3222102029

Michał Sadłowski

Michał Patryk Sadłowski - student na Wydziale Prawa i Administracji oraz na Wydziale Studiów nad Słowiańszczyzną Wschodnią Uniwersytetu Warszawskiego. Członek Koła Naukowego Prawa Krajów WNP. Autor kilku artykułów naukowych poświęconych dekabrystowskiej myśli prawnej, projektom konstytucyjnym okresu rewolucji 1905-1907 oraz 1917, uczestnik wielu konferencji naukowych. Zainteresowania badawcze: historia prawa administracyjnego, historia prawa rosyjskojęzycznego obszaru kulturowego i myśl konserwatywna.

Transformacja, której nie było. Słów kilka o prawno-ustrojowych aspektach rozkładu Związku Radzieckiego i formowaniu się Federacji Rosyjskiej

Rozpad ZSRR w 1991, a raczej kilkuletni jego proces, stanowi dzisiaj niekwestionowany fakt historyczny. Fakt, który stał się przedmiotem badawczym wielu dyscyplin naukowych, takich głównie jak nauki polityczne, społeczne, historyczne oraz prawne. Z punktu widzenia historii, jak i współczesnej polityki (zwłaszcza związanej z renesansem rosyjskiej idei imperialnej i przemianami w Ukrainie) rozumienie procesu rozpadu Związku Radzieckiego powinno stać się podstawą refleksji intelektualnej. Tak jednak w większości nie jest. Upadek ZSRR przedstawia się coraz częściej (nie tylko w publicystyce) jako trudną próbę transformacji, biorąc pod uwagę pryzmat Polski oraz innych państw Europy Środkowej, ale co istotne jako udaną (!). Taki obraz oczywiście nie ułatwia zrozumienia przemian w regionie i co naturalne w samej Federacji Rosyjskiej. Jednak z punktu widzenia nauk prawnych, lata rządów Gorbaczowa należy uznać za nieudaną próbę zmiany zasad ustrojowych w ramach obowiązującego konstytucjonalizmu socjalistycznego oraz nieudaną próbę reformy aparatu administracyjnego. Co istotne próba ta, nie miała w swoich ideologicznych założeniach naprawy systemu poprzez rozwiązania charakterystyczne dla liberalnych demokracji, a zakładała powrót do wczesnoleninowskich idei bezpośredniości sprawowania władzy przez klasę robotniczą i jawności w funkcjonowaniu państwa socjalistycznego. Elementy liberalne miały stanowić wyłączni instrument, a nie cel. Inne jednak czynniki, takie jak fiskalny upadek państwa w związku z prowadzoną wieloletnią rywalizacją ze Stanami Zjednoczonymi, jak i aspiracjami narodów podbitych, doprowadziły do zaniechania reform i nagłego upadku Związku Radzieckiego, co dla większości społeczeństwa (o ile można użyć tego terminu wobec obywateli ZSRR) było szokiem. Punktem więc formowania się podstaw prawno-ustrojowych Federacji Rosyjskiej nie był ściśle, czy też nawet luźno wyznaczony plan formowania państwa, a raczej przykra konieczność. To z kolei implikuje fakt, że elitom rosyjskim nadal obca jest idea recepcji wzorców demokratycznego państwa prawnego, będąca podstawą kontynentalnej kultury prawnej. Dlatego też od kilku lat funkcjonuje w pełni autorytarny model putinowski, oczywiście z dalszymi poszukiwaniami rozwiązań na przyszłość.

17