3262346730

Tarcie suche - tarcie występujące w skojarzeniu trącym, gdy współpracujące powierzchnie nie są rozdzielone całkowicie lub częściowo środkiem smarnym.

Tarcie suche jest opisane prawami, dla których wyjaśnienie jest ujmowane następującymi teoriami:

Tomilsona - tarcie jest rezultatem wzajemnego oddziaływania sił międzycząsteczkowych, jakie występują na trących się powierzchniach;

Dieragina - tarcie jest wynikiem pokonywania nierówności na powierzchniach trących ciał;

Kragielskiego - tarcie jest wynikiem odkształcania materiału (spęcznianie spotęgowane powstawaniem fal odkształceniowych) w pobliżu powierzchni;

Bowdena-Tabora - tarcie jest spowodowane powstawaniem i zrywaniem mikrospoin, występujących w punktach styku mikronierówności.

F_t A_tR_t R_t ¹¹ F_n A_rR_e R_e

R_tl

U 1= -r—r

R_P T

Ri - Wytrzymałość na ścinanie połączeń tarciowych Re - Granica plastyczności warstwy wierzchniej

Mały współczynnika tarcia mają materiały które charakteryzują się małą wytrzymałością na ścinanie i dużą twardością. Np. PTFE, grafit, M0S2

Rodzaje styku

Skojarzenia trące są klasyfikowane na wiele sposobów. Podstawowa klasyfikacja, jest oparta o tzw. geometrię styku, wyróżnia się:

•    styk punktowy,

•    styk liniowy,

•    styk powierzchniowy.

Od rodzaju styku zależą naciski jednostkowe. Przy jednakowej sile oddziaływującej prostopadle na dwa współpracujące elementy, największe siły jednostkowe występują w styku punktowym, a najmniejsze w styku powierzchniowym.

W praktyce eksploatacyjnej zawsze występuje styk powierzchniowy - punkt ma określony promień, a linia określoną grubość.

Materiały do wykładu „ Podstawy tribologii

Charakterystyka nierówności powierzchni:

Styk dwóch ciał odbywa się jedynie na drobnej części powierzchni nominalnej

s/h > 1000 - odchyłka kształtu,

50 < s/h < 1000 - falistość,

5 < s/h< 50 - chropowatość.

Konturowa powierzchnia styku Ac występuje wówczas, gdy stykające się powierzchnie są faliste. Powierzchnia konturowa jest sumą obszarów styku na szczytach fal.

Rzeczywista powierzchnia styku Ar jest sumą wszystkich powierzchni mikrostyków w obszarze powierzchni nominalnej An

A_r « (0,01    0,00001)4_n

Rzeczywistą powierzchnię styku tworzą plastycznie i sprężyście odkształcone wierzchołki chropowatości stykających się ciał.

Styk może mieć charakter sprężysty, plastyczny lub sprężysto-plastyczny.

Najważniejsze parametry charakteryzujące rzeczywistą powierzchnię styku to:

a)    nacisk rzeczywisty,

b)    średnia powierzchnia elementarnych styków,

c)    gęstość elementarnych styków,

d)    średnica elementarnej powierzchni styku.

Materiały do wykładu „ Podstawy tribologii"