Rozdzia³ 43. NFS Tim Parker W tym rozdziale: * Konfiguracja NFS w systemie Linux NFS (Network File System, sieciowy system plików), stworzony przez firmê Sun Microsystems, umo¿liwia wspó³u¿ytkowanie plików i katalogów pomiêdzy systemami UNIX-owymi. Katalog sieciowy udostêpniany poprzez NFS widziany jest w ka¿dym systemie tak, jakby by³ katalogiem lokalnym. Przyk³adowo, jeœli masz dostêp do systemu linuxowego, w którym zainstalowane jest mnóstwo gier, a nie masz miejsca, by je wszystkie zainstalowaæ u siebie, mo¿esz za pomoc¹ NFS skonfigurowaæ swój system tak, aby gry te by³y widoczne w jakimœ katalogu lokalnym i u¿ywaæ ich bez ¿adnych problemów. Dziêki NFS proces ³¹czenia siê z innym komputerem i transportu danych za ka¿dym razem, gdy uruchamiasz grê, jest niewidoczny dla u¿ytkownika (mo¿e za wyj¹tkiem opóŸnieñ wprowadzanych przez sieæ). NFS mo¿e byæ u¿ywany w sieciach ró¿nego typu, choæ zosta³ zaprojektowany dla sieci opartych na TCP/IP. Ze wzglêdu na jego popularnoœæ, pojawi³y siê implementacje dla ró¿nych systemów operacyjnych, co pozwala na wspó³u¿ytkowanie plików i katalogów w sieciach niejednorodnych. W UNIX-ie i Linuxie NFS dzia³a w trybie peer-to-peer (równy z równym). Oznacza to, ¿e Twój komputer mo¿e zachowywaæ siê zarówno jako klient, jak i serwer us³ugi NFS, a nawet spe³niaæ obie te funkcje równoczeœnie. Wiele osób u¿ywa NFS w pracy, ale boi siê skonfigurowaæ go we w³asnym systemie linuxowym, poniewa¿ uwa¿aj¹, ¿e jego konfiguracja jest z³o¿ona, trudna, i wymaga du¿ej wiedzy o systemie operacyjnym. Z tego powodu wiele osób rezygnuje z NFS, choæ jest to jedna z najbardziej po¿ytecznych us³ug oferowanych przez TCP/IP. Jak jednak przekonasz siê czytaj¹c ten rozdzia³, konfigurowanie NFS w systemie Linux nie jest ani takie skomplikowane, ani d³ugotrwa³e, jak siê powszechnie uwa¿a. Oczywiœcie abyœ móg³ doceniæ jego zalety, w sk³ad sieci musi wchodziæ wiêcej ni¿ jeden komputer... Niektóre nowsze produkty, takie jak VisionFS, znacznie upraszczaj¹ u¿ywanie dysków sieciowych. Wersje tych programów s¹ dostêpne równie¿ dla Linuxa, ale niestety s¹ to produkty komercyjne. Konfiguracja NFS w systemie Linux NFS intensywnie korzysta z us³ugi RPC (Remote Procedure Call, zdalne wywo³ywanie procedur). Z tego powodu przed uruchomieniem NFS trzeba sprawdziæ, czy program obs³uguj¹cy RPC dzia³a poprawnie. W niektórych systemach mo¿esz to zrobiæ wydaj¹c polecenie: rpcinfo –p Wynikiem jego dzia³ania powinna byæ lista wszystkich serwerów RPC dzia³aj¹cych w Twoim systemie, na przyk³ad: [root@linux reksio]# rpcinfo –p program vers proto port 100000 2 tcp 111 portmapper 100000 2 udp 111 portmapper 300019 1 udp 737 100001 13 udp 791 rstatd 100001 3 udp 791 rstatd 100001 2 udp 791 rstatd 100001 1 udp 791 rstatd 100001 13 udp 796 rstatd 100001 3 udp 796 rstatd 100001 2 udp 796 rstatd 100001 1 udp 796 rstatd Jeœli RPC dzia³a prawid³owo, powinieneœ zobaczyæ przynajmniej piêæ pozycji: dwie dla UDP, dwie dla TCP oraz jedn¹ dla programu pcnfsd, obs³uguj¹cego NFS. W powy¿szym przyk³adzie nie ma pozycji pcnfsd,wiêc wiemy, ¿e program obs³ugi NFS nie jest aktywny. Programy obs³uguj¹ce NFS musz¹ najpierw zostaæ zainstalowane: Linux najczêœciej pozwala na to przy instalacji systemu. Jeœli nie zainstalowa³eœ ich wtedy, zrób to teraz, u¿ywaj¹c programu instalacyjnego do³¹czonego do Twojej wersji Linuxa. W niektórych systemach (np. Caldera Linux i wiele dystrybucji Slackware) program obs³ugi NFS jest domyœlnie instalowany i uruchamiany przy starcie systemu, bez wzglêdu na to, czy jest faktycznie u¿ywany. Konfiguracja serwera linuxowego W wiêkszoœci wersji Linuxa NFS jest uruchamiany i wy³¹czany za pomoc¹ skryptu /etc/nfs. Jeœli chcesz uruchamiaæ go automatycznie, powinieneœ utworzyæ dowi¹zanie do tego skryptu o nazwie /etc/rc2.d/Sname. Aby prawid³owo wy³¹czaæ NFS, powinieneœ równie¿ stworzyæ dowi¹zanie /etc/rc0.d/Kname. Rêcznie mo¿esz go uruchomiæ i zatrzymaæ poleceniami: /etc/nfs start /etc/nfs stop W niektórych wersjach Linuxa u¿ywane s¹ inne nazwy plików i katalogów, na przyk³ad wspomniany wy¿ej skrypt /etc/nfs mo¿e byæ zapisany pod nazw¹ /etc/rc.d/init.d/nfs albo /etc/init.d/nfs. Po wydaniu polecenia uruchamiaj¹cego NFS na ekranie powinny zostaæ wyœwietlone komunikaty potwierdzaj¹ce uruchomienie odpowiednich programów: $ /etc/nfs start Starting NFS services: exportfs mountd nfsd pcnfsd biod(x4) Starting NLM services: statd lockd natomiast przy wy³¹czaniu us³ugi NFS, komunikaty o zakoñczeniu ich dzia³ania: $ /etc/nfs stop NFS shutdown: [NFS Shutdown Complete] Jeœli linuxowy system plików ma byæ dostêpny za poœrednictwem us³ugi NFS dla innych komputerów, musi byæ wymieniony w pliku /etc/exports. W niektórych systemach NFS uruchamia siê automatycznie, jeœli plik /etc/exports istnieje podczas uruchamiania systemu – wywo³ywany jest wówczas program exportfs, pozwalaj¹cy innym komputerom korzystaæ z systemu plików za poœrednictwem NFS. Jeœli zmodyfikujesz plik /etc/exports, powinieneœ wydaæ polecenie exportfs jeszcze raz albo ponownie uruchomiæ komputer, aby uaktywniæ zmiany. Sk³adnia wpisów w pliku etc/exportfs jest nastêpuj¹ca: katalog [-opcja, opcja ...] katalog to œcie¿ka dostêpu do katalogu, który ma byæ udostêpniany (eksportowany, wed³ug terminologii NFS) za pomoc¹ NFS, a opcje mog¹ przybieraæ nastêpuj¹ce wartoœci: ro eksportowanie w trybie tylko do odczytu (domyœlnie: do odczytu i zapisu); rw=nazwy_komputerów zezwolenie na zapis tylko dla wymienionych komputerów, dla pozosta³ych – tylko odczyt; anon=uid jeœli ¿¹danie NFS pochodzi z nieznanego serwera, u¿ywa identyfikatora u¿ytkownika uid dla okreœlenia praw dostêpu; root=nazwy_komputerów nadaje uprawnienia u¿ytkownika root u¿ytkownikom root pochodz¹cym z wyszczególnionych komputerów; access=klient umo¿liwia u¿ywanie NFS tylko wyszczególnionym klientom. Pole klient mo¿e zawieraæ nazwê komputera lub ca³ej grupy sieciowej. Podany ni¿ej przyk³adowy plik /etc/exports u³atwi zrozumienie zastosowania tych opcji. Symbol # oznacza pocz¹tek komentarza. /usr/stuff -ro #eksport tylko do odczytu dla wszystkich /usr -access=clients #eksport dla grupy o nazwie clients /usr/public #eksport do odczytu i zapisu dla ka¿dego Jeœli zmodyfikujesz zawartoœæ pliku /etc/exports, powinieneœ zrestartowaæ programy obs³ugi NFS. Polecenie exportfs wyœwietla nazwy wszystkich eksportowanych systemów plików. Niektóre systemy automatycznie generuj¹ plik o nazwie /etc/xtab, zawieraj¹cy informacje o systemach plików. Nie nale¿y modyfikowaæ tego pliku, poniewa¿ NFS mo¿e przestaæ dzia³aæ prawid³owo. Plik ten jest tworzony przez program exportfs. W niektórych systemach linuxowych do eksportowania katalogów u¿ywa siê polecenia share (wiele wersji Linuxa nie obs³uguje tego polecenia, poniewa¿ jego funkcje pokrywaj¹ siê funkcjami pliku /etc/exports). Jego sk³adnia jest nastêpuj¹ca: share –F nfs –o opcje –d opis œcie¿ka Parametr nfs okreœla, ¿e katalog ma byæ eksportowany za poœrednictwem us³ugi NFS. opcje mog¹ przyjmowaæ takie same wartoœci, jak opcje podawane w pliku /etc/exports. Mo¿na równie¿ podaæ opisow¹ nazwê eksportowanego katalogu, u¿ywaj¹c opcji -d. Jeœli na przyk³ad chcesz udostêpniæ do odczytu i zapisu katalog /usr/public, mo¿esz wydaæ polecenie: share –F nfs –d "Server public directory" /usr/public Mo¿na równie¿ u¿yæ jednoczeœnie kilku opcji, na przyk³ad: share –F nfs –o ro=artemis,anon=200 –d "Book material" /usr/reksio/book Powy¿sze polecenie spowoduje udostêpnienie katalogu /usr/reksio/book, opisanego jako Book material, dla ka¿dego w trybie do odczytu i zapisu, za wyj¹tkiem komputera artemis, który bêdzie mia³ tylko mo¿liwoœæ odczytu. Prawa dostêpu anonimowych u¿ytkowników bêd¹ okreœlane na podstawie praw dostêpu u¿ytkownika o identyfikatorze numerycznym 200. Polecenie share bez parametrów zwykle wyœwietla informacje o wszystkich eksportowanych katalogach. Konfigurowanie klienta Eksportowany przez serwer system plików mo¿na zamontowaæ bez ¿adnych problemów poleceniem mount o nastêpuj¹cej sk³adni: mount –F nfs [–o opcje] serwer:katalog punkt_zamontowania Opcja –F nfs okreœla, ¿e chodzi o system plików dostêpny przez NFS. serwer:katalog to nazwa serwera i œcie¿ka dostêpu do katalogu, który ma zostaæ zamontowany. punkt_zamontowania okreœla katalog, w którym zdalny system plików bêdzie dostêpny w komputerze lokalnym (katalog ten musi istnieæ). W niektórych wersjach Linuxa sk³adnia polecenia mount mo¿e byæ nieco inna, na przyk³ad czasem zamiast opcji –F nfs nale¿y podaæ –f NFS. Dok³adne informacje o sk³adni znajduj¹ siê w dokumentacji. Podane ni¿ej przyk³adowe polecenie montuje system plików znajduj¹cy siê w katalogu /usr/public systemu artemis w katalogu lokalnym /usr/artemis: mount –F nfs artemis:usr/public /usr/artemis Katalog /usr/artemis musi zostaæ wczeœniej utworzony. opcje mog¹ byæ kombinacj¹ nastêpuj¹cych wartoœci: rw montuje system plików do odczytu i zapisu (ustawienie domyœlne); ro montuje system plików tylko do odczytu; timeo=x okreœla maksymalny czas, jaki nale¿y odczekaæ przed daniem za wygran¹, jeœli montowanie siê nie powiedzie (w dziesi¹tych sekundy); retry=x w razie niepowodzenia powoduje powtórzenie próby montowania x razy; soft wymusza poddanie siê, jeœli od serwera nie przychodzi potwierdzenie zamontowania; hard powoduje, ¿e klient kontynuuje próby montowania a¿ do skutku; intr pozwala na przerwanie montowania przez naciœniêcie dowolnego klawisza; w przeciwnym przypadku próby montowania s¹ powtarzane do skutku. Poni¿sze polecenie powoduje próbê zamontowania katalogu /usr/public udostêpnianego w systemie artemis w trybie tylko do odczytu, i poddanie siê, jeœli komputer zdalny nie potwierdzi zamontowania systemu plików: mount –F nfs –o soft,ro artemis:usr/public /usr/artemis Polecenie mount bez parametrów wyœwietla listê wszystkich zamontowanych systemów plików. Istnieje jeszcze prostsza metoda montowania czêsto u¿ywanych systemów plików. Jeœli nazwy systemów plików i punkty ich zamontowania wraz z opcjami zostan¹ umieszczone w pliku /etc/fstab lub /etc/vfstab (zale¿nie od wersji Linuxa), bêdzie mo¿na je zamontowaæ wydaj¹c polecenie mount tylko z jednym parametrem – punktem zamontowania, na przyk³ad mount /usr/artemis Podsumowanie Jak widaæ, us³uga NFS nie jest a¿ tak trudna w konfiguracji, jak siê powszechnie uwa¿a. W ci¹gu kilku minut mo¿esz skonfigurowaæ system tak, aby wygodnie dzieliæ pliki i katalogi z innymi u¿ytkownikami. NFS to szybki i wygodny sposób dostêpu do aplikacji i plików zapisanych w innych systemach. Choæ szczegó³y konfiguracji zale¿¹ od wersji systemu, rzut okiem na strony man pozwoli Ci ustaliæ odpowiedni¹ sk³adniê poszczególnych poleceñ przedstawionych w tym rozdziale. NIS oraz YP, pozwalaj¹ce na ³atwiejszy dostêp do systemu z dowolnego komputera pod³¹czonego do sieci, opisane s¹ w rozdziale 44. „NIS i YP”. Rozdzia³ 46. „cron i at”, przedstawia sposoby automatyzowania zadañ, które musz¹ byæ wykonywane regularnie. Konfigurowanie serwera internetowego omówione jest w rozdziale 47. „Konfigurowanie wêz³a internetowego”