plik


ÿþSTUDIA I MATERIAAY Dr Andrzej WAWRZUSISZYN Centrum Szkolenia Stra|y Granicznej w Ktrzynie TEORETYCZNE ASPEKTY BEZPIECZECSTWA Procesy, jakie towarzysz wspóB- rialny, poziom i etap rozwoju indy- czesnemu czBowiekowi, tworz nowe widualnego, itd. Do niedawna wy- ramy |ycia spoBecznego. PrzeBom XX dawaBo si, |e idea  bezpiecznego i XXI wieku zmieniB [wiat, a wraz czBowieka bdzie spójna i mo|liwa z tym warunki, w jakich |yje czBowiek. do urzeczywistnienia wraz z roz- Dzi[ ju| nie wystarczy stworzy sobie wojem tego [wiata, z osigniciami cich enklaw bezpieczeDstwa w kr- w ró|nych sferach, m. in. w medycy- gu wBasnej rodziny, kultury i paDstwa. nie, technologiach informacyjnych, BezpieczeDstwo przybraBo bowiem motoryzacji, nowych technologiach globaln posta wraz z pojawiajcymi zbrojeniowych, edukacji, produkcji si zagro|eniami. Jednak zawsze wy- |ywno[ciowej, nowoczesnych urz- ra|a si ono w ujciu indywidualnym, dzeniach w walce z ró|nymi katakli- tj. w poczuciu bezpieczeDstwa ka|de- zmami. Jednak mimo dynamicznego go pojedynczego czBowieka1. rozwoju nauki, techniki, edukacji, Ka|dy chce by bezpieczny bez kultury |ycie ludzkie jest najbardziej wzgldu na wiek, pBe, status mate- zagro|on warto[ci2. 1 Zob. Wstp, [w:] BezpieczeDstwo czBowieka a transdyscyplinarno[, tom I, pod red. ks. E. Jarmocha, A.W. Zwiderskiego, I.A. Trzpil, Wyd. AP, Siedlce 2009, s. 5 6. 2 Por. A. Cudowska, J. Kunikowski (red.), Czyni [wiat bardziej bezpiecznym, Wyd. AP, Sie- dlce 2007, s. 106. 49 Teoretyczne aspekty bezpieczeDstwa Potrzeba bezpieczeDstwa jest bar- wspóBcze[nie do poj poliseman- dziej lub mniej [wiadomym d|eniem tycznych. Jest on u|ywany w ró|- czBowieka. Pojawiaj si zatem pyta- nych kontekstach, ró|nie definiowany nia: jak |y bezpiecznie i twórczo, i pojmowany. Wielo[ znaczeD tego aby w d|eniu do bezpieczeDstwa nie pojcia implikowana jest z faktu jego zniewoli siebie i innych ludzi? Jak wykorzystania przez coraz wiksz tworzy podstawy bezpieczeDstwa liczb nauk wspóBczesnych, ich dys- w ró|nych wymiarach |ycia politycz- cyplin i subdyscyplin. W wykorzy- nego i spoBecznego? Jakie wreszcie stywaniu tym bezpieczeDstwo jest przyj paradygmaty bezpieczeDstwa definiowane i pojmowane w kontek- w ujciu pragmatycznym i filozoficz- [cie wielu tzw. ró|nic gatunkowych nym3? (jako[ciowych), z punktu widzenia ZBudne i naiwne okazaBy si pro- struktury definicji klasycznej  wska- roctwa o odej[ciu do historii tragedii zania rodzaju i ró|nicy gatunkowej. wojen [wiatowych i blisko póBwiecza Jest on u|ywany w ró|nych kontek- |ycia na krawdzi wojny nuklearnej stach i ró|nie definiowanych, w tym w XX wieku, wyra|one w tezach F. raz szerzej, raz wziej5. Fukuyamy: koniec historii i B. Clinto- Ewolucja pojcia bezpieczeDstwo na: po pierwsze gospodarka gBupcze. i zwizanych z tym sposobów my[le- Jak zawsze w historii, ludzko[ stan- nia o bezpieczeDstwie oraz sposobów Ba wobec nowych wyzwaD i zagro|eD zapewniania bezpieczeDstwa jest fak- w dziedzinie bezpieczeDstwa, którym tem6. Szczególnie wyraznie wida to skutecznie przeciwdziaBa i sprosta na przykBadzie bezpieczeDstwa mi- mo|na bdzie tylko wówczas, gdy dzynarodowego. Np. na przeBomie w dziaBaniu spoBeczeDstw i rzdów lat 40. i 50. uwa|ano, |e idea bezpie- dominowa bdzie hasBo: po pierwsze czeDstwa midzynarodowego wyra|a bezpieczeDstwo4. wBa[ciwe ka|demu narodowi, ka|de- Rozwa|ania nad istot bezpieczeD- mu paDstwu pragnienie zabezpiecze- stwa warto rozpocz od stwierdze- nia przed agresj militarn i opiera si nia, i| termin bezpieczeDstwo nale|y na posiadanej przez paDstwo pewno- 3 Zob. Wstp, [w:] BezpieczeDstwo czBowieka & , op. cit., s. 5 6. 4 R. Jakubczak, J. Marczak, K. Gsiorek, W. Jakubczak, Podstawy bezpieczeDstwa narodo- wego Polski w erze globalizacji, AON, Warszawa 2008, s. 7, cyt. za R. Kuzniar, Po pierwsze bezpieczeDstwo, Rzeczypospolita z 9.01.1996. 5 Por. J. Zwiniarski, BezpieczeDstwo w ujciu aksjologicznym, [w:] Zarzdzanie bezpieczeD- stwem  wyzwania XXI wieku, pod red. M. Lisieckiego, Wyd. WSZiP w Warszawie, Warszawa 2008, s. 61. 6 Szerzej w: D.B. Bobrow, E. Hali|ak, R. Ziba, BezpieczeDstwo narodowe i midzynarodo- we u schyBku XX wieku, Warszawa 1997; M. Cie[larczyk, PsychospoBeczne i prakseologiczne aspekty bezpieczeDstwa i obronno[ci, AON, Warszawa 1997 i inni; M. Cie[larczyk, Kultura bezpieczeDstwa i obronno[ci, Wyd. AP, Siedlce 2007, s. 13 102. 50 STUDIA I MATERIAAY [ci, |e nie bdzie zaatakowane lub |e problematyk bezpieczeDstwa mi- w przypadku ataku otrzyma natych- dzynarodowego. Zdaniem tych auto- miastow i skuteczn pomoc ze stro- rów d|enie do zapewnienie bezpie- ny innych paDstw. W tym rozumie- czeDstwa polega na tworzeniu opty- niu gBównym [rodkiem zapewnienia malnych warunków wewntrznego, bezpieczeDstwa byBa siBa wojskowa. bezkonfliktowego rozwoju istotnych StopieD tak rozumianego bezpieczeD- skBadników danego systemu, jak i eli- stwa zale|aB od wielko[ci mo|liwych minowanie jego ewentualnego zagro- zagro|eD i zakresu gwarancji otrzy- |enia zewntrznego, które by sprzy- mywanych przez dane paDstwo. Bez- jaBo harmonijnemu, symbiotycznemu pieczeDstwo byBo wówczas pojmo- rozwojowi szerszego organizmu lub wane jako zewntrzne, a wic mi- systemu. W takim rozumieniu bezpie- dzynarodowe zapewnienie paDstwu czeDstwo wewntrzne i zewntrzne wolno[ci od zagro|eD, strachu i ataku. splataj si integralnie w bezpieczeD- Natomiast jego prawno midzynaro- stwo danego podmiotu8. dowym odzwierciedleniem byB sto- Zakres pojciowy terminu bezpie- pieD zorganizowania si spoBeczno[ci czeDstwo systematycznie poszerzaB si midzynarodowej. Ten ostatni aspekt w wyniku rozwoju cywilizacyjnego zachowuje sw aktualno[ jako jeden o nieznane dotychczas wyzwania i za- z istotnych czynników bezpieczeD- gro|enia oraz nowe [rodki i sposoby stwa zarówno w wymiarze midzyna- ich eliminowania9. WedBug J. Stefano- rodowym, jak i wewntrznym7. wicza  czasy wspóBczesne, przynoszc Wiele pozytywnych zmian odno- równolegle do postpu cywilizacyjne- towywano w spoBeczeDstwach wst- go rosnc gam zagro|eD, zmieniBy pujcych do Unii Europejskiej po zakres pojmowania bezpieczeDstwa. okresie znacznego ograniczania ich W przeszBo[ci rozumiane czysto mili- suwerenno[ci. Wskazywano ju| wte- tarnie, dzi[ rozszerzyBo si na wa|kie dy na potrzeb szerszego, koopera- aspekty niewojskowe  polityczne, tywnego my[lenia o bezpieczeDstwie. ekonomiczne, ekologiczne itp. Po dru- Zwiadcz o tym prace i wypowiedzi gie, zmieniBa si jego teleologia. Ju| Kaufmana, Dobrosielskiego i KukuB- nie tylko pierwotna wola przetrwania, ki, a tak|e, nieco pózniej, Kuzniara, ale ochrona dobrobytu paDstwa i jego StaDczyka, Rosfelda, Ziby i wielu obywateli, obrona wolno[ci i to|sa- innych specjalistów zajmujcych si mo[ci  tak|e ustrojowej  skBadaj 7 M. Cie[larczyk, Teoretyczne i metodologiczne podstawy badania problemów bezpieczeD- stwa i obronno[ci paDstwa, Wyd. AP, Siedlce 2009, s. 27 28. 8 Ibidem, s. 33. 9 Zob. R. Ziba, Kategoria bezpieczeDstwa w nauce o stosunkach midzynarodowych, [w:] BezpieczeDstwo narodowe i midzynarodowe u schyBku XX wieku, Wyd. Naukowe Scholar, War- szawa 1997, s. 170. 51 Teoretyczne aspekty bezpieczeDstwa si na funkcje polityki bezpieczeDstwa. Zwiksza si liczba podmiotów, które Wreszcie po trzecie, znacznie silniej mog w nim bra udziaB12. ni| w przeszBo[ci wystpuje zale|no[ Pierwotnym znaczeniem etymolo- midzy bezpieczeDstwem narodowym gicznym jest okre[lenie bezpieczeD- i Badem, czyli bezpieczeDstwem mi- stwa jako stanu: stanu niezagro|enia, dzynarodowym 10. Podobny pogld spokoju, pewno[ci; stan i poczucie prezentuje m.in. S. Korycki uwa|ajc, pewno[ci, wolno[ od zagro|eD; stra- i|  WspóBczesna koncepcja bezpieczeD- chu lub ataku. Poniewa|  stan bez- stwa obejmuje  jak si powszechnie pieczeDstwa jest niemierzalny, std przyjmuje  znacznie szerszy wymiar te| zasadnicz kwesti w zapewnieniu ni| w przeszBo[ci. Dawne pojcie bez- bezpieczeDstwa jest jego postrzeganie pieczeDstwa obejmowaBo w zasadzie przez spoBeczeDstwo i wBadze paDstwa. polityczne i militarne aspekty. Dzisiaj Owe postrzeganie stanu bezpieczeD- obejmuje równie| ekonomiczne zale|- stwa mo|e, w wyniku analizy obiek- no[ci i wspóBzale|no[ci, kwestie zaso- tywnych i subiektywnych aspektów bów surowcowych, ekologi, demogra- zagro|enia, przybra w ujciu szwaj- fi, sprawy spoBeczne i humanitarne, carskiego politologa D. Frei nastpu- zagadnienia zwizane z zachowaniem jce postaci: narodowej to|samo[ci i zapewnieniem a) stan braku bezpieczeDstwa  wów- wBa[ciwego udziaBu w rozwoju cy- czas, gdy wystpuje du|e rzeczy- wilizacyjnym wspóBczesnego [wiata. wiste zagro|enie, a postrzeganie Istot zjawiska bezpieczeDstwa nale|y tego zagro|enia jest prawidBowe, widzie w jego zwizku ze zjawiskiem b) stan obsesji wystpuje wtedy, gdy zagro|enia, które oznacza z jednej stro- nieznaczne zagro|enie jest postrze- ny pewien stan psychiczny lub [wiado- gane jako du|e, mo[ciowy wywoBany postrzeganiem c) stan faBszywego bezpieczeDstwa zjawisk, które subiektywnie ocenia si wystpuje wówczas, gdy zagro- jako niekorzystne lub niebezpieczne, |enie jest powa|ne, a postrzegane a z drugiej strony czynniki obiektywne, bywa jako niewielkie, powodujce stany niepewno[ci i oba- d) stan bezpieczeDstwa wystpuje w 11. Obecnie jest bezpieczeDstwo co- wtedy, gdy zagro|enie zewntrzne raz bardziej ró|norodne, kompleksowe jest nieznaczne, a jego postrzega- i znacznie trudniejsze do przewidzenia. nie prawidBowe13. 10 J. Stefanowicz, Przedmowa, [w:] WspóBczesne pojmowanie bezpieczeDstwa, pod red. J. StaDczyka, ISP PAN, Warszawa 1996, s. 7. 11 S. Korycki, BezpieczeDstwo polityczne, [w:] System bezpieczeDstwa Polski, AON, Warsza- wa 1993, s. 53 54. 12 Por. J. Kaczmarek, WspóBczesne bezpieczeDstwo, AON, Warszawa 2008, s. 136. 13 R. Jakubczak, J. Marczak, K. Gsiorek, W. Jakubczak, Podstawy bezpieczeDstwa narodo- wego Polski w erze globalizacji, AON, Warszawa 2008, s. 8, cyt. za J. StaDczyk, WspóBczesne & , op. cit., s. 17. 52 STUDIA I MATERIAAY BezpieczeDstwo rozumiane jest tak- czeDstwo dotyczy. Mo|e to by |e jako proces, czyli cigBej dziaBalno- pojedynczy czBowiek, grupa spo- [ci jednostek, spoBeczno[ci lokalnych, Beczna, spoBeczno[ lokalna, naród, paDstw czy organizacji midzynarodo- czyli spoBeczeDstwo jako caBo[, wych w tworzeniu po|danego stanu a tak|e korporacje transnarodo- bezpieczeDstwa. BezpieczeDstwo jest we i organizacje midzynarodowe zarazem stanem i procesem14. oraz regiony; mo|e to by równie| Kolejne znaczenie, to rozumienie infrastruktura krytyczna; bezpieczeDstwa jako naczelnej po- b) otoczenie ([rodowisko bezpie- trzeby i warto[ci czBowieka i grup czeDstwa) podmiotu i zwizany spoBecznych a zarazem ich najwa|- z nim przedmiot bezpieczeDstwa. niejszego celu. Jest ono pierwotn, Przedmiot bezpieczeDstwa definiu- egzystencjaln potrzeb jednostek, je rodzaj bezpieczeDstwa lub te| grup spoBecznych, wreszcie paDstw. jakiego przedmiotowego wymia- Idzie przy tym nie tylko o przetrwa- ru (aspektu) bezpieczeDstwa ono nie integralno[ci czy niezawisBo[ci, dotyczy. Otoczenie podmiotu jest lecz tak|e o bezpieczeDstwo rozwoju, jego [rodowiskiem. Gdy odnosi si który zapewnia ochron i wzbogace- ono do [rodowiska naturalnego, to nie to|samo[ci jednostki czy narodu. mówimy wtedy o bezpieczeDstwie Owo bezpieczeDstwo zale|y od tego, ekologicznym, gdy np. do [rodo- co dzieje si wokóB nas, od [rodowi- wiska spoBecznego, to mówimy ska zewntrznego, z którego mog o bezpieczeDstwie spoBecznym, pochodzi ewentualne zagro|enia, ekonomicznym, politycznym i mi- zale|y tak|e od nas samych  naszego litarnym, gdy z kolei dotyczy [ro- zdrowia i gotowo[ci sprostania takim dowiska kulturowego, to mówimy zagro|eniom15. odpowiednio o bezpieczeDstwie W dyskursach nad bezpieczeD- technicznym, informacyjnym itp. stwem wymienia si okre[lone po- Mo|na przyj, |e przedmiot bez- jcia ogólne, które M. Cie[larczyk16 pieczeDstwa niejako Bczy podmiot charakteryzuje jako podstawowe ka- ze [rodowiskiem; tegorie, terminy. Zalicza do nich: c) relacje podmiot  [rodowisko. Pod a) podmiot bezpieczeDstwa czyli ten pojciem relacje nale|y rozumie  kto[ lub to  co[ kogo bezpie- akcje, reakcje, interakcje, stosun- 14 Por. J. Stefanowicz, BezpieczeDstwo wspóBczesnych paDstw, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1984, s. 18. 15 R. Jakubczak, J. Marczak, K. Gsiorek, W. Jakubczak, Podstawy bezpieczeDstwa narodo- wego Polski w erze globalizacji, AON, Warszawa 2008, s. 8 9, cyt. za R. Kuzniar, Po pierwsze bezpieczeDstwo, op. cit. 16 Zob. M. Cie[larczyk, Teoretyczne i metodologiczne podstawy badania problemów & , op. cit., s. 40 105. 53 Teoretyczne aspekty bezpieczeDstwa ki, kontakty, wizi i oddziaBywa- J. StaDczyk wymienia dwa zasad- nia midzy podmiotem a jego oto- nicze skBadniki bezpieczeDstwa: czeniem, uwzgldniajc tak|e to, gwarancje nienaruszalnego przetrwa- |e w otoczeniu danego podmiotu nia danego podmiotu oraz swobody funkcjonuj inne podmioty. Dla jego rozwoju. W potocznym ujciu, bezpieczeDstwa istotne s dwie gru- ogranicza si bezpieczeDstwo do za- py relacji: po pierwsze  rozpatry- pewnienia przetrwania  co jest uBom- wanych ze wzgldu na ich kierunek nym, tzw. negatywnym rozumieniem (jednostronne-dwustronne, syme- bezpieczeDstwa. Natomiast pozytyw- tryczne-niesymetryczne, pozytyw- ne rozumienie bezpieczeDstwa sta- ne-negatywne, zwrotne), po drugie nowi zespolenie obydwu skBadników  analizowanych ze wzgldu na ich bezpieczeDstwa, to jest zapewnienia skutki (relacje, które w jakim[ wy- przetrwania oraz swobody rozwoju miarze czasu i przestrzeni s jeszcze danego podmiotu. WedBug przywoBa- niedookre[lone, dlatego nazywa si nego badacza istot bezpieczeDstwa je wyzwaniami; relacje pozytywne, opartego na gwarancjach nienaru- okre[lane jako szanse, relacje nega- szalnego przetrwania i swobodach tywne, czyli zagro|enia); rozwojowych jest pewno[. Pewno[ d) czas i przestrzeD (czasoprzestrzeD). jest bowiem warunkiem obu tych Czas jest tym czynnikiem, który skBadników, mo|e by ona obiektyw- w swoisty sposób spaja poszczegól- na lub subiektywna. BezpieczeDstwo ne sfery (wymiary) bezpieczeDstwa w syntetycznym ujciu mo|na wic i obronno[ci, umo|liwiajc uzyska- okre[li jako obiektywn pewno[ nie efektu synergii, jako jednego gwarancji nienaruszalnego przetrwa- z podstawowych warunków roz- nia i swobód17. woju w ró|nych dziedzinach |ycia O zBo|ono[ci kategorii bezpie- spoBecznego. Element czasu i prze- czeDstwa [wiadczy mo|e ró|norod- strzeni albo wpBywa na zwikszenie no[ jego rodzajów, wyodrbnianych prawdopodobieDstwa zetknicia si w licznych typologiach18. Uogólnia- podmiotu z zagro|eniem, lub te| jc, przyj mo|na, |e wspólnym przyczynia si do pojawienia si jest systematyzowanie rodzajów bez- szansy, a wykorzystanie tej szansy pieczeDstwa w trzech zasadniczych w du|ym stopniu zale|y od kultury wymiarach: podmiotowym, przed- bezpieczeDstwa podmiotu. miotowym i procesualnym (zwanym 17 Por. J. StaDczyk, WspóBczesne pojmowanie bezpieczeDstwa, op. cit., s. 19. 18 Wybrane typologie: R. Ziba, Kategoria bezpieczeDstwa w nauce o stosunkach midzy- narodowych, [w:] BezpieczeDstwo narodowe i midzynarodowe u schyBku XX wieku, Warszawa 1997, s. 3 4; R. Ziba, Instytucjonalizacja bezpieczeDstwa europejskiego: koncepcje  struktury  funkcjonowanie, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 1999, s. 30 32; K.A. Wojtaszczyk, Istota bezpieczeDstwa paDstwa a proces integracji europejskiej, [w:] BezpieczeDstwo Polski w perspek- tywie czBonkostwa w Unii Europejskiej, pod red. K.A. Wojtaszczyka, Dom Wydawniczy Elipsa, 54 STUDIA I MATERIAAY te| perspektywicznym lub funkcjo- midzynarodowego (okre[lanych jako nalnym). Jest to wynik koncepcji jego modele), wspóBzale|no[ci intere- zaproponowanej przez J. KukuB19. sów bezpieczeDstwa wspóBczesnych W wymiarze podmiotowym bezpie- paDstw, a tak|e nierozerwalno[ci mi- czeDstwo odnosi si do uczestników dzy bezpieczeDstwem midzynarodo- |ycia spoBecznego, których przybywa wym a pokojem20. (jednostki, grupy spoBeczne, narody, Takie ujcie pojcia bezpieczeDstwa paDstwa, niepaDstwowi uczestnicy ma doniosBe znaczenie dla dziaBaD stosunków midzynarodowych i spo- praktycznych, których celem jest za- Beczno[ midzynarodowa). W wy- pewnienie bezpieczeDstwa, a zarazem miarze przedmiotowym dotyczy ró|- jest ono ich nastpstwem. Zgodnie nych jego dziedzin (okre[lanych tra- z tez Wojciecha Multana   bezpie- dycyjnie pBaszczyznami) oraz posze- czeDstwo mo|e by definiowane nie rzania jego nastpujcych zakresów: tylko jako okre[lony cel, lecz równie| 1) katalogu chronionych warto[ci, jako nastpstwo . Teza ta podkre[la 2) zakresu [rodków i metod polityki fakt, |e czsto nie zdajemy sobie spra- bezpieczeDstwa, wy z tego czym jest bezpieczeDstwo, 3) przestrzennej wizji bezpieczeDstwa dopóki nie zagra|a nam jego utrata21. paDstw. WspóBczesne uwarunkowania bez- Wymiar procesualny jest za[ od- pieczeDstwa pozwalaj na dokonywa- zwierciedleniem jego zmienno[ci nie podziaBów, które uBatwiaj przepro- w czasie: bezpieczeDstwo traktowane wadzanie wszelkich analiz w obrbie by powinno nie tylko jako stan, lecz teorii bezpieczeDstwa. Opierajc si tak|e jako proces; uwzgldnia nale|y na kryterium podmiotowym, wyró|nia jego dynamik, wynikajc z ewolucji si: bezpieczeDstwo narodowe (paD- sposobów umacniania bezpieczeDstwa stwowe) i bezpieczeDstwo midzynaro- Warszawa 2002, s. 10; R. Jakubczak (red), Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeDstwa III RP, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2004, s. 60; R. Jakubczak i inni, BezpieczeDstwo na- rodowe Polski w XXI wieku. Wyzwania i strategie, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006, s. 457; L.W. Zacher, BezpieczeDstwo ekologiczne i spoBeczne, [w:] Europa  kontynent ryzyka? SpoBeczne, polityczne i normatywne uwarunkowania bezpieczeDstwa w Europie, pod red. M. Bo|ka, M. TroszyDskiego, AON, Warszawa 2007, s. 17 18; P. Mickiewicz, K. Kubiak, Wstp, [ w:] NATO w dobie transformacji. Globalny system bezpieczeDstwa a próby utrzymania Pax Americana, pod red. P. Mickiewicza, K. Kubiaka, Wyd. Adam MarszaBek, ToruD 2008, s. 7. 19 Szerzej w: J. KukuBa, Narodziny nowych koncepcji bezpieczeDstwa, [w:] BezpieczeDstwo w Europie Zrodkowej po zimnej wojnie, pod red. J. KukuBy, ISM, Warszawa 1994, s. 40 41. 20 J. StaDczyk, ZBo|ono[ kategorii bezpieczeDstwa  zarys problematyki, [w:] BezpieczeD- stwo czBowieka a transdyscyplinarno[, tom II, pod red. ks. E. Jarmocha, A.W. Zwiderskiego, I.A. Trzpil, Wyd. AP, Siedlce 2009, s. 241. 21 Por. K. Liedel, BezpieczeDstwo informacyjne w dobie terrorystycznych i innych zagro|eD bezpieczeDstwa narodowego, Wyd. Adam MarszaBek, ToruD 2005, s. 8. 55 Teoretyczne aspekty bezpieczeDstwa dowe. PodziaB ten ma charakter umow- formacyjne22. Rozró|nia si tak|e po- ny, gdy| bezpieczeDstwo paDstw w sto- dziaB na bezpieczeDstwo wewntrzne sunkach midzynarodowych cechuje i zewntrzne, które s skBadnikami bez- zawsze kontekst midzynarodowy. pieczeDstwa narodowego23. Na takim Drugim, bardzo czsto stosowanym rozró|nieniu bezpieczeDstwa opiera kryterium bezpieczeDstwa jest kryte- si dokument Strategia BezpieczeD- rium przedmiotowe. Ma ono charakter stwa Narodowego Rzeczypospolitej pomocniczy wzgldem podziaBu przed- Polskiej, gdzie stwierdzono, |e na bez- miotowego i pozwala w oparciu o za- pieczeDstwo narodowe skBadaj si na- Bo|one zagro|enia konstruowa katalog stpujce bezpieczeDstwa: zewntrzne, rodzajów bezpieczeDstwa. W literaturze militarne, wewntrzne, obywatelskie, przedmiotu mo|na najcz[ciej spotka spoBeczne, ekonomiczne, ekologiczne nastpujce rodzaje bezpieczeDstwa: oraz informacyjne i telekomunikacyj- polityczne, militarne, ekonomiczne, ne24. Ogóln typologi pojcia bezpie- ekologiczne, spoBeczne, kulturowe, in- czeDstwa przedstawia rysunek 1. Rys. 1. Ogólna typologia pojcia bezpieczeDstwa. BEZPIECZECSTWO K R Y T E R I A OBSZARU PODMIOTOWE PRZEDMIOTOWE PRZESTRZENNE SKAADNIKÓW ZNACZENIA ORGANIZACJI  jednostkowe  militarne  miejscowe  negatywne  stan  wewntrzne  lokalne  polityczne  lokalne (tylko  poczucie  zewntrzne  narodowe  ekonomiczne  subregionalne przetrwanie)  proces  midzynarodowe  kulturowe  regionalne  pozytywne (dziaBanie)  globalne  spoBeczne  ... (przetrwanie  cel  ... i swoboda  warto[ rozwoju)  potrzeba  struktura  organizacja yródBo: R. Jakubczak, J. Marczak, K. Gsiorek, W. Jakubczak, Podstawy bezpieczeDstwa naro- dowego Polski w erze globalizacji, AON, Warszawa 2008. J. StaDczyk, WspóBczesne pojmowanie bezpieczeDstwa, ISP PAN, Warszawa 1996. 22 Por. T. JemioBo, A. Dawidczyk, Wprowadzenie do metodologii badaD bezpieczeDstwa, AON, Warszawa 2008, s. 40. 23 Por. S. Sulowski, W poszukiwaniu definicji bezpieczeDstwa wewntrznego, Przegld Bez- pieczeDstwa Wewntrznego, 1/2009, s. 12. 24 Zob. Strategia BezpieczeDstwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007. 56 STUDIA I MATERIAAY Wielowymiarowo[, wielopBasz- wci| spójnego paradygmatu nauko- czyznowo[ i wieloaspektowo[ bez- wego. W analizach ewolucji pojmo- pieczeDstwa25, jako wa|nej kategorii wania bezpieczeDstwa dostrzega w teoriach naukowych i praktyce |y- nale|y splot ró|norodnych pogldów cia spoBecznego, stanowi o jego nie- i zarazem jego zBo|ono[. Wielowy- wtpliwym fenomenie. W badaniach miarowo[ fenomenu bezpieczeDstwa nad bezpieczeDstwem wci| mamy do stawia przed wieloma wyzwaniami, czynienia z nieporozumieniami termi- zwizanymi m. in. z konieczno[ci nologicznymi, a intuicja bywa cz[ciej redefiniowania jego pojcia w nastp- stosowana od konkretnych modeli stwie nieustannej dynamiki stosunków analitycznych. Jest to jednak nowa midzynarodowych, postpu nauko- dziedzina wiedzy, wyodrbniajca si wo-technicznego, czy  szerzej  spo- dopiero w dyscyplin naukow. Roz- Becznego. D|no[ do precyzyjnego wój dziejowy sprawia, i| zachodzi okre[lenia kategorii bezpieczeDstwa potrzeba usystematyzowania coraz to jest warunkiem poprawnego posBugi- liczniejszych pogldów na istot bez- wania si ni, a tak|e formuBowania pieczeDstwa, które jednak nie tworz perspektyw badawczych26. 25 Szerzej w: J. StaDczyk, Wielowymiarowo[ bezpieczeDstwa  zarys problematyki [w:] Bez- pieczeDstwo czBowieka a proces wsparcia spoBecznego, pod red. J. Dbowskiego, E. Jarmocha, A.W. Zwiderskiego, Wyd. AP, Siedlce 2007, s. 13 24. 26 Por. J. StaDczyk, ZBo|ono[ kategorii bezpieczeDstwa  zarys problematyki, [w:] Bezpie- czeDstwo czBowieka a transdyscyplinarno[, tom II, op. cit., s. 254 255. 57

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1b 2 2 4 11 Lab Konfiguracja aspektów bezpieczeństwa na przełączniku
Aspekty bezpieczeństwa
Modul 1 Teoretyczne aspekty miedzynarodowych stosunkow politycznych
A Sekscinski bezpieczenstwo wewnetrzne w ujeciu teoretycznym
Mikrokontrolery AVR Techniczne aspekty programowania Andrzej Pawluczuk
038 Rutery Wstęp teoretyczny, praktyczne aspekty konfiguracji, instrukcja do laboratorium
Teoretyczne (wybrane) aspekty integracji
Bezpieceństwo militarne Polski
Administracja bezpieczenstwa st

więcej podobnych podstron