Teoretyczne (wybrane) aspekty integracji
dr Stanisław Umiński
Ośrodek Badań Integracji Europejskiej, Uniwersytet Gdańsk
Wykład przygotowany w ramach grantu Komisji Europejskiej:
Jean Monnet  The European Economic Integration  Electronic
1
Platform
KILKA
DEFINICJI
2
Pojęcie integracji ekonomicznej
" Wieloznaczność pojęcia integracji:
przedsiębiorstwa, regiony, kraje
" Relacja insiders-outsiders
" Problem suwerenności
" Integracja negatywna a pozytywna
(liberalna i dyrektywna, wg. Tinbergena)
" Pogłębianie i poszerzanie integracji
3
Definicje integracji (1)
" Integracja w jęz. łacińskim renowacja, odnowienie
" Integracja jako  połączenie części w pewną całość (1620, Oxford
English Dictionary)
" 1931, Eli F. Heckscher, 1933, Herbert Gaedicke, Gert von Eynern
 integracja gospodarki europejskiej w ujęciu
statystycznym, powiÄ…zania handlowe
" 1939, Wilhelm Röpke:
 międzynarodowa integracja, dezintegracja gospodarcza,
powiązanie integracji społecznej z gospodarczą, integracja jako
próba znalezienia środka przeciw dezintegracji
  stan rzeczy, który umożliwia stosunki handlowe między
różnymi gospodarkami narodowymi jak te, które istnieją
wewnÄ…trz gospodarki narodowej
  ścisła wspólnota rynków i cen, która czyni z danej strefy
ekonomicznej jedną całość
4
Definicje integracji (2)
" 1943, Antonin Basch  wielostronna wymiana
dóbr, która prowadzi do międzynarodowej
integracji gospodarczej krajów z korzyścią dla
wszystkich
" 1954, J.Tinbergen integracja jako



 wytworzenie najbardziej pożądanej struktury
gospodarki międzynarodowej poprzez usunięcie
sztucznych przeszkód dla optymalnego działania i
świadome wprowadzenie wszystkich pożądanych
elementów koordynacji czy unifikacji
5
Definicje integracji (3)
" 1962, M. Norro:
 integracja jako  cel i ideał to sytuacja całkowitej
zgodności i równowagi struktur
 w wyniku integracji każda z jej części w wyniku udziału
we wspólnym dziele zyskuje większa efektywność, ale też
całość zyskuje największą efektywność z możliwych przy
danych podstawach
" 1958, M. Bye w ugrupowaniu integracyjnym  każdy z
krajów oczekuje pewnej korzyści dla siebie
" 1961, Bela Balassa:
 łączenie się państw w grupy regionalne lub bloki
 integracja jako stan i jako proces
 etapy integracji
 elementy ekonomii międzynarodowej oraz teorii lokalizacji
" 1964, A. Marchal:
 wprowadzenie idei solidarności do integracji, nie tylko wolny handel
 z rozwoju jednego kraju korzystajÄ… inni
6
Definicje integracji (4)
" 1972, Stanisław Chełstowski  przykrawanie tkanki
regionalnej każdego z krajów do wymagań
międzynarodowego podziału pracy
" 1993, Paweł Bożyk determinanty integracji regionalnej:
 zgodność systemów politycznych
 dopasowana infrastruktura gospodarcza
 bliskość terytorialna
 zbliżony poziom rozwoju gospodarczego i
technologicznego
 komplementarność struktur gospodarczych
 rozwinięte wzajemne powiązania handlowe
" Wyrównanie cen na dobra i usługi jako miara stanu pełnej
integracji??
" Korzyści z integracji  jak są dzielone? Czy wszyscy zyskują?
" Integracja, a wykluczenie?
7
Inne oblicza integracji:&
" Wyszukiwarki internetowe:
 integracja psychosomatyczna:
mapa poszerzania świadomości, proces integracji ma na
celu poznanie naszego Ja - pełni naszego Ja. Integracja
to fascynująca eksploracja ziemi nieznanej, podróż bez
dokładnych map i drogowskazów
 team building, survival, konferencje, nagłośnienie,
event, events, eventy, spotkania integracyjne, pikniki,
ośrodki szkoleniowe,  chistmas party, wyjazdy
motywacyjne, wyprawy, wyjazdy firmowe, incentive,
szkolenia, organizacja imprez, hotele, kongresy
 integracja niepełnosprawnych
 integracja i terapia poprzez sztukÄ™ i teatr
8
Cele integracji
Integracja nie jest celem sama w sobie!
Integracja nie jest celem sama w sobie!
" Dobrobyt ekonomiczny: prosperity dzięki
" Dobrobyt ekonomiczny
podziałowi pracy i specjalizacji
" Pokój: rosnąca współzależność, brak  miejsca na
" Pokój
wojny
" Demokracja: uczestnictwo w grupie jest
" Demokracja
uzależnione od istnienia i poszanowania
demokracji, maleje ryzyko jej obalenia
" Prawa człowieka: ich poszanowanie jako
" Prawa człowieka
9
warunek wstępny integracji
Artykuł 3 TUE (wersja skonsolidowana po T. Lizbońskim)
1. Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów.
2. Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa
sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest
swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu
do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i
zwalczania przestępczości.
3. Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy,
którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen,
społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności zmierzająca do
pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki poziom ochrony
i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera postęp naukowo-techniczny.
Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość i
ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i
ochronÄ™ praw dziecka.
Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność
między Państwami Członkowskimi.
Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad
ochronÄ… i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy.
10
cd.
4. Unia ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest
euro.
5. W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i propaguje swoje
wartości i interesy oraz wnosi wkład w ochronę swoich
obywateli. Przyczynia się do pokoju, bezpieczeństwa, trwałego
rozwoju Ziemi, do solidarności i wzajemnego szacunku między
narodami, do swobodnego i uczciwego handlu, do
wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w
szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania
rozwoju prawa międzynarodowego, w szczególności zasad
Karty Narodów Zjednoczonych.
6. Unia dąży do osiągnięcia swoich celów właściwymi środkami
odpowiednio do zakresu kompetencji przyznanych jej na mocy
Traktatów.
11
ETAPY
INTEGRACJI
12
Etapy integracji
"  nie od razu Kraków zbudowano
" pierwsze etapy: handel póz
niejsze:
czynniki produkcji
" integracja w świetle teorii gier (np.
wprowadzenie euro)
" zależność między dynamiką procesów
integracyjnych, a przebiegiem cyklu
koniunkturalnego w gospodarce światowej
13
Argumenty na rzecz wolnego
handlu
" Podział pracy i specjalizacja (przewagi konkurencyjne,
przewaga komparatywna,  intra industry trade )
" Mobilność dóbr w obszarze zintegrowanym (usuwanie
barier = integracja negatywna)
" Wspomaganie mobilności dóbr za pomocą integracji
pozytywnej
" Niedyskryminacja handlu wewnÄ…trz ugrupowania i
dyskryminacja na zewnÄ…trz
" Integracja rynków oparta na efektywnej konkurencji
" Korzyści z dużego rynku
" Zwiększanie międzynarodowej siły przetargowej
(poprawa terms of trade)
14
Etapy integracji
gospodarczej i walutowej UE
Strefa wolnego handlu, wg. J. Misali
1%
1%
A
0,5% A
1,5%
O%
D B
12%
3%
12% D B
3%
9%
4,5%
C
C
9%
9%
Przed strefÄ… wolnego handlu W strefie wolnego handlu
15
y
ródło: Józef Misala, Współczesne teorie wymiany międzynarodowej i zagranicznej polityki ekonomicznej, Szkoła Główna Handlowa, 2003, str. 351
Etapy integracji
gospodarczej i walutowej UE
I. Strefa wolnego
handlu
1. brak ceł wewnętrznych
II. Unia celna
2. wspólna taryfa celna
Unia celna jako szczególny przypadek
wolnego handlu wewnÄ…trz
i protekcjonizmu na zewnÄ…trz
16
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu
Linie możliwości produkcyjnych
Linia handlu międzynarodowego
17
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
K
18
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
K
19
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
Bardziej skomplikowany model dla rosnÄ…cego kosztu alternatywnego
Masło
A
eksport masła
K
import armat
A
Armaty
20
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
Bardziej skomplikowany model dla rosnÄ…cego kosztu alternatywnego
Masło
K
import masła
B
B
eksport armat
Armaty
21
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
Bardziej skomplikowany model
Masło
dla rosnÄ…cego kosztu alternatywnego
A
B
B
A
Armaty
22
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
Model znoszenia ceł - wstęp
Cena (C)
OBSZAR NADWYŻKI KONSUMENTA
OBSZAR NADWYŻKI KONSUMENTA
A
C1
krzywa popytu
Ilość (I)
I1
23
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
Model znoszenia ceł - wstęp
Cena (C)
krzywa podaży
C1
A
OBSZAR NADWYŻKI PRODUCENTA
OBSZAR NADWYŻKI PRODUCENTA
Ilość (I)
I1
24
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu (cd.)
Model znoszenia ceł
Cena
Podaż
Cena
światowa
+ cło
A
C
B D
Cena
światowa
Popyt
I3 I1 I2 I4
25
Ilość
Skutki integracji handlowej ujęcie teoretyczne
Od autarkii do wolnego handlu - podsumowanie
" Znoszenie ceł jest odwrotnością nakładania ceł
" Efekty STATYCZNE:
 wzrost importu
 spadek ceny
A   strata mniej efektywnych producentów krajowych
B  efekt produkcyjny kreacji handlu
D  efekt konsumpcyjny kreacji handlu
B + D  Å‚Ä…czne efekty netto kreacji handlu
C  strata wpływów z ceł
" Efekty DYNAMICZNE:
 wzrost efektywności  konkurencja
 korzyści skali  większy rynek
 korzyści ze wzmocnienia innowacji  wzrost PKB
 pobudzenie działalności gospodarczej  wzrost eksportu i PKB
26
 dynamika handlu wewnątrz-gałęziowego
Skutki efektu kreacji handlu (cd.)
1. EFEKT KREACJI HANDLU
2. EFEKT PRZESUNI
CIA HANDLU
Import od bardziej efektywnego producenta
 ze świata jest zastępowany przez mniej efektywnego
producenta z  kraju partnerskiego
27
Ekspansja bÄ…dz
redukcja handlu
KREACJA HANDLU
PRZESUNI
CIE HANDLU
28
EFEKT NETTO
EFEKT
NEUTRALNY
EKSPANSJA
REDUKCJA
Wnioski z rozważań nad skutkami unii celnej
" Ekonomiczne efekty unii celnej zależą od jej rozmiarów
" Udział krajów członkowskich we wzajemnej wymianie
handlowej
" SÄ…siedztwo geograficzne !ð koszty transportu i koszty
transakcyjne
" Zbliżony poziom rozwoju gospodarczego
" Wyjściowy poziom taryf
" Struktury produkcji
 komplementarne !ð mniejsze korzyÅ›ci z unii celnej
 substytucyjne (konkurencyjne) !ð wiÄ™ksze korzyÅ›ci
" Elastyczność (np.  wąskie gardła produkcyjne)
29
Etapy integracji
gospodarczej i walutowej UE
I. Strefa wolnego
handlu
1. brak ceł wewnętrznych
II. Unia celna
2. wspólna taryfa celna
III. Wspólny rynek
3. swobodny przepływ
kapitału, usług, ludności
30
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
Model skutków transferu czynników produkcji
Wzrost PK (GFEC)
Spadek PK (GFDC) Spadek/Transfer PN (GFHC)
Wzrost PN (GFHC) Efekt netto (FEH)
Efekt netto (FHD)
E
RB
F
H
RCM
D
RA
G C
31
Kraj A Kraj B
Model skutków transferu czynników produkcji
Wzrost PK (GFEC)
Spadek PK (GFDC) Spadek/Transfer PN (GFHC)
Wzrost PN (GFHC) Efekt netto (FEH)
Efekt netto (FHD)
E
RB
F
H
RCM
D
RA
C
G
32
Kraj A Kraj B
Skutki transferu kapitału
" Obniżenie marży banków
" Utrata renty monopolistycznej przez banki
" Lepsze możliwości lokowania oszczędności
" Lepsze możliwości zaciągania kredytów
" Korzyści ze skali działania
" Poprawa jakości usług
" Spadek/wzrost stóp procentowych
" Handel a FDI !ð komplementarność czy
substytucyjność
33
Skutki transferu kapitału (cd.)
" Kreacja i przesunięcie inwestycji (program rynku
wewnętrznego)
" Integracja rynku dóbr prowadzi do przepływu
czynników produkcji
(model H-O-S)
" Transfer kapitału  konwergencja czy
dywergencja rozwoju ekonomicznego? (kapitał
przyciąga kapitał)
" PrzepÅ‚yw kapitaÅ‚u !ð wpÅ‚yw na równowagÄ™
wewnętrzną i zewnętrzną (dewaluacja,
bezrobocie)
" Mobilny kapitał a nie-mobilna siła robocza
"  Obcy nas wykupiÄ…
34
Etapy integracji
gospodarczej i walutowej UE
I. Strefa wolnego
handlu
1. brak ceł wewnętrznych
II. Unia celna
2. wspólna taryfa celna
III. Wspólny rynek
3. swobodny przepływ
IV. Unia
kapitału, usług, ludności
Gospodarcza
4. harmonizacja polityki
gospodarczej
35
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
Etapy integracji
gospodarczej i walutowej UE
I. Strefa wolnego
handlu
1. brak ceł wewnętrznych
II. Unia celna
2. wspólna taryfa celna
III. Wspólny rynek
3. swobodny przepływ
IV. Unia Gospodarcza
kapitału, usług, ludności
V. Pełna integracja
4. harmonizacja polityki
- Unia
gospodarczej,
Gospodarcza
5. wspólna waluta,
i Walutowa
jedna polityka
kursowa i pieniężna
36
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
Etapy integracji gospodarczej i walutowej UE
V Unia
IV Unia
I Strefa III
Gospodarcza i
Gospo-
wolnego Wspólny
Walutowa
darcza
handlu rynek
Wspólna waluta;
II Unia
jednolita polityka
pieniężna
celna
Harmonizacja polityki gospodarczej
Swobodny przepływ ludzi, towarów,
usług i kapitału
Wspólna taryfa celna
Brak ceł wewnętrznych
37
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
TEORIE
INTEGRACJI
38
KRÓTKIE PRZYPOMNIENIE.
EUROPA PO II WOJNIE
ÅšWIATOWEJ
" pragnienie samo-zrozumienia
" pragnienie bezpieczeństwa i pokoju
" pragnienie wolności i swobody poruszania
" nadzieja na dobrobyt gospodarczy
" nadzieja na odzyskanie znaczenia na arenie
międzynarodowej
" problem Niemiec
39
1948 - MAJ - KONGRES EUROPY
W HADZE
" starcie różnych idei, ruchów europejskich
i polityków
" spór między federalistami i konfederalistami
" przedmiot sporu:
 rezygnacja z suwerenności narodowej na rzecz płaszczyzny
europejskiej
 zakres przekazania kompetencji na forum instytucji
ponadnarodowych
 rezultat dyskusji: konieczność kompromisu uwzględniającego
jakość europejską i dynamizm integracji
y
ródło: Zielińska-Głębocka A.,  Unia Europejska: Federacja czy konfederacja, z historii integracji
40
europejskiej (materiał powielony)
DYNAMIKA INTEGRACJI
ZASADNICZE PYTANIA
Jaka struktura organizacyjna?
" forma klasycznego państwa? federacja?
konfederacja?
" podział kompetencji UE - kraje członkowskie
" zakres suwerenności krajów oraz instytucji UE
" ekonomia, politologia czy socjologia jako
wytłumaczenie integracji?
Jakie motywy integracji, siły napędowe?
" ewolucja; od zapewniania pokoju, do celów
gospodarczych
" elity polityczne czy całe społeczeństwo
y
ródło: Zielińska-Głębocka A.,  Dynamika europejska od traktatów założycielskich do Traktatu z
41
Amsterdamu. Wnioski dla Polski w świetle teorii integracji (materiał powielony)
PROCESY W RAMACH UE
Pogłębianie integracji - czy można
przewidzieć ostateczny efekt?
Poszerzanie integracji - różne poziomy
rozwoju, integracja zróżnicowana
Zobacz np. w:  Polityczny wymiar rozszerzenia, następstwa akcesji krajów Europy Centralnej i Wschodniej ,
42
Raport Dehaene a o rozszerzeniu UE
EUROPA W UJ
CIU
FEDERALISTYCZNYM
" przekazanie kompetencji państwa narodowego na
szczebel instytucji ponadnarodowych -
Europejskie Państwo Federalne
" podejście ewolucyjne, rola gospodarki - stopniowe
dochodzenie do rozwiązań federacyjnych
" przesłanki federalizmu:
 w społeczeństwie istnieje rzeczywisty i złożony
konflikt interesów,
 nie ma racji i nie ma podstaw aby przedkładać jeden
interes nad innymi, wszystkie odgrywajÄ… jakÄ…Å› rolÄ™,
 interesy, których nie da się pogodzić na jednym
poziomie, dają się pogodzić na poziomie wyższym
(ponadnarodowym)
43
y
ródło: Konopacki S.,  Dylematy federalizmu europejskiego , Studia Europejskie, 4/1998
MODELE INTEGRACJI
Różne  twarze federalizmu (1)
" Podejście ewolucyjne Jeana Monneta
 brak zaufania do górnolotnych idei, raczej
praktyczny cel
 problemy i interesy są w gruncie rzeczy tożsame,
mimo indywidualnych różnic między narodami
 budowanie krok po kroku, w pragmatyczny sposób
faktycznej solidarności z której wyłoni się
federacja
 kumulacja faktycznych osiągnięć gospodarczych i
politycznych stworzy federacjÄ™
44
y
ródło: Konopacki S.,  Dylematy federalizmu europejskiego , Studia Europejskie, 4/1998
Różne  twarze federalizmu (2)
" Metoda konstytuanty (Spinelli)
 rzÄ…dy narodowe jako przeszkoda dla zbudowania
federacji
 powołanie zgromadzenia konstytucyjnego
 odrzucenie podejścia funkcjonalnego
  polityczne zaplecze instytucji musi być solidne 
nie może być realizowane krok po kroku
45
y
ródło: Konopacki S.,  Dylematy federalizmu europejskiego , Studia Europejskie, 4/1998
EUROPA W UJ
CIU
KONFEDERALISTYCZNYM
" Ch. de Gaulle: "urojeniem jest, że można by
zbudować poza państwem i przed państwem coś,
co miałoby aprobatę ludów i było zdolne do
skutecznego działania"
" punkt wyjścia do rozważań = realia = stare
narody i państwa, a nie abstrakcyjne konstrukcje
" dobrowolna współpraca suwerennych państw
" instytucje ponadnarodowe = przedłużenie
suwerennych państw (władze ponadnarodowe
oderwane od interesów krajów członkowskich)
" interesy narodowe - a nie interesy
ponadnarodowe
" minimum struktur ponadnarodowych - tylko jako
forum wymiany poglądów
46
MODELE INTEGRACJI
KOOPERATYWNA FEDERACJA
Jako kompromis między: fundamentalnym federalizmem
i fundamentalnym konfederalizmem (EuropÄ… Ojczyzn)
PIERWIASTKI FEDERACYJNE
" zasady demokracji na szczeblu UE (Unia zbudowana na
zasadach wolności, demokracji, poszanowania& )
" obywatelstwo UE
" porozumienie z Schengen
" waluta euro
" pierwszy filar
PIERWIASTKI KONFEDERACYJNE
" poszanowanie narodowych tożsamości
" koordynacja działań na forum międzyrządowym
" subsydiarność i proporcjonalność
y
ródło: Zielińska-Głębocka A.,  Unia Europejska: Federacja czy konfederacja, z historii integracji
47
europejskiej (materiał powielony)
MODELE INTEGRACJI
FUNKCJONALIZM
" lata 40 - te David Mitrany
" unikanie konfliktów o dominację i pieniądze
" integracja jako proces i stan
" we feeling, spill over, samo napędzanie się, nacisk
na integracjÄ™ gospodarczÄ…
" niezbędne przekazanie niektórych funkcji państwa
na rzecz organów wspólnych
" suwerenność = suwerenność łączona
" funkcjonalizm jako sposób przejścia od
konfederalizmu do federalizmu
y
ródło: Konopacki S.,  Funkcjonalistyczna teoria integracji politycznej D.Mitrany ego , Studia Europejskie,
48
2/1998
TEORIE INTEGRACJI
EUROPA W UJ
CIU
FUNKCJONALISTYCZNYM
" funkcjonalizm przeciwstawia siÄ™ radykalnemu
federalizmowi
" akcentuje pragmatyzm i praktyczne rozstrzyganie
problemów a nie idealizm federalizmu
" pomnażanie realnych więzi = wojny i konflikty staną
się niemożliwe
" nacisk na integracjÄ™ ekonomicznÄ…
" prymat gospodarki nad politykÄ…
" kardynalna zasada = spill over
" jeżeli przeszkodą integracji jest narodowa
suwerenność = stopniowe przekazywanie
kompetencji na szczebel wspólny
y
ródło: Zielińska-Głębocka A.,  Dynamika europejska od traktatów założycielskich do Traktatu z
49
Amsterdamu. Wnioski dla Polski w świetle teorii integracji (materiał powielony); Konopacki S.,
 Funkcjonalistyczna teoria integracji politycznej D.Mitrany ego , Studia Europejskie, 2/1998
TEORIE INTEGRACJI
NEO - FUNKCJONALIZM
(rozkwit: 58 - 73 - te, upadek 70/80 = ciemna era
integracji)
" konieczna teoria integracji opisujÄ…ca
Å‚Ä…cznie sferÄ™ politycznÄ… i ekonomicznÄ…
" szczególne znaczenie struktur
instytucjonalnych
" motorem rozwoju sÄ… elity, a nie masy
" spill over: ekonomiczne i polityczne
50
Zobacz szerzej w: Konopacki S.,  Neofunkcjonalistyczna teoria integracji politycznej Ernsta Haasa i Leona
Lindberga, Studia Europejskie, 3/1998
TEORIE INTEGRACJI
TEORIA TRAJEKTORII ROZWOJU INTEGRACJI
" stopniowy, automatycznie napędzający się proces
" liniowy postęp do wyższych etapów integracji??
" postęp jest obiektywną koniecznością
" brak możliwości przyhamowania procesu
KONCEPCJA NURTU REALISTYCZNEGO
" załamanie początkowo dobrze rozwijającej się integracji pod
ciężarem interesów narodowych
TEORIA FUZJI
" możliwe spill back
" trudno powiedzieć jaki będzie koniec procesu
" fuzja = łączenie instrumentów różnych poziomów władzy =
kooperatywny federalizm jako odpowiedz
na wzrost
zróżnicowania
" narodowy popyt na integracjÄ™
y
ródło: Zielińska-Głębocka A.,  Dynamika europejska od traktatów założycielskich do Traktatu z
51
Amsterdamu. Wnioski dla Polski w świetle teorii integracji (materiał powielony)
TEORIE INTEGRACJI
MODELE INTEGRACJI ZRÓŻNICOWANEJ
" model wielu szybkości  realizacja tych samych
polityk ale w różnym tempie
" model zmiennej geometrii - elastyczność, przy
zachowaniu masy krytycznej acquis (koncentryczne
kręgi, wzmocniona współpraca, wyodrębniają się
kraje twardego jÄ…dra/rdzenia,  unia w unii )
" Europa a la carte
Zobacz szerzej w: Lewanowicz C.,  Kategorie członkostwa w elastycznej Europie ; Buras P.,  Dyskusja o
finalité politique Unii Europejskiej. PrzeglÄ…d stanowisk , Raporty i Analizy 8/01, Centrum Stosunków
Międzynarodowych
52
Rekapitulacja
" Integracja nie jest calem samym w sobie: od
celów politycznych do ekonomicznych
" UE: różne nurty kooperatywna federacja
" Integracja jako proces. Czy znamy jego finalite?
" Integracja w sensie gospodarczym  etapy: od
strefy wolnego handlu do & ? - na razie niepełna
unia gospodarcza i walutowa (16/27)
" Cel imperatywny: miejsce UE w świecie,
konkurencyjność
" Jakiej UE/Europy pragniemy (J. Rifkin
 Europejskie Marzenie )
53