Rozdzia� 43. NFS Tim Parker W tym rozdziale: * Konfiguracja NFS w systemie Linux NFS (Network File System, sieciowy system plik�w), stworzony przez firm� Sun Microsystems, umo�liwia wsp�u�ytkowanie plik�w i katalog�w pomi�dzy systemami UNIX-owymi. Katalog sieciowy udost�pniany poprzez NFS widziany jest w ka�dym systemie tak, jakby by� katalogiem lokalnym. Przyk�adowo, je�li masz dost�p do systemu linuxowego, w kt�rym zainstalowane jest mn�stwo gier, a nie masz miejsca, by je wszystkie zainstalowa� u siebie, mo�esz za pomoc� NFS skonfigurowa� sw�j system tak, aby gry te by�y widoczne w jakim� katalogu lokalnym i u�ywa� ich bez �adnych problem�w. Dzi�ki NFS proces ��czenia si� z innym komputerem i transportu danych za ka�dym razem, gdy uruchamiasz gr�, jest niewidoczny dla u�ytkownika (mo�e za wyj�tkiem op�nie� wprowadzanych przez sie�). NFS mo�e by� u�ywany w sieciach r�nego typu, cho� zosta� zaprojektowany dla sieci opartych na TCP/IP. Ze wzgl�du na jego popularno��, pojawi�y si� implementacje dla r�nych system�w operacyjnych, co pozwala na wsp�u�ytkowanie plik�w i katalog�w w sieciach niejednorodnych. W UNIX-ie i Linuxie NFS dzia�a w trybie peer-to-peer (r�wny z r�wnym). Oznacza to, �e Tw�j komputer mo�e zachowywa� si� zar�wno jako klient, jak i serwer us�ugi NFS, a nawet spe�nia� obie te funkcje r�wnocze�nie. Wiele os�b u�ywa NFS w pracy, ale boi si� skonfigurowa� go we w�asnym systemie linuxowym, poniewa� uwa�aj�, �e jego konfiguracja jest z�o�ona, trudna, i wymaga du�ej wiedzy o systemie operacyjnym. Z tego powodu wiele os�b rezygnuje z NFS, cho� jest to jedna z najbardziej po�ytecznych us�ug oferowanych przez TCP/IP. Jak jednak przekonasz si� czytaj�c ten rozdzia�, konfigurowanie NFS w systemie Linux nie jest ani takie skomplikowane, ani d�ugotrwa�e, jak si� powszechnie uwa�a. Oczywi�cie aby� m�g� doceni� jego zalety, w sk�ad sieci musi wchodzi� wi�cej ni� jeden komputer... Niekt�re nowsze produkty, takie jak VisionFS, znacznie upraszczaj� u�ywanie dysk�w sieciowych. Wersje tych program�w s� dost�pne r�wnie� dla Linuxa, ale niestety s� to produkty komercyjne. Konfiguracja NFS w systemie Linux NFS intensywnie korzysta z us�ugi RPC (Remote Procedure Call, zdalne wywo�ywanie procedur). Z tego powodu przed uruchomieniem NFS trzeba sprawdzi�, czy program obs�uguj�cy RPC dzia�a poprawnie. W niekt�rych systemach mo�esz to zrobi� wydaj�c polecenie: rpcinfo �p Wynikiem jego dzia�ania powinna by� lista wszystkich serwer�w RPC dzia�aj�cych w�Twoim systemie, na przyk�ad: [root@linux reksio]# rpcinfo �p program vers proto port 100000 2 tcp 111 portmapper 100000 2 udp 111 portmapper 300019 1 udp 737 100001 13 udp 791 rstatd 100001 3 udp 791 rstatd 100001 2 udp 791 rstatd 100001 1 udp 791 rstatd 100001 13 udp 796 rstatd 100001 3 udp 796 rstatd 100001 2 udp 796 rstatd 100001 1 udp 796 rstatd Je�li RPC dzia�a prawid�owo, powiniene� zobaczy� przynajmniej pi�� pozycji: dwie dla UDP, dwie dla TCP oraz jedn� dla programu pcnfsd, obs�uguj�cego NFS. W powy�szym przyk�adzie nie ma pozycji pcnfsd,wi�c wiemy, �e program obs�ugi NFS nie jest aktywny. Programy obs�uguj�ce NFS musz� najpierw zosta� zainstalowane: Linux najcz�ciej pozwala na to przy instalacji systemu. Je�li nie zainstalowa�e� ich wtedy, zr�b to teraz, u�ywaj�c programu instalacyjnego do��czonego do Twojej wersji Linuxa. W niekt�rych systemach (np. Caldera Linux i wiele dystrybucji Slackware) program obs�ugi NFS jest domy�lnie instalowany i uruchamiany przy starcie systemu, bez wzgl�du na to, czy jest faktycznie u�ywany. Konfiguracja serwera linuxowego W wi�kszo�ci wersji Linuxa NFS jest uruchamiany i wy��czany za pomoc� skryptu /etc/nfs. Je�li chcesz uruchamia� go automatycznie, powiniene� utworzy� dowi�zanie do tego skryptu o nazwie /etc/rc2.d/Sname. Aby prawid�owo wy��cza� NFS, powiniene� r�wnie� stworzy� dowi�zanie /etc/rc0.d/Kname. R�cznie mo�esz go uruchomi� i zatrzyma� poleceniami: /etc/nfs start /etc/nfs stop W niekt�rych wersjach Linuxa u�ywane s� inne nazwy plik�w i katalog�w, na przyk�ad wspomniany wy�ej skrypt /etc/nfs mo�e by� zapisany pod nazw� /etc/rc.d/init.d/nfs albo /etc/init.d/nfs. Po wydaniu polecenia uruchamiaj�cego NFS na ekranie powinny zosta� wy�wietlone komunikaty potwierdzaj�ce uruchomienie odpowiednich program�w: $ /etc/nfs start Starting NFS services: exportfs mountd nfsd pcnfsd biod(x4) Starting NLM services: statd lockd natomiast przy wy��czaniu us�ugi NFS, komunikaty o zako�czeniu ich dzia�ania: $ /etc/nfs stop NFS shutdown: [NFS Shutdown Complete] Je�li linuxowy system plik�w ma by� dost�pny za po�rednictwem us�ugi NFS dla innych komputer�w, musi by� wymieniony w pliku /etc/exports. W niekt�rych systemach NFS uruchamia si� automatycznie, je�li plik /etc/exports istnieje podczas uruchamiania systemu � wywo�ywany jest w�wczas program exportfs, pozwalaj�cy innym komputerom korzysta� z systemu plik�w za po�rednictwem NFS. Je�li zmodyfikujesz plik /etc/exports, powiniene� wyda� polecenie exportfs jeszcze raz albo ponownie uruchomi� komputer, aby uaktywni� zmiany. Sk�adnia wpis�w w pliku etc/exportfs jest nast�puj�ca: katalog [-opcja, opcja ...] katalog to �cie�ka dost�pu do katalogu, kt�ry ma by� udost�pniany (eksportowany, wed�ug terminologii NFS) za pomoc� NFS, a opcje mog� przybiera� nast�puj�ce warto�ci: ro eksportowanie w trybie tylko do odczytu (domy�lnie: do odczytu i zapisu); rw=nazwy_komputer�w zezwolenie na zapis tylko dla wymienionych komputer�w, dla pozosta�ych � tylko odczyt; anon=uid je�li ��danie NFS pochodzi z nieznanego serwera, u�ywa identyfikatora u�ytkownika uid dla okre�lenia praw dost�pu; root=nazwy_komputer�w nadaje uprawnienia u�ytkownika root u�ytkownikom root pochodz�cym z wyszczeg�lnionych komputer�w; access=klient umo�liwia u�ywanie NFS tylko wyszczeg�lnionym klientom. Pole klient mo�e zawiera� nazw� komputera lub ca�ej grupy sieciowej. Podany ni�ej przyk�adowy plik /etc/exports u�atwi zrozumienie zastosowania tych opcji. Symbol # oznacza pocz�tek komentarza. /usr/stuff -ro #eksport tylko do odczytu dla wszystkich /usr -access=clients #eksport dla grupy o nazwie clients /usr/public #eksport do odczytu i zapisu dla ka�dego Je�li zmodyfikujesz zawarto�� pliku /etc/exports, powiniene� zrestartowa� programy obs�ugi NFS. Polecenie exportfs wy�wietla nazwy wszystkich eksportowanych system�w plik�w. Niekt�re systemy automatycznie generuj� plik o nazwie /etc/xtab, zawieraj�cy informacje o systemach plik�w. Nie nale�y modyfikowa� tego pliku, poniewa� NFS mo�e przesta� dzia�a� prawid�owo. Plik ten jest tworzony przez program exportfs. W niekt�rych systemach linuxowych do eksportowania katalog�w u�ywa si� polecenia share (wiele wersji Linuxa nie obs�uguje tego polecenia, poniewa� jego funkcje pokrywaj� si� funkcjami pliku /etc/exports). Jego sk�adnia jest nast�puj�ca: share �F nfs �o opcje �d opis �cie�ka Parametr nfs okre�la, �e katalog ma by� eksportowany za po�rednictwem us�ugi NFS. opcje mog� przyjmowa� takie same warto�ci, jak opcje podawane w pliku /etc/exports. Mo�na r�wnie� poda� opisow� nazw� eksportowanego katalogu, u�ywaj�c opcji -d. Je�li na przyk�ad chcesz udost�pni� do odczytu i zapisu katalog /usr/public, mo�esz wyda� polecenie: share �F nfs �d "Server public directory" /usr/public Mo�na r�wnie� u�y� jednocze�nie kilku opcji, na przyk�ad: share �F nfs �o ro=artemis,anon=200 �d "Book material" /usr/reksio/book Powy�sze polecenie spowoduje udost�pnienie katalogu /usr/reksio/book, opisanego jako Book material, dla ka�dego w trybie do odczytu i zapisu, za wyj�tkiem komputera artemis, kt�ry b�dzie mia� tylko mo�liwo�� odczytu. Prawa dost�pu anonimowych u�ytkownik�w b�d� okre�lane na podstawie praw dost�pu u�ytkownika o identyfikatorze numerycznym 200. Polecenie share bez parametr�w zwykle wy�wietla informacje o wszystkich eksportowanych katalogach. Konfigurowanie klienta Eksportowany przez serwer system plik�w mo�na zamontowa� bez �adnych problem�w poleceniem mount o nast�puj�cej sk�adni: mount �F nfs [�o opcje] serwer:katalog punkt_zamontowania Opcja �F nfs okre�la, �e chodzi o system plik�w dost�pny przez NFS. serwer:katalog to nazwa serwera i �cie�ka dost�pu do katalogu, kt�ry ma zosta� zamontowany. punkt_zamontowania okre�la katalog, w kt�rym zdalny system plik�w b�dzie dost�pny w komputerze lokalnym (katalog ten musi istnie�). W niekt�rych wersjach Linuxa sk�adnia polecenia mount mo�e by� nieco inna, na przyk�ad czasem zamiast opcji �F nfs nale�y poda� �f NFS. Dok�adne informacje o sk�adni znajduj� si� w dokumentacji. Podane ni�ej przyk�adowe polecenie montuje system plik�w znajduj�cy si� w katalogu /usr/public systemu artemis w katalogu lokalnym /usr/artemis: mount �F nfs artemis:usr/public /usr/artemis Katalog /usr/artemis musi zosta� wcze�niej utworzony. opcje mog� by� kombinacj� nast�puj�cych warto�ci: rw montuje system plik�w do odczytu i zapisu (ustawienie domy�lne); ro montuje system plik�w tylko do odczytu; timeo=x okre�la maksymalny czas, jaki nale�y odczeka� przed daniem za wygran�, je�li montowanie si� nie powiedzie (w dziesi�tych sekundy); retry=x w razie niepowodzenia powoduje powt�rzenie pr�by montowania x razy; soft wymusza poddanie si�, je�li od serwera nie przychodzi potwierdzenie zamontowania; hard powoduje, �e klient kontynuuje pr�by montowania a� do skutku; intr pozwala na przerwanie montowania przez naci�ni�cie dowolnego klawisza; w przeciwnym przypadku pr�by montowania s� powtarzane do skutku. Poni�sze polecenie powoduje pr�b� zamontowania katalogu /usr/public udost�pnianego w systemie artemis w trybie tylko do odczytu, i poddanie si�, je�li komputer zdalny nie potwierdzi zamontowania systemu plik�w: mount �F nfs �o soft,ro artemis:usr/public /usr/artemis Polecenie mount bez parametr�w wy�wietla list� wszystkich zamontowanych system�w plik�w. Istnieje jeszcze prostsza metoda montowania cz�sto u�ywanych system�w plik�w. Je�li nazwy system�w plik�w i punkty ich zamontowania wraz z opcjami zostan� umieszczone w pliku /etc/fstab lub /etc/vfstab (zale�nie od wersji Linuxa), b�dzie mo�na je zamontowa� wydaj�c polecenie mount tylko z jednym parametrem � punktem zamontowania, na przyk�ad mount /usr/artemis Podsumowanie Jak wida�, us�uga NFS nie jest a� tak trudna w konfiguracji, jak si� powszechnie uwa�a. W ci�gu kilku minut mo�esz skonfigurowa� system tak, aby wygodnie dzieli� pliki i�katalogi z innymi u�ytkownikami. NFS to szybki i wygodny spos�b dost�pu do aplikacji i plik�w zapisanych w innych systemach. Cho� szczeg�y konfiguracji zale�� od wersji systemu, rzut okiem na strony man pozwoli Ci ustali� odpowiedni� sk�adni� poszczeg�lnych polece� przedstawionych w tym rozdziale. NIS oraz YP, pozwalaj�ce na �atwiejszy dost�p do systemu z dowolnego komputera pod��czonego do sieci, opisane s� w rozdziale 44. �NIS i YP�. Rozdzia� 46. �cron i at�, przedstawia sposoby automatyzowania zada�, kt�re musz� by� wykonywane regularnie. Konfigurowanie serwera internetowego om�wione jest w rozdziale 47. �Konfigurowanie w�z�a internetowego�