3262347470

Grzeczność jednak wg Jadwigi Puzyniny nie zależy bezpośrednio od norm moralnych. Normy grzeczności

(...) w odróżnieniu od moralnych nakazują różne formy zachowania po to, aby ktoś sądził, że ktoś drugi jest mu przyjazny, że go aprobuje itp. Podczas gdy normy moralne nakazują rzeczywistą życzliwość wobec innych ludzi i ich aprobowanie. Tak więc uprzejmość, grzeczność może być wyrazem norm szacunku i życzliwości, może też być wyrazem zakłamania...”³¹.

Nurt prac poświęconych grzeczności językowej, broniący obyczajowości w kulturze jest cenny, „...jednakże nie może zastąpić etyki językowej. Grzeczność pozostaje w zasięgu instrumentalnego traktowania języka, może być i interesowna, i zakłamana, nie opiera się na normach moralnych, różniących się od norm obyczajowych”³².

Pierwsza z cytowanych norm etykiety stanowi pomost między etykietą językową a etyką słowa i jest jednym ze sposobów realizowania Grice’owskiej zasady kooperacji uszczegółowionej przez cztery maksymy: ilości, jakości, odniesienia i sposobu³³, do których później dodano maksymę grzeczności. Niezależnie jednak od tego i z perspektywy etycznej, i z etykietalnej podstawą wszelkich działań konwersacyjnych powinien być szacunek dla odbiorcy. Szacunek to pojęcie trudne do zdefiniowania, jednak mające pierwszorzędne znaczenie dla wszelkich - nie tylko językowych - kontaktów. W polszczyźnie jego synonimami są między innymi: cześć, poszanowanie, poważanie, uznanie. Rozumiany jako zasada poszanowania ludzkiej godności we wszystkich jej aspektach wyznacza ramy społecznego obcowania jednostki i grup socjalnych.

Termin „kultura języka” ma według mnie trzy znaczenia. Pierwsze to stopień opanowania języka przez jego użytkowników, a więc poziom znajomości języka ojczystego i umiejętności świadomego korzystania z nich; jest to więc jeden ze składników społecznego bytowania. Po drugie kultura języka to prowadzona głównie przez językoznawców działalność praktyczna mająca na celu kształtowanie kultury języka w znaczeniu pierwszym. Po trzecie kultura języka to odrębna dyscyplina językoznawcza, której celem jest wyznaczenie naukowych podstaw do działań praktycznych³⁴. Podobnie traktowała kulturę języka Halina Kurkowska³⁵.

³¹    J. Puzynina, A. Pajdzińska, op. cit., s. 40.

³²    J. Puzynina, Jeszcze raz o kulturze języka, s. 4, www.etvkaslowa.pl.

³³    Na ten temat por. m.in.: J. Puzy nina, A. Pajdzińska, op. cit.; Dorota Zdunkiewicz, Akty mowy (w:) Współczesny język polski, op. cit., s. 262-265.

³⁴    Por. Marian Bugajski, Językoznawstwo normatywne. Warszawa 1993, s. 15.

³⁵    Por. Kultura języka....