz� tak� sam� gr� ekonomiczn� z rozwa�a� mo�liwoS� inicjowania czy popierania niezale�nych bada� aptekami jak i Srodowiskiem lekarzy. por�wnawczych wynikowych. Tak wi�c prosz� nie ferowa� tak arbitralnymi wyrokami, nie kreowa� si� na Na konferencji nie m�wiono o u�ytecznoSci WHO-wskiego systemu jedynego sprawiedliwego, bo wypowiedzi w takim tonie gro�� Panu po prostu DDD przy por�wnawczych badaniach koszt�w, bo to nazbyt ewidentne. utrat� wiarygodnoSci i SmiesznoSci�. Nie m�wi�c ju� o generalizowaniu i przy- W Polsce tzw. farmakoekonomiSci pozostaj�cy na us�ugach drogich firm pisywaniu istniej�cych bol�czek Ochrony Zdrowia wszystkim lekarzom& neguj� zasadnoS� systemu DDD. Wskazane by�oby jego uprawomocnie- Prosz� si� rozejrze� i pozamiata� najpierw w�asne podw�rko. nie zarz�dzeniem Ministra Zdrowia. Z powa�aniem lek. Tomasz Sk�ra Ochrona patentowa lek�w: poprawia czy utrudnia dost�p do nich? Warszawa, 9 paxdziernika 2006 r. Racj� bytu prawa ochrony patentowej jest tworzenie bodxc�w dla post�- W.P. pu technologicznego. Jednak�e ochrona patentowa mo�e ogranicza� do- Dr Tomasz Sk�ra st�p do technologii i produkt�w, poniewa� kreuje monopole i zmniejsza kon- kurencj� na rynku, pozwalaj�c w�aScicielom patentu stanowienie cen. �a- Szanowny Panie Doktorze, dne prawo patentowe (np. TRIPS) nie odnosi si� nale�ycie do zale�noSci Dobrze, �e Pan mi przekaza� uwagi krytyczne do artyku�u Nie zamienia� mi�dzy bodxcami, patentami i wynalazkami w dziedzinie lek�w. Patenty na w Aptekarzu Nr 9/10 (2006). 40 41 Listy do redakcji Aptekarz Vol 15 Nr 1/2, 43-44 (2007) Jestem w swoich opiniach surowy, gdy chodzi o dobro og�lne, ale na pe- Danuta Wojnicka-Szuba wno nie zawsze sprawiedliwy. Nie dlatego, �e chc� by� stronniczy (chroni� z�ych aptekarzy, dopieka� z�ym lekarzom), lecz dlatego, �e moja wiedza jest zawsze niepe�na. W delikatnej kwestii poruszonej przez Pana zapewniam, �e na mySl mi nie Bezpiecze�stwo stosowania lek�w przysz�o, by aptekarz m�g� czerpa� zyski z zamiany taniego leku generyczne- go na drogi lek markowy. Ale skoro Pan m�wi, �e tak bywa, to bywa. I to trze- ba te� napi�tnowa�. Prile (inhibitory konwertazy angiotensyny) Dlatego zwracam si� z proSb� o wyra�enie zgody na opublikowanie Pana USA. By�y ju� doniesienia, �e prile, najcz�Sciej przepisywane obecnie listu w kolejnym Aptekarzu . List jest bardzo surowy, ale mnie to nie przeszka- Srodki przeciw nadciSnieniu, podawane w drugiej po�owie ci��y mog� dzia�a� dza, nawet gdy mija si� Pan z prawd�: Pa�ska korporacja czerpie wy�sze zys- niekorzystnie na p��d (ma�owodzie, zwolnienie wzrostu p�odu, niedorozw�j ki . Primo nie mam �adnej korporacji, jestem niepodleg�y, niezale�ny. Secundo p�uc, przykurcz staw�w, niedomagania nerek noworodka). Wynikaj� one z jeSli ma Pan na mySli Izb� Aptekarsk� jako korporacj�, to nie s�dz�, by aptekarz blokady konwersji angiotensyny I w angiotensyn� II w nerkach p�odu. z ni� si� dzieli� zyskiem. Ostatnio ukaza�o si� doniesienie w New England Journal of Medicine Mnie si� wydaje, �e lekarzy pisz�cych recepty nie zamienia� z powod�w nie- (Nr 354 z 2006 r.) o fetopatii przy stosowaniu prili ju� w pierwszych trzech medycznych s� tysi�ce, a aptekarzy wydaj�cych leki markowe zamiast genery- miesi�cach ci��y. cznych s� nawet nie setki. Ale jeSli jest cho�by jeden taki, to trzeba napi�tnowa�. Zdaniem FDA liczba przypadk�w uszkodze� czy zniekszta�ce� p�odu Z powa�aniem, jest ma�a i zwi�zek skutku z przyczyn� nie zosta� jeszcze dostatecznie u- Dr Tadeusz J. Szuba dowodniony. Dlatego nie zmieniono kategorii przeciwwskaza� dla prili: ka- * * * tegoria C dla kobiet w pierwszym trymestrze ci��y, kategoria D w dw�ch Warszawa, 10.01.2007 r. nast�pnych kwarta�ach. Szanowny Panie Redaktorze, W numerze 11/12 Aptekarza na honorowym miejscu pod tytu�em Sza- Rrodki kontrastowe z gadolinium cunek dla historii i pracy spo�ecznej znalaz�a si� informacja i� w tym roku u- Post�p w diagnostyce medycznej przyni�s� nam arsena� nowych Srod- p�yn��o 15 lat od ponownego powo�ania do �ycia samorz�du aptekarskiego k�w kontrastowych zawieraj�cych pierwiastek gadolinium. Mamy ju� w Pol- (po d�ugiej przerwie 1951-1991 spowodowanej w PRL nacjonalizacj� aptek) sce gadobutrol (Gadovist), gadodiamid (Omniscan), gadoteridol (ProHan- oraz pe�ne sprawozdanie z uroczystoSci jubileuszowych. ce) i w Europie ponadto gadofosvest (Vasovist) do uzyskiwania obrazu re- Wszystko w porz�dku, chcia�bym jednak dla pe�niejszego szacunku dla histo- rii przypomnie�, �e ju� 2 lata wczeSniej, bo na prze�omie roku 1989/1990 powo- zonansu magnetycznego. �aliSmy sami, my farmaceuci, nasz samorz�d aptekarski na bazie ustawy o sto- USA. FDA uzyska�a wiedz� o 25 przypadkach nerkopochodnej zw��k- warzyszeniach, pod pierwotn� nazw� Stowarzyszenie w�aScicieli aptek i hurto- nieniowej choroby sk�ry po zastosowaniu u os�b z niewydolnoSci� nerek wni farmaceutycznych w Warszawie , przekszta�cone wkr�tce w Izb� Gospodar- Srodka kontrastowego zawieraj�cego gadolinium do magnetyczno rezo- cz� W�aScicieli Aptek w Warszawie w oparciu o ustaw� o izbach gospodarczych. nansowej angiografii. Do angiografii (ogl�dania naczy�) bywaj� stosowa- Nasz dorobek w ci�gu tych dw�ch lat dzia�alnoSci to: uzyskanie zwolnie- ne dawki kontrastu a� do trzykrotnie wi�kszych od normalnych. nia aptek od podatku dochodowego na lata 1989 - 1991, oraz - przywr�cenie Choroba charakteryzuje si� tward�, sztywn� sk�r� utrudniaj�c� zgina- farmaceutom prawa wy��cznoSci do koncesji na prowadzenie apteki. Nieste- nie staw�w. Mo�e prowadzi� do zw��knienia, zbliznowacenia narz�d�w, ty, to ostatnie przetrwa�o tylko przez jeden rok 1992. ich niezdolnoSci do w�aSciwej pracy i zgonu pacjenta. Samorz�dy takie jak w Warszawie powsta�y w tym samym czasie samo- Wiedza o 25 przypadkach pochodzi z raportu Du�skiej Agencji Lek�w rzutnie w Poznaniu, Gda�sku, �odzi i wszystkich wi�kszych miastach w Pol- z maja 2006 r. Objawy choroby wyst�powa�y w ci�gu 3 miesi�cy od za- sce. To wyd�u�a, a mySl� �e i wzbogaca nasz� samorz�dow� tradycj�. stosowania kontrastu. Chorob� poznano w 1997 r. i na Swiecie zarejestro- Uprzejmie prosz� Pana Redaktora o zamieszczenie tego listu w najbli�- wano ju� oko�o 200 przypadk�w. szym numerze ,,Aptekarza". Z powa�aniem Triptany (agoniSci serotoniny) Dr Kazimierz Radecki Pierwszym selektywnym agonist� serotoniny by� sumatriptan (Imigran). �wczesny prezes Izby Gospodarczej Obecnie s� ju� robione kopie generyczne. W�aScicieli Aptek w Warszawie 42 43 Danuta Wojnicka-Szuba Lek stanowi� post�p nie tylko przy leczeniu ostrych napad�w migreny, lecz tak�e przy osi�ganiu zysk�w, wi�c konkurencja poszerzy�a asortyment triptan�w: naratriptan (Naramig), zolmitriptan (Zomig), rizatriptan (Maxalt), eletriptan (Relpax), frovatriptan (Migard, Migren). Istnieje bardzo powa�ne niebezpiecze�stwo syndromu serotoninowe- go u os�b stosuj�cych jednoczeSnie z triptanem preparat przeciw depre- sji z grupy selektywnych inhibitor�w wychwytu serotoniny: fluoxetin�, ci- talopram, paroxetin�, sertralin�, fluvoxamin�, escitalopram lub z grupy in- hibitor�w wychwytu serotoniny i noradrenaliny np. venlafaxin�. Syndrom serotoninowy jest powodowany nadmiarem serotoniny w tkance nerwo- wej. Jego objawy obejmuj� niepok�j, omamy, utrat� koordynacji, szybkie bicie serca, zmiany ciSnienia t�tniczego, podwy�szon� temperatur� cia- �a, nudnoSci, wymioty, biegunk�. Triptany przeciw migrenie i leki przeciw depresji bywaj� ordynowane przez r��nych lekarzy, przeto aptekarz mo�e odegra� rol� koordynatora ich wiedzy o leku czy pacjencie. Omeprazol i inne prazole Nowa Zelandia. Od czasu informacji w 2000 r. o Sr�dmi��szowym za- paleniu nerek po spo�yciu omeprazolu Centrum Monitorowania Reakcji Niepo��danych zarejestrowa�o dalszych 21 przypadk�w. Centrum powia- da, �e takie same skargi dotycz� pantoprazolu i lansoprazolu. Zwraca si� uwag�, �e ostre upoSledzenie nerek mo�e by� poprzedzo- ne objawami nieswoistymi: gor�czk�, z�ym samopoczuciem, utrat� wagi, nudnoSciami, eozynofili�. Pacjenci z tymi objawami leczeni prazolem po- winni mie� badane funkcje nerek i mocz pod mikroskopem. Enoxaparina Australia. Komitet ds. niepo��danych dzia�a� lek�w otrzyma� w roku 2005/2006 10 raport�w o zgonie zwi�zanym z krwawieniem po zastoso- waniu enoxapariny, co zwi�kszy�o liczb� fatalnych przypadk�w do 46 li- cz�c od 1997 r. Uwa�a si�, �e przyczyn� niekiedy mo�e by� niew�aSciwe dawkowanie, ale uwag� lekarzy skoncentrowano na pacjentach z niewydolnoSci� ne- rek. Takim pacjentom trzeba redukowa� dawki leku, bo przy przewlek�ej chorobie nerek wydalanie enoxapariny jest zmniejszone. Red. 1) Stosowanie w Polsce enoxapariny (Clexane) jest ogromne, a wi�c ostrze�enie bardzo wskazane. 2) Dane australijskie sugerowa�yby o- stro�noS� przy podawaniu chorym na nerki nie tylko enoxapariny, lecz tak�e nadropariny, parnapariny, revipariny. 44

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ekonomika&prawo NATALA2
AKADEMIA EKONOMICZNA W KRAKOWIE Prawo bankowe Zasady wspólnotowego prawa bankowego wybrane probl
ekonomika&prawo NATALA5
ekonomika&prawo NATALA3
Prawo farmaceutyczne
ekonomika&prawo NATALA4
3 podstawy teorii stanu naprezenia, prawo hookea

więcej podobnych podstron