plik


ÿþ1. SPOSOBY I STRUKTURY UDOSTPNIENIA ZAO{A, CHARAKTERYSTYKA PROWADZENIA ROBÓT PRZYGOTOWAWCZYCH. Podstawowymi wyrobiskami udostpniajcymi w kopalniach podziemnych s szyby. Szyb jest to wyrobisko pionowe (czasem pochyBe) o przekroju poprzecznym okrgBym, prostoktnym lub beczkowym. Obecnie gBbi si szyby o przekroju okrgBym, których [rednica wynosi najcz[ciej od 4,5 m do 8,5 m. W zBo|ach nieregularnych o stromym zaleganiu lub w innych szczególnych przypadkach zalegania mo|e by zasadne gBbienie szybów pionowych poza granicami zBo|a lub dr|enie szybów pochyBych (rys.2.11). Przy takim sposobie udostpnienia eliminuje si potrzeb wyznaczania filara ochronnego w zBo|u i unika si ograniczeD zwizanych z eksploatacj zBo|a w filarach. Na poszczególnych poziomach dr|y si z szybu do zBo|a przekopy (przecznice) udostpniajce. Zalet szybów pochyBych jest skrócenie poziomych dróg transportowych. ZBo|a zalegajce na maBych gBboko[ciach mo|na udostpni upadowymi (rys. 2.12). Upadowa jest to wyrobisko górnicze pochyBe dr|one w kierunku z góry w dóB a transport urobku odbywa si w kierunku z doBu do góry. Udostpnienie upadowymi jest szczególnie przydatne w kopalniach rud, w których wystpuj spalinowe maszyny samojezdne. Stwarza to mo|liwo[ zjazdu maszyn samojezdnych z powierzchni do kopalni i odwrotnie. Z tego te| wzgldu maj niewielkie kty nachylenia od 6 do 10 stopni. W zBo|ach zalegajcych na du|ych gBboko[ciach dr|y si upadowe spiralne (tzw. serpentyny). Wyrobiska te mog by dr|one z powierzchni (rys.2.13) Rys. 2.12. Rys. 2.13. W terenie górzystym zBo|a udostpnia si sztolniami (rys.2.14). S to wyrobiska korytarzowe poziome majce jedno uj[cie na powierzchni. Sztolniom nadaje si niewielki spadek w kierunku uj[cia dla zapewnienia grawitacyjnego odpBywu wód podziemnych, bez stosowania pomp. W praktyce stosuje si równie| mieszane sposoby udostpnienia zBo|a np. udostpnienie za pomoc sztolni i szybów lub szybów i upadowych. ZBo|a bardzo grube (np. wysady solne) lub wielopokBadowe oraz nachylone do poziomu pod znacznym ktem dzieli si wzdBu| osi gBboko[ci na mniejsze jednostki nazywane poziomami wydobywczymi. Przez poziom wydobywczy rozumie si cz[ zBo|a zawart w granicach obszaru górniczego midzy dwoma pBaszczyznami przeprowadzonymi przez gBówne punkty udostpnienia zBo|a danego poziomu (rys.2.15). Pionow wysoko[ poziomu dobiera si tak, aby zasoby przemysBowe poziomu wystarczaBy na okres czasu jaki przetrwa mog gBówne wyrobiska udostpniajce poziom. Praktycznie czas istnienia poziomu wynosi 15 do 25 lat a pionowe wysoko[ci poziomów wynosz: Rys. 2.14 a) w kopalniach wgla kamiennego: - w pokBadach grubych sBabo nachylonych 80 do 120 m, - w pokBadach cienkich o wikszym nachyleniu 150 do 220 m; b) w kopaniach rud 30 do 60 m, c) w kopalniach soli 20 do 50 m. Dla udostpnienia zBo|a na danym poziomie nale|y wykona dodatkowe wyrobiska udostpniajce poziome nazywane przecznicami i przekopami. Poza tym wykonuje si wyrobiska pionowe nazywane szybikami [lepymi. Ogólnie s to wyrobiska korytarzowe poziome wykonane w skaBach. Przecznica to wyrobisko o kierunku prostopadBym do rozcigBo[ci. Przekop kierunkowy to wyrobisko równolegBe do rozcigBo[ci. Przekop jest wyrobiskiem o kierunku nie prostopadBym i nie równolegBym do rozcigBo[ci. Je[li wyrobiska wykonane s z przekopu kierunkowego i s prostopadBe do niego to nazywane s przecznicami polowymi. Wyrobiska o innych kierunkach nazywa si przekopami polowymi. Rozmieszczenie wyrobisk udostpniajcych wzgldem siebie i wzgldem zBo|a tworzy tzw. struktur udostpnienia zBo|a. Wyró|nia si dwie podstawowe struktury: struktur zBo|ow i struktur kamienn. Istnieje równie| powizanie tych struktur (mieszana). W zBo|ach poziomych i maBym kcie nachylenia (do okoBo 8°), zalegajcych w[ród skaB o wysokich parametrach wytrzymaBo[ciowych, wyrobiska korytarzowe udostpniajce lokalizuje si w zBo|u. Jest to klasyczna zBo|owa struktura udostpnienia i znalazBa zastosowanie w polskich kopalniach rud miedzi (rys.2.17) Cech charakterystyczn tej struktury jest pozyskiwanie kopaliny od samego pocztku dr|enia poziomych wyrobisk udostpniajcych i relatywnie niskie koszty dr|enia wyrobisk. Upadowymi i chodnikami gBównymi wydziela si rejony eksploatacyjne. Wyrobiska te stanowi gBówne drogi transportowe. Z reguBy s to wyrobiska wielonitkowe (podwójne, potrójne lub poczwórne). Niezale|nie od grubo[ci zBo|a wyrobiska lokalizuje si w górnej cz[ci, pod mocnym, zwizBym stropem skaB wglanowych. Wyrobiska te chroni si przed wpBywami ci[nieD eksploatacyjnych, pozostawiajc po obu stronach nie wybrane calizny, nazywane filarem oporowym o szeroko[ci od 100 do 600 m. Wybiera si je w koDcowym etapie istnienia rejonów i stanowi tzw. fronty zamykajce dla rejonów. Generalnie wyrobiska korytarzowe maj ksztaBt odwróconego trapezu o szeroko[ci pod stropem 5 do 7 m i wysoko[ci do 4,5 m. Ociosy odchyla si w stron calizny pod ktem 10°. Powierzchnia przekroju wyrobiska dochodzi do 30 m2. Struktura zBo|owa charakteryzuje si maB ilo[ci wyrobisk dr|onych w skaBach, niskimi kosztami i krótkim czasem udostpnienia poszczególnych cz[ci zBo|a. Proces wydobywczy (transport, wentylacja) wymaga jednak dBugiego okresu utrzymywania chodników wykonanych w zBo|u. W przypadku niskich warto[ci parametrów wytrzymaBo[ciowych zBo|a i skaB bezpo[rednio otaczajcych zBo|e lub wystpowania zagro|eD z tytuBu wypitrzania spgu, po|arów endogenicznych, tpaD wskazane jest ograniczenie czasu istnienia wyrobisk korytarzowych z zBo|u. W takich przypadkach stosuje si struktur kamienn. Od szybu wydobywczego wykonuje si przecznic transportowa, z której nastpnie dr|y si przekop kierunkowy transportowy. Przekop dr|y si w skaBach spgowych zBo|a w odlegBo[ci ok. 20 m pod zBo|em. Z przekopu kierunkowego wykonuje si przekopy (przecznice) polowe w odstpach 400-1200 m. Z przekopów polowych udostpnia si zBo|e szybikami, gBbionymi w odstpach 250-500 m. W miejscach przebicia zBo|a szybikami wykonuje si chodniki pitrowe a z nich dalsze wyrobiska przygotowawcze. Struktura kamienna charakteryzuje si du| ilo[ci wyrobisk wykonanych w skaBach. Stwarza to jednak mo|liwo[ udostpnienia zBo|a w poziomie w wielu miejscach i wydzielenia niezale|nych rejonów eksploatacyjnych (odrbna wentylacja, ruch zaBogi, transport urobku, dowóz materiaBów, doprowadzenie podsadzki). W przypadku awarii technicznej, zawaBu, po|aru itp., proces wydobywczy w poziomie mo|e by realizowany z mniejszymi zakBóceniami ni| przy strukturze zBo|owej. ZBo|a udostpnione na poszczególnych poziomach lub w rejonach wydobywczych obejmuj znaczne zasoby i zachodzi potrzeba ich podziaBu na mniejsze cz[ci dogodne do eksploatacji. PodziaB ten uzale|niony jest gBównie od przewidywanego systemu eksploatacji. Roboty przygotowawcze polegaj na dr|eniu w zBo|u ró|nego rodzaju wyrobisk korytarzowych, których celem jest podziaB zBo|a na pola wybierania, stworzenie najkrótszych dróg transportowych, stworzenie dróg dla obiegu powietrza, dla doprowadzenia podsadzki, odprowadzenia wody itp. Wyrobiskami korytarzowymi nazywa si wyrobiska górnicze o znacznej dBugo[ci, majce w zasadzie ten sam przekrój poprzeczny na caBej dBugo[ci. Praktyczna wysoko[ wyrobisk korytarzowych wynosi od 2,5 do 3,5 m a szeroko[ od 3,0 m do 5,0 m. W zale|no[ci od grubo[ci zBo|a, mechanicznych wBasno[ci skaB oraz wymogów technologicznych, wyrobiska przygotowawcze mog by zlokalizowane przy spgu, przy stropie lub w [rodku zBo|a. Ogólnie d|y si do tego aby stropem wyrobiska byBa warstwa o najkorzystniejszych parametrach mechanicznych. Z uwagi na ksztaBt przekroju poprzecznego wykonuje si wyrobiska prostoktne, ze stropem owalnym, trapezowe lub okrgBe. Wyrobiska przygotowawcze wykonuje si jako pojedyncze, podwójne, potrójne a czasem nawet poczwórne. W przypadku podwójnych, potrójnych i poczwórnych Bczy si je przecinkami w odstpach 40 do 100m. Wyrobiska takie nazywa si równie| wielonitkowymi. W zBo|ach cienkich wyrobiska dr|y si z przybierk skaB spgowych lub stropowych, wzgldnie spgowych i stropowych. Dla uniknicia wywo|enia z przodka przybieranych skaB mo|na wyrobiska takie wykonywa szerokim przodkiem z wnkami dla skBadowania kamienia. Wyrobiska takie nazywa si chodnikami kieszeniowymi. W zBo|ach pokBadowych nachylonych kolejno[ dr|enia wyrobisk przygotowawczych w poziomie jest nastpujca: - wykonanie gBównego chodnika przewozowego i wentylacyjnego oraz pochylni transportowej, - podziaB na pitra (wykonanie chodników pitrowych), - podziaB pitra na pola eksploatacyjne, - podziaB pól eksploatacyjnych na pola [cianowe lub filary. Pierwszym zadaniem robót przygotowawczych jest poBczenie ze sob miejsc udostpnienia na poziomie wydobywczym i wentylacyjnym. W tym celu na tych poziomach wykonuje si chodniki podstawowe (kierunkowe) i Bczy si je pochylni transportow. W pokBadach nie zaburzonych pochylnie transportowe wykonuje si w odstpach po rozcigBo[ci rzdu 500÷2000m. Od pochylni transportowej prowadzi si po rozcigBo[ci chodniki pitrowe dzielce poziom na pitra. DBugo[ pochyBa pitra i dalszy podziaB zBo|a zale|y od systemu eksploatacji. W przypadku systemów [cianowych podBu|nych odstpy midzy chod. Zcianowymi wynosz od 100 do 300m, a ich dBugo[ wynosi od kilkuset metrów do 2 km. Dla systemów [cianowych poprzecznych wymiary te s mniejsze; odstpy midzy dowierzchniami (pochylniami) wynosza od 60 do 150 m a dBugo[ dowierzchni wynosi do 300m. W przybli|eniu prostoktne cz[ci pokBadu wydzielone chodnikami pitrowymi i [cianowymi oraz pochylniami lub dowierzchniami nazywamy polami eksploatacyjnymi (wybierkowymi, [cianowymi). Dla przygotowania eksploatacji systemami filarowo-ubierkowymi i zabierkowymi wydziela si w pitrach pola o wymiarach rzdu 100÷200m po rozcigBo[ci i 60 do 150 m po upadzie (chodniki [ródpitrowe, pochylnie polowe), które mo|na dzieli dalej chodnikami filarowymi na filary eksploatacyjne podBu|ne lub dowierzchniami na filary poprzeczne. Szeroko[ filarów mo|e wynosi 20 do 50 m. Rejony ekip. W poziomych zBo|ach rud miedzi rozcina si na pola eksploatacyjne ukBadem chodników i pochylD, dr|onych jako wyrobiska wielonitkowe. Szeroko[ pól eksploatacyjnych wynosi od 100 do 600 m a ich dBugo[ (wybieg) 1000 do 2000 m. 2. Analiza porównawcza elementów technologicznych procesu wydobywczego eksploatacji zBó| rud metali i wgla kamiennego Eksploatacja (pozyskiwanie urobku) W kopalniach podziemnych wgla kamiennego podstawowymi systemami eksploatacji s systemy [cianowe, w których calizn urabia si kombajnami bbnowymi (wgiel kamienny Batwo daje si urobi mechanicznie). Kombajny skrawaj calizn za pomoc no|y osadzonych na obracajcych si zwojach [limakowych. Stosuje si je w pokBadach (warstwach) grubo[ci 0,7-3,5 m (do cieDszych pokBadów u|ywa si strugów wglowych  troch inna technologia, szybsze, ale cieDsze skrawy, za to technologia du|o dro|sza). Zabiór przecitnie wynosi 0,6-0,8 m, praca przy ktach nachylenia do 12 stopni. Kombajny wyposa|one s w pot|ne silniki elektryczne (napicie zasilania w Polsce 1000-6000 V), cignik, gBowic, organy urabiajce i ich ramiona, sanie (dokBadniejszy opis w maszynach górniczych). Wyrobisko [cianowe wymaga zabezpieczenia sekcjami obudowy zmechanizowanej; urobek (wgiel) odspojony od calizny wglowej opada na przeno[nik zgrzebBowy, który jest skBadow cz[ci uzbrojenia [ciany wydobywczej i który realizuje pierwszy etap odstawy urobku. W polskich kopalniach wgla kamiennego wykonuje si przecitnie kilka skrawów w cigu doby, a [rednie postpy wynosz 3,2 m/dob. Maksymalne postpy dobowe wynosz 17 m/dob. W USA przecitne postpy [cian wynosz 16 m/dob, a maksymalne 40 m/dob (w Polsce warunki eksploatacji s o wiele trudniejsze). W kopalniach zBó| rud metali najcz[ciej stosowanym systemem eksploatacji jest system komorowo-filarowy (np. KGHM Polska Miedz S.A.). Z racji du|ej twardo[ci skaB zastosowanie urabiania za pomoc materiaBów wybuchowych jest najlepszym sposobem na pozyskiwanie urobku. Wykorzystujc wiertarki rczne lub samojezdne wozy wiercce (SWW) (przy du|ej ilo[ci wykonywanych otworów strzaBowych) na przodku wierci si zespóB otworów strzaBowych zgodnie z opracowan i zatwierdzon metryk strzaBow. Nastpnie do otworów Baduje si materiaB wybuchowy zatwierdzony do stosowania w danej kopalni (rcznie lub mechanicznie), Bczy si przewody strzaBowe i po wycofaniu si w bezpieczne miejsce nastpuje odpalenie Badunków MW. Po wybraniu urobku z danego przodka proces powtarza si. Najcz[ciej stosowan obudow przy systemie komorowo-filarowym jest obudowa kotwiowa (kotwie wklejane lub rozpr|ne), które wymagaj zastosowania samojezdnych wozów wiercco-kotwicych (np. SWK, SWKF). Odstawa (transport urobku) Przy eksploatacji wgla kamiennego proces odstawy urobku zaczyna si na przeno[niku zgrzebBowym, na który spada urobek po odspojeniu z calizny wglowej. Nastpnie jest on kierowany na przeno[nik ta[mowy na skrzy|owaniu wyrobiska [cianowego z wyrobiskiem przy[cianowym (korytarzowym). Pózniej systemem przeno[ników ta[mowych wgiel jest transportowany do podszybia szybu wydobywczego, a stamtd skipem jest wywo|ony na powierzchni. Przy eksploatacji zBó| rud metali proces odstawy urobku jest bardziej skomplikowany. Po urobieniu calizny materiaBami wybuchowymi nale|y usun urobek z przodka wykorzystujc do tego Badowark (np. bocznie sypic, zasirzutn, By|kow). Aadowarka podaje rud albo na przeno[nik ta[mowy (dalszy proces podobny jak przy wglu kamiennym) albo do samojezdnego wozu odstawczego, który czsto jest Badowany przez wicej ni| jedn Badowark. Nastpnie wóz odstawczy kieruje rud do miejsca odstawy urobku (zwanym czasami  krat ze wzgldu na budow  je[li urobek tworzy zbyt du|e bryBy, które nie przechodz przez  krat , specjalny mBot rozbija je na mniejsze kawaBki), gdzie spada na przeno[nik ta[mowy, pózniej jest transportowany w rejon podszybia szybu wydobywczego, a stamtd skipem jest wywo|ony na powierzchni. Likwidacja zrobów Przy eksploatacji wgla kamiennego najczstszym sposobem likwidacji pustki poeksplatacyjnej jest zawaB stropu, który nie wymaga stosowania zaawansowanych technologii. Czasami strop jest zbyt sztywny do samoistnego zawaBu, dlatego stosuje si strzelania wymuszajce zawaB. Innym sposobem likwidacji zrobów w kopalniach wgla kamiennego jest podsadzka (np. hydrauliczna, pneumatyczna, itp.), która jednak jest kosztowna i kopalnie za wszelk cen staraj si unika tej metody. Wysokie koszty wynikaj z potrzeby stosowania materiaBu podsadzkowego (np. piasku), zabudowy instalacji podsadzkowej do transportu piasku i wody, zabudowy instalacji do odprowadzanie wody (przy podsadzce hydraulicznej). Przy eksploatacji rud metali stosowane s ró|norodne sposoby likwidacji zrobów. Obok zawaBu stropu oraz podsadzki hydraulicznej stosuje si ugicie stropu (w ró|nych wariantach, np. Bagodne ugicie stropu). Przed likwidacj zrobów w przestrzeni poeksploatacyjnej lokuje si czasami  kamieD  urobek nie speBniajcy wymogów jako[ciowych, którego wydobycie na powierzchni generowaBoby bardzo du|e koszty. Likwidujc zroby zaczyna si od  przybierania filarów  z filarów podtrzymujcych strop uzyskuje si urobek (mechanicznie, np. przy zastosowaniu Badowarki By|kowej), a filar po  przybraniu posiada pewn wytrzymaBo[ resztkow (rezydualn), która sprawia, |e filar przez pewien czas przenosi jeszcze obci|enia wynikajce z nacisku górotworu. Nastpnie strop ugina si lub ulega zawaBowi (czasami wymuszonemu przez strzelanie). Udostpnianie (nie jestem pewien, czy to tak|e nale|y ujc): W kopalniach wgla kamiennego najcz[ciej stosuje si struktur kamienno-zBo|ow lub zBo|owo-kamienn udostpniania zBo|a  wyrobiska udostpniajce prowadzi si zarówno w skaBach pBonnych, jak i w zBo|u. Czasami kopalnie decyduj si na struktur kamienn, jednak generuje ona bardzo du|e koszty na etapie inwestycyjnym. W kopalniach rud metali równie| stosuje si struktur mieszan, zBo|owo-kamienn. Ewenementem s kopalnie rud miedzi nale|ce do KGHM Polska Miedz S.A.. ZBo|e zalega w formie pseudopokBadu (charakteryzuje si bardzo du| zmienno[ci mi|szo[ci w zale|no[ci od rejonu), dlatego zdecydowano si na struktur zBo|ow  wszystkie wyrobiska udostpniajce prowadzi si w zBo|u. 3. ZRODOWISKOWE I TECHNOLOGICZNE KRYTERIA WYBORU SPOSOBU LIKWIDACJI ZROBÓW. Bezpo[redni wpByw na wybór sposobu likwidacji zrobów ma rodzaj skaB stropowych. Dla uBatwienia wyboru systemu eksploatacji opracowano ró|ne klasyfikacje skaB stropowych. W Polsce przez wiele lat posBugiwano si nastpujca klasyfikacj: Klasy stropów: Klasa I  strop bezpo[redni utworzony ze skaB kruchych, Batwo si rabujcych, przy czym mi|szo[ ich jest wiksza, ni| 5-krotna grubo[ pokBadu, Klasa II  strop bezpo[redni utworzony ze skaB kruchych, Batwo si rabujcych, przy czym mi|szo[ ich jest mniejsza ni| 5- krotna grubo[ pokBadu, Klasa III  stropu bezpo[redniego brak, strop zasadniczy nad pokBadem utworzony z grubej warstwy skaB mocnych i nie uginajcych si, Klasa IV  strop utworzony ze skaB zdolnych do uginania si, a wic plastycznych lub drobnouwarstwionych. Przy I klasie stropu zalecano stosowanie systemów z zawaBem stropu, przy II klasie stropu systemów z zawaBem cz[ciowym lub z podtrzymywaniem stropu zasadniczego pasami podsadzki suchej, przy III klasie systemów z podsadzk hydrauliczn i przy IV klasie systemów z ugiciem stropu. Podana klasyfikacja ma charakter jako[ciowo-opisowy. Badania zachowania si skaB stropowych doprowadziBy do powstania wielu klasyfikacji ilo[ciowych. Dla warunków Górno[lskiego ZagBbia Wglowego pierwsza ilo[ciowa klasyfikacj stropów opracowaB K. PawBowicz. Klasyfikacja ta zostaBa pózniej zmodyfikowana przez pracowników GIG. WedBug tej klasyfikacji kryteriami oceny stropu s wytrzymaBo[ skaB stropowych na [ciskanie oraz uwarstwienie skaB stropowych, zdefiniowane jako liczba wskaznikowa L w sposób nastpujcy: 4. Kryteria podziaBu, rodzaje, charakterystyka i zasady doboru obudów wyrobisk korytarzowych. Obudowa górnicza  konstrukcja, której zadaniem jest zapewnienie stateczno[ci wyrobiska, polegajcej na utrzymaniu wymiarów jego przekroju poprzecznego oraz zabezpieczenie ludzi, sprzetu i maszyn przed obrywajcymi si odBamkami skalnymi ze stropu i ociosów lub przed zawaBami i obwaBami w ustalonym czasie istnienia wyrobiska. Kryteria podziaBu obudów wyrobisk korytarzowych: ze wzgldu na sposób oddziaBywania obudowy na górotwór: o obudowy podpierajce o obudowy podtrzymujce o obudowy odgradzajce o obudowy izolujce o obudowy kotwice o obudowy sklejajce ze wzgldu na sposób wspóBpracy z górotworem: o obudowa sztywna (monolityczna lub zBo|ona z elementów sztywnych, pozbawiona elementów opodatniajcych, wykazujca podatno[ na obci|enia jedynie w granicach odksztaBceD materiaBowych) o obudowa podatna (w której na skutek dziaBania okreslonego obci|enia wystpuje wzajemne przemieszczenie jej elementów konstrukcyjnych, ale bez trwaBych odksztaBceD) o obudowa podatna o ograniczonej podporno[ci (obudowa podatna o zBo|onej granicznej warto[ci ezajemnego przemieszczania si jej elementów konstrukcyjnych, po osigniciu której obudowa pracuje jako sztywna) o obudowa sztywna upodatniona (obudowa sztywna wyposa|ona w elementy upodatniajce, wykonane z materiaBu o odksztaBcalno[ci znacznie wikszej od odksztaBcalno[ci no[nej elementów konstrukcyjnych obudowy) ze wzgldu na czas istnienia obudowy: o tymczasowa (obudowa zabezpieczajca wyrobisko w czasie jego dr|enia i usuwana przed wykonaniem obudowy ostatecznej, np. obudowa przecinek [cianowych) o wstpna (wykonywana w przodku wyrobiska i stanowica cz[ obudowy ostatecznej, np. obudowa kotwiowa w obudowie mieszanej) o uzupeBniajca (wykonana poza przodkiem wyrobiska i stanowica cz[ obudowy ostatecznej) o ostateczna (przeznaczona do zabezpieczenia wyrobiska górniczego podczas caBego okresu jego u|ytkowania) ze wzgldu na rodzaj materiaBu, z którego wykonano obudow oraz konstrukcj obudowy: o obudow drewnian o obudow murow (z cegBy lub betonitów) o obudow betonow o obudow torkretow o obudow stalow prost o obudow stalow Bukow o obudow kotwiow o obudow mieszan (murowo-stalowa, stalowo-betonowa, stalowo-drewniana) o obudow kombinowan Wybór rodzaju obudowy uzale|niony jest od nastpujcych czynników: Øð ð ðwarunków górniczo-geologicznych (rodzaj skaB, ci[nienie górotworu, gBboko[) Øð ð ðwymiarów poprzecznych wyrobiska Øð ð ðprzeznaczenia wyrobiska (np. transportowe, wentylacyjne, itp.) Øð ð ðczasu trwania (istnienia) wyrobiska Øð ð ðwarunków ekonomicznych Obudowa drewniana  stosowana jest w coraz mniejszym zakresie (jako samodzielna obudowa) ze wzgldu na szereg wad, jak: palno[, szybkie butwienie i próchnienie, stosunkowo (w porównaniu z innymi materiaBami) niska wytrzymaBo[ drewna oraz du|y koszt, a tak|e ochron [rodowiska. Znajduje ona zastosowanie szczególnie jako obudowa wzmacniajca inne typy obudów. Zalety  lekka, Batwa obróbka drewna, obci|ona trzeszczy, dziki czemu ostrzega o niebezpieczeDstwie zawaBu. Obudowa murowa (lub betonowa)  wszystkie wa|niejsze wyrobiska korytarzowe udostpniajce, jak: przekopy, przecznice, komory oraz poBczenia tych wyrobisk wykonuje si w obudowie kamiennej murowanej z cegBy lub betonitów lub obudowie betonowej. Obudowy te posiadaj sztywn konstrukcj, najlepiej wspóBpracuj z górotworem nienaruszonym eksploatacj lub z górotworem odpr|onym. W wykonaniu s bardzo pracochBonne, s jednak bardzo trwaBe oraz szczelne. Z uwagi na gBadko[ [cianek zmniejszaj opory przepBywajcego powietrza. Obudowa stalowa (metalowa)  najcz[ciej stosowana w kopalniach wgla kamiennego. Wykonana jest z elementów stalowych lub ze stopów metali lekkich. Do jej zalet nale|: du|a wytrzymaBo[ trwaBo[ i mo|liwo[ wielokrotnego stosowania Batwo[ oraz szybko[ monta|u i demonta|u maBa pracochBonno[ wykonywania mo|liwo[ regeneracji niepalno[. Do jej wad mo|na zaliczy: du| wag brak odporno[ci na korozj brak szczelno[ci. Z uwagi na charakter pracy obudowy te mo|na podzieli na: podwieszane odrzwiowe: sztywne, podatne, przegubowe kotwiowe zmechanizowane. Rodzaje obudowy kotwiowej: kotew wklejana kotew mechaniczna  rozpr|na kotew rurowo-cierna kotwy linowe i strunowe (kotwie dBugie) Obudowa mieszana  jest wykonana z ró|nego rodzaju materiaBu, np.: stropnice metalowe i stojaki drewniane lub mury wykonane z cegBy. Stosuje si j w warunkach du|ych ci[nieD stropowych, przy wikszych szeroko[ciach wyrobisk lub w miejscach wykonania skrzy|owaD wyrobisk. Do wa|niejszych typów tej obudowy zaliczany obudow stalowo-drewnian i stalowo-murow. Obudowa kombinowana  odmiana obudowy mieszanej, wykonana zazwyczaj z wicej ni| dwóch rodzajów materiaBów (obudów) i stosowana jest w bardzo trudnych warunkach górniczo-geologicznych. Metody wzmocnienia wyrobisk za frontem eksploatacji [cianowej (nadgorliwo[): stosowanie pasów podsadzkowych ze spoiwa wi|cego, suchego lub skaB pBonnych stosowanie sBupów betonowych stosowanie kasztów drewnianych stosowanie rzdów stojaków drewnianych lub stalowych stosowanie podcigów podpartych stojakami stosowanie przykatwiania obudowy dBugimi kotwiami strunowymi pozostawianie filarów oporowych przy zrobach pozostawianie filarów oporowych midzy chodnikami oporowymi. 5. Klasyfikacja systemów podziemnej eksploatacji zBó|, czynniki wpBywajce na wybór systemu. I. PodziaB systemów ze wzgldu na rodzaj wyrobiska eksploatacyjnego: a) systemy ubierkowe: [cianowe, filarowo-ubierkowe, ubierkowe pasami, b) systemy zabierkowe: dBugich zabierek, filarowo-zabierkowe, c) systemy komorowe: komorowe wBa[ciwe, komorowo-filarowe, ubierkowo-komorowe, d) systemy blokowe: z czoBowym wypuszczeniem urobku, z wypuszczeniem urobku przez otwory wysypowe (leje). II. PodziaB systemów ze wzgldu na sposób kierowania stropem: a) eksploatacja z ochron stropu, np: podsadzka hydrauliczna, podsadzka pneumatyczna, b) eksploatacja z zawaBem stropu, c) eksploatacja z ugiciem stropu. III. PodziaB systemów ze wzgldu na kierunek wybierania: a) systemy podBu|ne, b) systemy poprzeczne, c) systemy przektne. IV PodziaB systemów ze wzgldu na grubo[ zBo|a: a) eksploatacja na caB grubo[ zBo|a, b) eksploatacja warstwami V. PodziaB systemów ze wzgldu na zwrot eksploatacji: a) eksploatacja do pola (do granic obszaru górniczego), b) eksploatacja od pola (od granic obszaru górniczego). Wybór sposobu eksploatacji zBo|a zale|y od wielu czynników, takich jak: miejsce i gBboko[ zalegania zBo|a, budowa geologiczna górotworu, uksztaBtowanie i zagospodarowanie terenu, wielko[ zasobów zBo|a, fizyczne i chemiczne wBasno[ci zBo|a, aktualne mo|liwo[ci techniczne, ksztaBt wybieranej cz[ci zBo|a, grubo[ zBo|a, nachylenie pokBadu, rodzaj i wBasno[ci skaB otaczajcych pokBad, gBównie skaB stropowych, zaburzenia tektoniczne, ochrona powierzchni, ochrona le|cych wy|ej pokBadów, usytuowanie krawdzi eksploatacji wy|ej le|cych pokBadów, zagro|enia naturalne i ich profilaktyka, wystpowanie warstw wodono[nych. Wybrany system eksploatacji zBo|a nale|y tak dostosowa do istniejcych warunków, aby zapewni w nich: mo|liwie najwiksze bezpieczeDstwo pracy, najni|sze koszty wydobycia, najwy|sz wydajno[, najmniejsze straty zBo|a, du| koncentracj wydobycia, cigBo[ produkcji, wBa[ciwa wentylacj, Batwy transport materiaBu oraz elementów wyposa|enia [ciany, optymalnie krótki cig odstawy urobku, odpowiednie odprowadzenie wody, zastosowanie nowoczesnej mechanizacji, odpowiedni stopieD zabezpieczenia obiektów na powierzchni. PrzykBadowa peBna nazwa systemu eksploatacyjnego: System ubierkowy [cianowy, poprzeczny z zastosowaniem podsadzi hydraulicznej, prowadzony na caB grubo[ zBo|a do granic obszaru górniczego.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
311[15] Z4 02 Klasyfikowanie systemów eksploatacji złóż
www accord6gen cba pl honda accord 6 generacji warsztat dane techniczne materia y eksploatacyjne p y
Wykład 3 Udostępnianie i eksploatacja złóż
Ie 3 Wytyczne techniczno eksploatacyjne urządzeń do wykrywania stanów alarmowych taboru
Bezpieczeństwo pracy przy eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych
Eksploatacja techniczna 201401182050
sylabus podstawy eksploatacji technicznej
Eksploatowanie maszyn, instalacji i urządzeń technicznych
Warunki technicznych eksploatacji pojazdów kolejowych
Eksploatacja systemów technicznych zagadnienia egzaminacyjne
Eksploatacja systemów technicznych ćwiczenie 7
Eksploatacja systemów technicznych ćwiczenie 2
Eksploatacja techniczna i naprawa

więcej podobnych podstron