3545336428

WSTĘP

Lubelszczyzna, obszar województwa lubelskiego w granicach sprzed 1 czerwca 1975 roku, jest to terytorium zróżnicowane pod względem geograficznym i etnicznym, mające w czasach przedrozbiorowych całkowicie odmienną od dzisiejszej strukturę administracyjną. W skład byłego województwa lubelskiego weszło, jak wiadomo, pięć dużych dawnych jednostek administracyjnych: województwo lubelskie, ziemia chełmska, duża część województwa bełskiego, brzesko-litewskiego i podlaskiego, a ponadto skrawki województw mazowieckiego, sandomierskiego i ruskiego.

Niemal przez środek Lubelszczyzny przebiegała rubież polsko-ruska, są to więc tereny stykania się i wzajemnego przenikania odmiennych kultur, w wyniku czego niwelowały się różnice we wszystkich dziedzinach życia.

Był to proces długi i właściwie do dziś nie zakończony, szereg odrębności bowiem pozostało, świadcząc o sile tradycji.

Obserwujemy je również w budownictwie drewnianym, do niedawna jeszcze prawie wyłącznym na wsi lubelskiej.

Czas, nietrwałość materiału, zniszczenia budynków podczas obydwu wojen światowych, wreszcie zachodzące ostatnio gruntowne przeobrażenia wsi spowodowały stopniowe zanikanie budownictwa drewnianego. Zniszczeniu uległo wiele obiektów niezwykle cennych, zaginęły nawet niektóre formy architektoniczne. Proces niszczenia postępuje nadal i jest nieodwracalny, wynika zresztą z konieczności stworzenia nowych warunków życia dla współczesnej wsi.

Równocześnie jednak jest to ostatni czas zebrania materiałów do historii budownictwa drewnianego wsi lubelskiej, wkrótce bowiem zabraknie przedmiotu badań.

Tak się dotąd składało, że systematycznych badań kultury materialnej na Lubelszczyźnie nie przeprowadzano i nie wydaje się możliwe, by można było przeprowadzić je w najbliższych latach. Nie zdołano również zgromadzić i usystematyzować dotychczasowego dorobku fragmentarycznego, choć jest on niemały. To powoduje ciągłe poszukiwania od nowa materiałów, niejednokrotnie już zebranych wcześniej, a więc tracenie czasu, który mógłby być wykorzystany przez specjalistów choćby na penetrację terenów jeszcze nie przebadanych.

Próby podsumowania dokonanych badań były podejmowane kilka-

5