3870136291

KPP 3/2007 54

Michał Królikowski

ze względu na swój fundamentalny charakter każą postrzegać fakt ich naruszenia jako delikt dotykający istoty istnienia społeczności ludzkiej. Kolejną podstawową cechą tego systemu jest rozwój koncepcji jurysdykcji uniwersalnej, której towarzyszy uznanie powszechnego obowiązku dążenia do ukarania sprawców zbrodni międzynarodowych, niezależnie od typowych ograniczeń jurysdykcyjnych, związanych z obywatelstwem lub miejscem popełnienia, oraz typowych zasad i form współpracy w sprawach karnych.

Drugą grupą norm, które dotyczą czynów o ponadnarodowym charakterze, są wszystkie te reguły prawa traktatowego lub wtórnego Unii Europejskiej, które odnoszą się do zjawiska tzw. przestępczości transgranicz-nej lub przewartościowania tradycyjnych zasad współpracy w sprawach karnych między pewnymi grupami państw. Czyny składające się na kategorię przestępstw trans granicznych te stanowią przedmiot zainteresowania z reguły kilku państw, a powód współpracy jest w znacznej mierze pragmatyczny - zwalczanie tego rodzaju działalności jest możliwe jedynie w przypadku zintensyfikowanej współpracy opierającej się na uproszczonych, horyzontalnych procedurach współpracy między organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości, albo na rozwiązaniach wertykalnych, przenikających porządki prawne suwerennych państw (takich jak instytucja prokuratora europejskiego). W tym wypadku normy zawarte w dokumentach prawno-międzynarodowych nie stanowią samodzielnej podstawy do indywidualnej odpowiedzialności karnej sprawcy, ale zobowiązują państwa do wprowadzenia ustawodawstwa zmierzającego do zbliżenia porządków prawnych, które wzmocnią na tyle zaufanie do standardów procesowych i zasad odpowiedzialności, żeby zagwarantować efektywność tej współpracy.

Jak można zauważyć, obu grupom norm towarzyszą również przepisy prawa wewnętrznego, które albo przenoszą do krajowego porządku prawnego podstawy odpowiedzialności karnej za pewną kategorię czynów o międzynarodowym charakterze, albo na podstawie zobowiązania wynikającego z dokumentów międzynarodowych wprowadzają ujednolicone podstawy prawne do współpracy międzynarodowej w pewnej kategorii spraw karnych. W obu tych przypadkach zespół norm międzynarodowych pozostaje w istotne zależności z zespołem norm pochodzenia wewnętrznego, a proces intensyfikowania tych zależności i wzajemnego przenikania się treściowego tych norm określany jest w literaturze jako proces rozpraszania się prawa międzynarodowego {fragmentation)¹ albo

1

Zob. np. M. Craven, Legał Differentiation and the Concept of Humań Rights Treaty in International Law, „European Journal of International law* 2000, nr 3, s. 489-519.