plik


ÿþPRZEPISY KLASYFIKACJI I BUDOWY JACHTÓW MORSKICH CZZ VII OSPRZT {AGLOWY 1999 GDACSK PRZEPISY KLASYFIKACJI I BUDOWY JACHTÓW MORSKICH skBadaj si z odrbnie wydanych cz[ci: Cz[ I  Zasady klasyfikacji Cz[ II  KadBub Cz[ III  Wyposa|enie i stateczno[ Cz[ IV  Urzdzenia maszynowe Cz[ V  Urzdzenia elektryczne Cz[ VI  MateriaBy Cz[ VII  Osprzt |aglowy Cz[ VII   Osprzt |aglowy , 1999, Przepisów klasyfikacji i budowy jachtów morskich zostaBa zatwierdzona przez Dyrektora Naczelnego PRS w dniu 08 marca 1999 r. i wchodzi w |ycie z dniem 31 marca 1999 r. Cz[ VII jest merytorycznie identyczna z Cz[ci VI   Osprzt |aglowy tych Przepisów z 1985 r., która zachowuje wa|no[. © Copyright by Polski Rejestr Statków, 1999 PRS/TW, 03/99 SPIS TREZCI str. 1 Postanowienia ogólne....................................................................................5 1.1 Zakres zastosowania .......................................................................................5 1.2 Okre[lenia, definicje .......................................................................................5 2 Dobór obci|eD..............................................................................................6 3 Wymiarowanie olinowania.........................................................................10 3.1 Wskazówki ogólne........................................................................................10 3.2 Wymiarowanie olinowania metod ogóln...................................................10 3.3 Olinowanie typowych jachtów jednomasztowych ............................................15 3.4 Olinowania typowych joli i keczy bermudzkich..............................................17 3.5 Olinowanie bukszprytu .................................................................................18 3.6 Aczniki i okucia...........................................................................................18 4 Wymiarowanie omasztowania ...................................................................19 4.1 Maszty...........................................................................................................19 4.2 Salingi ...........................................................................................................23 4.3 Bomy.............................................................................................................24 4.4 Gafle i reje.....................................................................................................24 4.5 Bukszpryty ....................................................................................................24 5 MateriaBy......................................................................................................25 6 Monta| i eksploatacja .................................................................................25 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE 1.1 Zakres zastosowania 1.1.1 Niniejsza cz[ Przepisów ma zastosowanie do osprztu |aglowego jachtów morskich. 1.1.2 Wymagania niniejszej cz[ci Przepisów zostaBy ustalone przy zaBo|eniu, |e liczba i powierzchnia niesionych przez jacht |agli bdzie odpowiednio dostosowana do siBy wiatru, zgodnie z dobr praktyk morsk. 1.2 Okre[lenia, definicje .1 Dopuszczal ny st an o| a g l o w a n i a  zestaw |agli przewidziany do stawiania przy okre[lonej sile wiatru, przy speBnieniu warunków wytrzymaBo[ciowych osprztu |aglowego i stateczno[ciowych jachtu. W zale|no[ci od siBy wiatru dopuszczalne stany o|aglowania dzieli si na: podstawowe, skrócone i sztormowe. .2 Kol umna maszt u  cz[ masztu od pokBadu do najni|szego wzBa. .3 Ni epeB ny t r ój k t pr zedni  ukBad olinowania, w którym zamocowanie forsztagu znajduje si na 0,75 0,9 wysoko[ci masztu. .4 Obci |eni e dopuszczal ne  umowne co do wielko[ci i rozkBadu obci|enie odwzorowujce rzeczywiste obci|enie robocze, które mo|e dziaBa na osprzt |aglowy dowolnie czsto nie wywoBujc niebezpiecznych zjawisk w konstrukcji. Wielko[ i rozkBad obci|eD dopuszczalnych wyznacza si dla dopuszczalnych stanów o|aglowania. .5 Obci |eni e ni szcz c e  obci|enie, przy którym jeden z elementów osprztu |aglowego ulega zniszczeniu wskutek zerwania, zgicia, [cicia, wyboczenia lub uszkodzenia. .6 O | agl owani e podst awowe  zestawy |agli przewidziane do stawiania przy sile wiatru do 5 6oB, bez |agli lekkiej pogody. .7 O | a g l o w a n i e s k r ó c o n e  zestawy |agli przewidziane do stawiania w |egludze na wiatr przy wietrze o sile 7 8oB. .8 O | a g l o w a n i e s z t o r m o w e  zestawy |agli przewidziane do stawiania w |egludze na wiatr przy sile wiatru powy|ej 8oB. .9 Pr z s B o maszt u  cz[ masztu midzy dwoma kolejnymi wzBami. .10 W  zeB maszt u  miejsce zamocowania na maszcie olinowania staBego. .11 WspóB czynni k pewno[ c i  iloraz obci|eD niszczcych do obci|eD dopuszczalnych. 5 2 DOBÓR OBCI{EC 2.1 Dopuszczalne obci|enie olinowania jachtu nale|y okre[la w zale|no[ci od [redniego parcia wiatru p obliczonego dla zaBo|onych dopuszczalnych stanów o|aglowania, a co najmniej dla trzech zasadniczych stanów o|aglowania: podstawowego, skróconego i sztormowego, ze wzorów: .1 dla jachtów jednokadBubowych Dlmax p = kp [kN/m2] ( 2.1.1.1) , S h kp  wspóBczynnik stanu o|aglowania: kp = 1,00 dla o|aglowania podstawowego, kp = 0,95 dla o|aglowania skróconego, kp = 0,80 dla o|aglowania sztormowego. D  wypór jachtu [kN] lmax  najwiksza warto[ ramienia prostujcego w zakresie któw przechyBu do 60o, [m]; do obliczeD nale|y przyj taki stan zaBadowania, który da najwiksz warto[ iloczynu D lmax; dla jachtów o dBugo[ci mniejszej ni| 20 m wystarczy przyj za D wypór konstrukcyjny "k, a za lmax najwiksz warto[ ramienia prostujcego w zakresie do 90o. S  powierzchnia w rzucie bocznym |agli, drzewc i kadBuba do wodnicy konstrukcyjnej w okre[lonym stanie o|aglowania, [m2], h  pionowa odlegBo[ od [rodka wyporu jachtu do [rodka ci|ko[ci powierzchni S, [m], n S h = hi, [m3] (2.1.1.2) i "S i=1 Si  powierzchnia elementu o numerze i, hi  pionowa odlegBo[ od [rodka wyporu jachtu do [rodka ci|ko[ci powierzchni Si, n  liczba elementów, na jakie podzielono powierzchni S. W razie nieznajomo[ci peBnej charakterystyki stateczno[ciowej jachtu mo|na korzysta z przybli|enia: D lmax = kt M30 (2.1.1.3) kt M30  wedBug 2.4 lub przyjmowa we wzorze 2.1.1.1 przybli|one warto[ci lmax: lmax = 0,750 MG dla jachtów z balastem zewntrznym o dBugo[ci Lpp do 30 m, lmax = 0,675 MG dla pozostaBych jachtów |aglowych o dBugo[ci Lpp do 30 m, lmax = 0,629 MG dla jachtów |aglowych o dBugo[ci Lpp powy|ej 30 m oraz jachtów motorowo-|aglowych, MG  wysoko[ metacentryczna, [m]. 6 Do obliczeD nale|y przyj taki stan zaBadowania, który da najwiksz warto[ iloczynu D. MG; dla jachtów o dBugo[ci mniejszej ni| 20 m wystarczy przyj MG dla wyporu konstrukcyjnego. .2 dla jachtów wielokadBubowych Mm + ´M p = , [kN/m2 ] (2.1.2) S h Mm  maksymalny moment prostujcy, [kNm]; jako Mm nale|y przyjmowa wikszy z dwóch momentów: maksymalny moment prostujcy dla jachtu wyposa|onego bez zapasów i zaBogi Mm" albo maksymalny moment jachtu wyposa|onego z zapasami i zaBog MmD, ´M  mo|liwy przyrost maksymalnego momentu prostujcego wskutek zastosowania urzdzeD zmieniajcych stateczno[ podczas ruchu jachtu, [kNm], S h  wedBug 2.1.1. 2.2 Dla jachtów jednokadBubowych nale|y uwzgldni siBy masowe Qj prostopadBe do osi masztu, powstajce przy |egludze z przechyBem i w ruchu na fali: .1 dla o|aglowania podstawowego Qj = 0,85 Gj, [kN] (2.2.1) Gj  ci|ar elementu osprztu, [kN] .2 dla o|aglowania skróconego i sztormowego z c Qj = (2,11 + 068 + 066 ) Gj, [kN] (2.2.2) ,, T2 Lpp z  odlegBo[ pionowa od [rodka ci|ko[ci jachtu do [rodka ci|ko[ci elementu osprztu, [m], T  okres koBysania poprzecznego jachtu, do obliczeD nale|y przyj T d" 10, [s]. c  odlegBo[ pozioma od [rodka ci|ko[ci jachtu do [rodka ci|ko[ci elementu osprztu, [m], Lpp  dBugo[ midzy pionami, [m], Gj  ci|ar elementu osprztu, [kN], 2.3 W celu zwymiarowania masztów jachtu nale|y okre[li dla ka|dego masztu najwiksz siB [ciskajc Pt pochodzc od dziaBania want pod obci|eniem dopuszczalnym. SiB Pt nale|y okre[li dla co najmniej trzech stanów o|aglowania, ze wzoru: Pi hi " Pt = , [kN] (2.3) b Pi  siBa przechylajca pochodzca od parcia wiatru i siB masowych, dziaBajca na wzeB i, okre[lona ze wzoru 3.2.2.1 lub 3.2.2.2, hi  pionowa odlegBo[ od pokBadu do wzBa i, [m], b  pozioma odlegBo[ od osi masztu do podwizi wantowych, [m]. 7 2.4 Obci|enie olinowania i omasztowania typowych jachtów jednomasztowych oraz typowych joli i keczy bermudzkich mo|na okre[la w zale|no[ci od siBy [ciskajcej grotmaszt Pt, pochodzcej od dziaBania want pod obci|eniem dopuszczalnym, obliczonej ze wzorów: .1 dla jachtów jednokadBubowych kt M 30 Pt = , [kN] (2.4.1) b1 kt  wspóBczynnik momentu prostujcego: kt = 1,50 dla jachtów balastowych o dBugo[ci Lppe"7 m, kt = 1,40 dla jachtów balastowych o dBugo[ci Lpp<7 m, kt = 1,35 dla jachtów bez balastu zewntrznego, kt = 1,20 dla jachtów bezbalastowych. M30  moment prostujcy przy przechyle 30o, [kNm]; dla jachtów balastowych liczony z wyposa|eniem ale bez zapasów i zaBogi, dla pozostaBych jachtów nale|y przyjmowa wikszy z dwóch momentów: moment jachtu wyposa|onego bez zapasów i zaBogi M30" (wypór jachtu ") albo moment jachtu wyposa|onego z zapasami i zaBog M30D (wypór jachtu D): je|eli warto[ M30D jest nieznana, mo|na przyj: M30D = M30" D , [kNm] " Dla jachtów balastowych i balastowo-mieczowych o typowej konstrukcji i dBugo[ci Lpp do 12 m warto[ci M30 mo|na przyj z wykresu 2.4. 8 Wykres 2.4 Moment prostujcy M30 typowych jachtów balastowych i balastowo-mieczowych b1  pozioma odlegBo[ od osi grotmasztu do podwizi wantowych, [m]. .2 dla jachtów wielokadBubowych Mm + ´M Pt = , [kN] (2.4.2) b1 Mm  maksymalny moment prostujcy wedBug 2.1.2, ´M  mo|liwy przyrost momentu prostujcego wedBug 2.1.2, b1 pozioma odlegBo[ od osi grotmasztu do podwizi wantowych, [m]. 2.5 SiB [ciskajc bezanmasztu typowych joli i keczy bermudzkich Pt pochodzc od dziaBania want mo|na okre[la ze wzorów: .1 dla jachtów jednokadBubowych kt M 30 Pt = kb , [kN] (2.5.1) b2 .2 dla jachtów wielokadBubowych Mm + ´M Pt= kb [kN] (2.5.2) , b2 kb  wspóBczynnik bezanmasztu: kb = 0,222 (0,226) je|eli wysoko[ bezanmasztu nie jest wiksza ni| 0,58 wysoko[ci grotmasztu, 9 kb = 0,226 (0,271) je|eli wysoko[ bezanmasztu nie jest wiksza ni| 0,68 wysoko[ci grotmasztu, kb = 0,313 (0,376) je|eli wysoko[ bezanmasztu nie jest wiksza ni| 0,75 wysoko[ci grotmasztu; Warto[ci w nawiasach dotycz masztów obci|onych dodatkowo sztagiem: dla bezanmasztu o wysoko[ci wikszej ni| 0,75 wysoko[ci grotmasztu, obci|enia nale|y okre[la zgodnie z 2.3. kt  wspóBczynnik momentu prostujcego wedBug 2.4.1, M30  moment prostujcy przy przechyle 30o wg 2.4.1, Mm  maksymalny moment prostujcy wedBug 2.1.2, ´M  mo|liwy przyrost momentu prostujcego wedBug 2.1.2, b2  pozioma odlegBo[ od osi bezanmasztu do podwizi wantowych bezanmasztu, [m]. 3 WYMIAROWANIE OLINOWANIA 3.1 Wskazówki ogólne 3.1.1 Kty ² pomidzy wantami a masztem w rzucie na pBaszczyzn prostopadB do pBaszczyzny symetrii nie powinny by mniejsze ni| 10o. Zaleca si, aby kty ± pomidzy wantami kolumnowymi a masztem w rzucie na pBaszczyzn symetrii jachtu wynosiBy 5 7o. 3.1.2 Olinowanie, w którym kty ² s mniejsze od 10o mo|e by zastosowane po specjalnym rozpatrzeniu. 3.1.3 Przednie wanty kolumnowe mo|na zastpi babysztagiem. Kt pomidzy babysztagiem a masztem powinien by nie mniejszy ni| 5o dla olinowania topowego i 7,5o dla olinowania z niepeBnym trójktem przednim. 3.1.4 Dla olinowania z niepeBnym trójktem przednim, przy zastosowaniu pojedynczych, tylnych want kolumnowych bez babysztagu (typ olinowania c3 wedBug 3.3.1), saling powinien by odchylony ku rufie o kt 20 32o w rzucie z góry. DBugo[ salingu powinna by taka, aby górne wanty byBy odchylone nie mniej ni| 5o ku rufie, a kt midzy tymi wantami a masztem w rzucie na pBaszczyzn prostopadB do pBaszczyzny symetrii wynosiB 10 12o. Wanty kolumnowe powinny by odchylone ku rufie o kt 5 7o. Odchylone salingi dla olinowania topowego mog by zastosowane po specjalnym rozpatrzeniu. 3.1.5 Zaleca si stosowanie podwójnych sztagów |agli. 3.2 Wymiarowanie olinowania metod ogóln 3.2.1 W celu obliczenia dopuszczalnych obci|eD zewntrznych masztu nale|y okre[li zastpcze powierzchnie o|aglowania F w sposób nastpujcy: 10 .1 dla |agli bermudzkich zastpcza powierzchnia przypadajca na maszt F = 0,5 S w ksztaBcie trójkta prostoktnego .2 dla |agli gaflowych powierzchni |agla S dzieli si na trzy cz[ci S1, S2, S3: zastpcza powierzchnia przypadajca na maszt F skBada si z powierzchni S2 rozBo|onej w ksztaBcie prostokta oraz powierzchni 0,67 S3 skupionej w miejscu gardy i powierzchni 0,33 S3 skupionej w miejscu zamocowania pikfaBu. .3 dla |agli midzymasztowych zastpcza powierzchnia przypadajca na maszt A wynosi FA = 0,75 S rozBo|onej w ksztaBcie prostokta o boku równym przedniemu likowi, zastpcza powierzchnia przypadajca na maszt B wynosi FB = 0,25 S skupionej w zl i .4 dla sztaksli 11 zastpcza powierzchnia przypadajca na maszt wynosi b F = S a + b i jest skupiona w miejscu zaczepienia sztagu a, b  odlegBo[ci od oku do [rodka ci|ko[ci |agla. .5 dla |agli rejowych zastpcza powierzchnia |agli rejowych jest skupiona w miejscu zawieszenia reji i wynosi Fi = 0,67 Si+ 0,33 Si+1 .6 zastpcze powierzchnie rozBo|one wzdBu| masztu nale|y skupia w kolejnych wzBach przez podziaB powierzchni midzy wzBami w poBowie odlegBo[ci midzy nimi .7 zastpcze powierzchnie skupione poza wzBami nale|y rozdzieli na najbli|sze wzBy w sposób nastpujcy: 12 b Fi+ 1 = F ; a + b a Fi= F a + b .8 dopuszcza si równie| inne sposoby rozdziaBu powierzchni o|aglowania. 3.2.2 Dopuszczalne obci|enia zewntrzne masztu sprowadzaj si do siB Pi zaczepionych w wzBach. SiBy okre[la si dla co najmniej trzech stanów o|aglowania ze wzorów: .1 dla jachtów jednokadBubowych Pi = Fi p + Qi , [kN] (3.2.2.1) .2 dla jachtów wielokadBubowych: Pi = Fi p, [kN] (3.2.2.2) Fi  zastpcza powierzchnia o|aglowania przypadajca na wzeB i okre[lona wedBug 2.2. sprowadzona do wzBa i. p  [rednie parcie wiatru dla danego stanu o|aglowania okre[lone wedBug 2.1, Qi  siBa masowa okre[lona wedBug 2.2, sprowadzona do wzBa i. 3.2.3 SiBy Ni powstajce w wantach pod obci|eniem dopuszczalnym Pi nale|y wyznaczy dla o|aglowania podstawowego, skróconego i sztormowego metodami mechaniki konstrukcji okrtowych. Dopuszcza si wyznaczenie obci|eD w wantach wykre[lnie lub w postpowaniu rachunkowym równowa|nym wykre[leniu planu Cremony przy zaBo|eniach upraszczajcych: .1 nie uwzgldnia si olinowania strony zawietrznej, .2 w wzBach masztu wprowadza si przeguby. 3.2.4 Ka|da wanta powinna by wymiarowana przez obci|enie od tego stanu o|aglowania, które powoduje powstanie w niej najwikszej siBy Ni. SiB niszczc wanty Vi okre[la si ze wzoru: Vi = kn Ni, [kN] (3.2.4) kn  wspóBczynnik pewno[ci: kn = 3,0 dla want kolumnowych, kn = 2,6 dla pozostaBych want, Ni  siBa powstajca w wancie pod obci|eniem dopuszczalnym okre[lona wedBug 3.2.3 [kN]. 13 3.2.5 SiBy niszczce sztagów Vs nale|y okre[la z parcia wiatru na odpowiednie sztaksle wedBug wzoru: Vs = 8,125 (S p)max, [kN] (3.2.5.1) S  powierzchnia sztaksla stawianego na danym sztagu, [m2] p  [rednie parcie wiatru wedBug 2.1. Nale|y przyjmowa najwiksz z mo|liwych warto[ci S p okre[lonych dla ró|nych dopuszczalnych stanów o|aglowania. SiBa Vs nie mo|e by jednak mniejsza ni| okre[lana w zale|no[ci od siBy niszczcej najmocniejszej wanty V: Vs e" kw V, [kN] (3.2.5.2) kw  wspóBczynnik najmocniejszej wanty: kw = 1,00 dla najni|szego sztagu i sztagów kolumny, kw = 0,75 dla sztagów stengi i padunów, kw = 0,50 dla sztagów bramstengi i stenpadunów, kw = 0,38 dla sztagów bombramstengi i brampadunów. 3.2.6 SiB niszczc Va aftersztagu, baksztagu, paduna lub stenwanty nale|y okre[la ze wzoru: sin ²s Va = ka kr Vs , [kN] (3.2.6) sin²a ka  wspóBczynnik aftersztagu: ka = 1,00 dla baksztagu, paduna, stenwanty, ka = 1,15 dla aftersztagu, ka = 1,20 dla aftersztagu przy zastosowaniu bomu sztaksla, ka = 1,25 dla aftersztagu przy zastosowaniu genui o dBugo[ci liku dolnego przekraczajcej 1,3J wedBug 3.3.1. kr  wspóBczynnik rozdziaBu obci|enia: kr = 1,00 dla pojedynczych aftersztagów oraz dla baksztagów, kr = 0,58 dla podwójnych aftersztagów, kr = 0,38 dla padunów i stenwant, Vs  siBa niszczca odpowiedniego sztagu obliczona wedBug 3.2.5. ²s  kt zawarty midzy sztagiem i masztem, ²a  kt zawarty midzy aftersztagiem, baksztagiem, padunem lub stenwant i masztem. 3.2.7 W razie zastosowania napinacza wywoBujcego w linie napicie Nn, siBa niszczca tej liny V nie mo|e by mniejsza ni| okre[lona ze wzoru: V = 2,6 Nn, [kN] (3.2.7) 3.2.8 Dla |agli rejowych i gaflowych nale|y sprawdzi, czy siBy powstajce w aftersztagach, baksztagach, padunach i stenwantach na kursach peBnych pod ci[nieniem wiatru: p = 0,250 kN/m2 dla o|aglowania podstawowego, p = 0,572 kN/m2 dla o|aglowania skróconego, 14 nie przekraczaj 0,5 siB zrywajcych poszczególne liny. 3.3 Olinowanie typowych jachtów jednomasztowych 3.3.1 Je|eli olinowanie jachtu jednomasztowego jest typowe, zgodne z tablic 3.3.1.1 i je|eli speBniony jest warunek: IJ d" 16 (3.3.1.1) , EP Rys. 3.3.1. I  wysoko[ trójkta przedniego, [m]; J  podstawa trójkta przedniego, [m]; E  dBugo[ dolnego pliku grota, [m]; P  wysoko[ podnoszenia grota, [m] 15 Tablica 3.3.1.1. Typy olinowania to siBy niszczce V w wantach, sztagach i aftersztagach mo|na okre[la ze wzoru: V = k Pt,[kN] (3.3.1.2) k  wspóBczynnik z tablicy 3.3.1.2, Pt  siBa [ciskajca maszt pochodzca od dziaBania want, wedBug 2.4. Tablica 3.3.1.2 Warto[ci wspóBczynników k dla olinowania grotmasztu lina wanta baby- wanta wanta wanta wanta sztag 1 sztag 1 2 3 4 s typ poje- bs pod- olino- dyncza wójna wania a 1,4 1,3 1,3 1,15   1,2 b 1,3 1,25 1,25 1,5 0,8 1,15 1,2 c 1,4 0,8 1,3 1,2   1,1 16 3.3.2 Je|eli wanty kolumnowe znajduj si w pBaszczyznie masztu i stosuje si babysztag ( typ olinowania a3 i b3 ), to w celu wytworzenia wystarczajcego napicia w babysztagu nale|y zastosowa baksztagi. 3.3.3 Je|eli kty ² pomidzy wantami a masztem w rzucie na pBaszczyzn prostopadB do pBaszczyzny symetrii jachtu przekraczaj 10o, to przy obliczaniu siB niszczcych wanty zamiast odpowiednich wspóBczynników k podanych w tablicy 3.3.1.2 mo|na stosowa wspóBczynniki k wedBug wzoru: sin10o k = k , (3.3.3.1) sin ² Je|eli kt ± pomidzy babysztagiem a masztem przekracza 5odla olinowania topowego lub 7,5o dla olinowania z niepeBnym trójktem przednim, to zamiast wspóBczynnika k podanego w tablicy 3.3.1.2 mo|na stosowa odpowiednio wspóBczynnik k wedBug wzoru: sin5o (7,5o ) k = k , (3.3.3.2) sin± WspóBczynniki k nie mog by jednak mniejsze ni| 0,8 k. 3.3.4 W razie zastosowania napinacza aftersztagu, siB niszczc forsztagu Vfs nale|y okre[li jako wiksz z dwóch warto[ci: okre[lonej wedBug 3.3.1 oraz ze wzoru: sin ²as Vfs = 2,25 Nn, [kN] (3.3.4) sin ²fs ²as  kt zawarty midzy aftersztagiem i masztem, ²fs  kt zawarty midzy forsztagiem i masztem, Nn  napicie aftersztagu wywoBane przez napinacz, [kN] 3.4 Olinowania typowych joli i keczy bermudzkich 3.4.1 Obliczanie olinowania grotmasztu joli i keczy bermudzkich mo|na przeprowadzi jak dla jachtu jednomasztowego zgodnie z 3.3. 3.4.2 Je|eli olinowanie bezanmasztu jest typowe, zgodne z rys. 3.4.2, to siBy niszczce V w olinowaniu bezanmasztu mo|na okre[la ze wzoru 3.3.1.2, odczytujc odpowiednie warto[ci wspóBczynnika k z tablicy 3.4.2, a warto[ci siBy Pt dla bezanmasztu okre[lajc wedBug 2.5. Tablica 3.4.2 Warto[ci wspóBczynników k dla olinowania bezanmasztu wanta 1 wanta 1 wanta2 wanta3 sztag pojedyncza podwójna 17 1,26 0,66 0,6 0,95 1,20 Rys.3.4.2 3.5 Olinowanie bukszprytu 3.5.1 Przy obci|eniu bukszprytu w pBaszczyznie symetrii jachtu siBami równymi 0,625 siB zrywajcych sztagi, obci|enie w linach lub BaDcuchach watersztagów nie powinny przekracza 0,9 ich obci|eD niszczcych, a przy zastosowaniu prtów nie powinna by przekroczona granica plastyczno[ci. 3.5.2 Obci|enia poprzeczne dziaBajce na bukszpryt nale|y przyj równe 0,165 siBy zrywajcej odpowiednie sztagi. Powstajce przy tym obci|eniu siBy wewntrzne w waterbaksztagach nie powinny przekracza 0,9 obci|enia niszczcego zastosowanej liny lub BaDcucha, a przy zastosowaniu prtów nie powinna by przekroczona granica plastyczno[ci. 3.6 Aczniki i okucia 3.6.1 Wymagane siBy niszczce Bczników i oku Vo nale|y okre[la w zale|no[ci od siBy niszczcej odpowiedniej liny ze wzoru: Vo = ko V, [kN] (3.6.1) ko  wspóBczynnik Bczników i oku: ko = 1,25 dla Bczników want, ko = 1,35 dla Bczników sztagów, ko = 1,35 dla podwizi wantowych, ko = 1,50 dla sztagowników, ko = 1,10 dla oku na masztach. V  obliczona siBa niszczca odpowiedniej liny, [kN]. Pod obci|eniem 0,9 siBy niszczcej lin nie powinny ulec zniszczeniu sploty na linach oraz zaci[nite koDcówki. 18 4 WYMIAROWANIE OMASZTOWANIA 4.1 Maszty 4.1.1 Dla jachtów z typowym olinowaniem speBniajcym warunki 3.1.1 momenty bezwBadno[ci przekroju poprzecznego przseB masztu przy zginaniu w poprzek jachtu Ix oraz momenty bezwBadno[ci przekroju poprzecznego masztu przy zginaniu w pBaszczyznie symetrii jachtu Iy nie powinny by mniejsze ni| okre[lone ze wzorów: Ix = k1 m Pt l2, [cm 4] (4.1.1.1) Iy = k2 k3 m Pt H2, [cm4] (4.1.1.2) k1  wspóBczynnik przsBa podany w tablicy 4.1.1.1, k2  wspóBczynnik sztagu podany na wykresie 4.1.1.2 lub w 4.1.2, k3  wspóBczynnik zamocowania masztu: k3 = 1,00 dla masztów przechodzcych przez pokBad, k3 = 1,22 dla masztów ustawionych na pokBadzie, m  wspóBczynnik materiaBowy: m = 0,034 dla stali, m = 0,100 dla stopów aluminium, m = 0,725 dla drewna ( sosna, [wierk ), 7060 m = dla innych materiaBów o module Younga E, [MPa]. E Pt  siBa [ciskajca maszt pochodzca od dziaBania want okre[lona wedBug 2.3, 2.4 lub 2.5; przy okre[laniu momentów bezwBadno[ci Ix wy|szych przseB siB Pt nale|y zmniejszy o warto[: 0,14 siB zrywajcych podwójne wanty kolumnowe, 0,23 siBy zrywajcej pojedyncz want kolumny, 0,20 siB zrywajcych pozostaBych want znajdujcych si poni|ej rozpatrywanego przsBa i nie obci|ajcych go, przy czym nale|y uwzgldni wanty strony nawietrznej; przy zastosowaniu mocniejszych sztagów i aftersztagów przenoszcych siBy wywoBane prac napinaczy, siB Pt nale|y zwikszy okre[lajc przyrost "Pt ze wzoru: sin(²1 + ²2) "Pt = 0,208 "V1 , [kN] (4.1.1.3) sin ²2 "V1  przyrost siBy zrywajcej lin 1 wywoBany prac zamocowanego do niej napinacza, [kN], ²1  kt midzy lin 1 a masztem, ²2  kt midzy lin 2, odpowiadajc linie 1, a masztem, l  dBugo[ rozpatrywanego przsBa, [m] H  odlegBo[ pionowa od pokBadu lub pity masztu, je|eli maszt jest oparty na pokBadzie, do najni|szego staBego sztagu nioscego |agle, [m]. 19 Tablica 4.1.1.1 Warto[ci wspóBczynników przsBa k1 przsBo kolumna pozostaBe typ olinowania masztu przsBa bez salingu 2,5 k3  jeden saling 2,5 (2,4) k3 3,5 (3,35) dwa lub wicej salingów 2,7 k3 3,8 Warto[ci w nawiasach dotycz typów olinowania c. Wykres 4.1.1.2. Warto[ci wspóBczynników sztagu k2 dla typów olinowania a1, a2, c1, c2 Wykres 4.1.1.3. Warto[ci wspóBczynników sztagu k2 dla typów olinowania b1 i b2 Przy zastosowaniu pojedynczych want kolumnowych i babysztagu, nale|y przyjmowa do obliczeD wiksz z dwóch warto[ci wspóBczynników k2 okre[lonych z wykresu. 20 4.1.2 W razie zastosowania pojedynczych want kolumnowych w pBaszczyznie masztu (± = 0o) oraz babysztagu i baksztagów, do obliczenia momentów bezwBadno[ci Iy nale|y przyj wspóBczynnik sztagu k2 = 1,65 dla typu olinowania a3 oraz k2 = 1,85 dla typu olinowania b3. Je|eli zastosowano pojedyncze wanty kolumny bez babysztagu i baksztagów (typ a4, b4, c4), do obliczania momentów bezwBadno[ci Iy nale|y przyj wspóBczynnik sztagu k2 = 2,25. Dla olinowania typu c3 nale|y przyjmowa wspóBczynnik sztagu k2 = 1,25. Dla olinowania z wiksz liczb salingów nale|y przyjmowa wspóBczynniki k2 tak jak dla typów b. 4.1.3 Dla jachtów z nietypowym olinowaniem nale|y do obliczenia masztów przyj nastpujce modele: .1 dla zginania w poprzek jachtu  belka utwierdzona jednym koDcem spr|y[cie, na drugim koDcu swobodnie podparta, ze sztywn podpor w miejscu zamocowania want kolumnowych, jak na rys. 4.1.3.1, .2 dla zginania w pBaszczyznie symetrii jachtu  belka utwierdzona jednym koDcem spr|y[cie, na drugim koDcu swobodnie podparta, z dodatkow podpor spr|yst w miejscu zamocowania want kolumnowych, jak na rys. 4.1.3.2. Spr|yste utwierdzenie w przekroju optnika przedstawia oddziaBywanie podpokBadowej cz[ci masztu (rys. 4.1.3.1a i 4.13.2a). Dla masztu stojcego na pokBadzie nale|y w miejsce spr|ystego utwierdzenia w przekroju optnika wprowadzi podpor przegubow (rys.4.1.3.1b i 4.1.3.2b). Rys. 4.1.3.1 Rys. 4.1.3.2 21 Do obliczeD nale|y przyj warto[ siBy krytycznej Pkr obliczonej ze wzoru: Pkr = 1,6 (Pt + 0,385 Ps) [kN] (4.1.3) jednak nie mniej ni|: Pkr = 2,96 Pt dla masztów obci|onych sztagiem z pracujcym |aglem, Pkr = 2,32 Pt dla pozostaBych masztów, Pt  siBa [ciskajca maszt pochodzca od dziaBania want okre[lona wedBug 2.3, 2.4 lub 2.5, Ps  suma skBadowych wzdBu| osi masztu siB zrywajcych sztagi i aftersztagi, [kN]. 4.1.4 Dla masztów o staBym przekroju poprzecznym do co najmniej 0,7 ich wysoko[ci, których moment bezwBadno[ci przy topie jest nie mniejszy ni| 0,6 momentu bezwBadno[ci na cz[ci o staBym przekroju, nie dokonuje si przeliczeD momentów bezwBadno[ci Ix przseB znajdujcych si powy|ej kolumny, je|eli ich dBugo[ nie jest wiksza od dBugo[ci kolumny. 4.1.5 Dla masztów o zmiennym przekroju lub wikszej zbie|no[ci ni| podane w 4.1.4 nale|y podzieli ka|de przsBo na dwa lub trzy równe odcinki i do obliczenia warto[ci momentów Ix i Iy nale|y u|y ich warto[ci [rednich I okre[lonych ze wzorów: .1 je|eli przsBo podzielono na dwa równe odcinki 1 I = (I1 + 4 I2 + I3), [cm4] (4.1.5.1) 6 .2 je|eli przsBo podzielono na trzy równe odcinki 1 I = (I1 + 3 I2 + I4), [cm4] (4.1.5.2) 8 I1, I2, I3, I4  warto[ci momentu bezwBadno[ci Ix lub Iy w punktach podziaBu przsBa, bez uwzgldnienia lokalnych wzmocnieD i wypeBnieD. Moment bezwBadno[ci najsBabszego przekroju nie mo|e by mniejszy ni| 0,3 momentu bezwBadno[ci najmocniejszego przekroju. 4.1.6 Przy olinowaniu z niepeBnym trójktem przednim nale|y sprawdzi, czy wskazniki wytrzymaBo[ci na zginanie masztu Wx i Wy w przekroju zamocowania sztagu lub wanty s nie mniejsze ni| podane we wzorach: 22 1000 zx Wx = kt M30 , [cm3] (4.1.6.1) ´ P 1000 Wy = V zy sin ²s [cm3] (4.1.6.2) ´ ´  wytrzymaBo[ materiaBu na zginanie, [MPa], kt  wspóBczynnik momentu prostujcego, wg 2.4, M30  moment prostujcy, wg 2.4, zx  odlegBo[ od topu masztu do miejsca zamocowania want, [m], P  wysoko[ podnoszenia grota. wg 3.3.1, V  siBa niszczca sztag wg 3.3.1, zy  odlegBo[ od topu do miejsca zamocowania sztagu, [m] ²s  kt zawarty midzy sztagiem i masztem. Wskazniki wytrzymaBo[ci na zginanie na topie masztu nie powinny by mniejsze ni| 0,2 odpowiedniego wskaznika w miejscu zamocowania sztagu lub wanty. Je|eli zastosowano jumpsztag zapewniajcy równowa|n wytrzymaBo[ masztu, to nie wymaga si speBnienia warunku 4.1.6.2. 4.2 Salingi 4.2.1 Momenty bezwBadno[ci przekroju poprzecznego salingu Is wzgldem obu osi x, y nie powinny by mniejsze od obliczonego ze wzoru: Is = ms Vs ls2, [cm4] (4.2.1) ms  wspóBczynnik materiaBowy: ms = 0,06 dla stali, ms = 0,18 dla stopów aluminium, ms = 1,00 dla drewna ( jesion, db), 12700 ms = dla innych materiaBów o module Younga E, [MPa]. E Vs  siBa [ciskajca saling, pochodzca od dziaBania siB niszczcych wanty obci|ajcych ten saling, [kN] ls  dBugo[ salingu, [m] Nale|y sprawdzi wytrzymaBo[ salingu na [ciskanie oraz wytrzymaBo[ oku salingowych pod obci|eniem 1,25 Vs. 4.2.2 Saling powinien by zabezpieczony przed utrat równowagi w pBaszczyznie olinowania. Salingi o konstrukcji poddawanej zginaniu nale|y sprawdzi na ten przypadek obci|enia. 23 4.2.3 Saling powinien by zabezpieczony przed utrat równowagi wskutek obrotu dookoBa osi równolegBej do osi masztu. Dla konstrukcji typu a oraz dla górnych salingów olinowania typu b wedBug tablicy 3.3.1.1 czynnikiem zabezpieczajcym mo|e by samo obci|enie. 4.3 Bomy 4.3.1 Dla bomów |agli przymasztowych i sztaksli, z wyBczeniem bomów obciganych siBownikami, wskazniki na zginanie wzgldem osi poziomej Wy i wzgldem osi pionowej Wx nie powinny by mniejsze ni| podane we wzorach: Wy = mb Pt. lb, [cm3] (4.3.1.1) Wx = 0,66 Wy, [cm3] (4.3.1.2) mb  wspóBczynnik materiaBowy: mb = 0,125 dla stali wglowej, mb = 0,250 dla stopów aluminium o wytrzymaBo[ci Rm = 200 Mpa, mb = 0,610 dla drewna (sosna), mb = 50/Rm dla innych materiaBów o wytrzymaBo[ci na rozciganie Rm, [MPa], Pt  siBa [ciskajca maszt pochodzca od dziaBania want okre[lona wg 2.3, 2.4 lub 2.5, [kN], lb  dBugo[ bomu [m]. 4.3.2 Dobór bomów obciganych siBownikami bdzie odrbnie rozpatrywany przez PRS. 4.4 Gafle i reje 4.4.1 Dobór gafli i rej bdzie odrbnie rozpatrywany przez PRS. 4.5 Bukszpryty 4.5.1 Je|eli kt pomidzy watersztagiem a osi bukszprytu jest nie mniejszy ni| 14o, to napr|enia [ciskajce w bukszprycie przy obci|eniu siBami równymi 0,625 siB zrywajcych sztagi nie mog by wiksze ni|: .1 dla bukszprytów drewnianych  0,68 wytrzymaBo[ci na [ciskanie, .2 dla bukszprytów metalowych  0,9 granicy plastyczno[ci. 4.5.2 Je|eli kt pomidzy watersztagiem a osi bukszprytu jest mniejszy ni| 14o, nale|y obliczy napr|enia zginajce i [ciskajce w bukszprycie przy obci|eniu równym 0,625 siB zrywajcych sztagi i wykaza, |e suma tych napr|eD jest nie wiksza ni|: .1 dla bukszprytów drewnianych  0,85 wytrzymaBo[ci na [ciskanie, .2 dla bukszprytów metalowych  granicy plastyczno[ci. 24 5 MATERIAAY 5.1 MateriaBy, z których wykonane jest omasztowanie, olinowanie, okucia oraz Bczniki olinowania, powinny speBnia wymagania zawarte w cz[ci VI ,,MateriaBy niniejszych Przepisów. 6 MONTA{ I EKSPLOATACJA 6.1 Maszt przechodzcy przez pokBad powinien by odpowiednio zamocowany w optniku. Zaleca si: .1 dla masztów drewnianych  zaklinowanie, .2 dla cienko[ciennych masztów metalowych  zastosowanie podkBadek gumowych: maszty dla olinowania typu a3, b3 powinny mie mo|liwo[ przemieszczania si w kierunku dziób  rufa i ograniczony ruch w kierunku poprzecznym. 6.2 Zaleca si napina olinowanie tak, aby: .1 nie wystpowaBy odchylenia masztu w kierunku prostopadBym do pBaszczyzny symetrii jachtu, natomiast dopuszczalne s odpowiednie odchylenia masztu od formy prostoliniowej w pBaszczyznie symetrii jachtu. .2 przy przechyle 35o wanty zawietrzne jeszcze nie luzowaBy si, co odpowiada napiciu wstpnemu równemu 0,16  0,18 siBy zrywajcej (wanty olinowania typu a3, b3, napina si znacznie sBabiej). .3 przy obci|aniu sztagów |aglem w |egludze na wiatr, ich ugicie nie przekraczaBo 0,04 ich dBugo[ci. 6.3 Zaleca si stosowanie przegubów przy wszystkich [cigaczach oraz na obu koDcach forsztagów. 6.4 Aczniki olinowania powinny by odpowiednio zabezpieczone przed przypadkowym poluzowaniem si. 6.5 Maszty drewniane z przewodami elektrycznymi prowadzonymi wewntrz, nale|y zabezpieczy przed mo|liwo[ci dostawania si i zbierania wody wewntrz masztu. 25

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
22 Część VII Udostępnianie baz danych w sieci WWW Podsta
Część VII do SIWZ Przewodnik
rszp czesc VII
CZESC VII POLITICAL FICTION
1999 08 Zegar cyfrowy z budzikiem, część 1
1999 07 Zegar cyfrowy z budzikiem, część 1
1999 10 Miernik cewek, część 2
1999 09 Miernik cewek, część 1
czesc rozdzial
czesc 1
Thaumasyt – Część 1 Droga do powszechnie przyjętego zrozumienia
czesc rozdzial

więcej podobnych podstron