Równiny Warszawska i Wołomińska powstały w wyniku działalności akumulacyjnej lądolodu podczas zlodowacenia środkowo-polskiego oraz działalności akumulacyjnej i erozyjnej wód lodowcowych i rzecznych w okresach ociepleń (interglacjałów). W obrębie Równiny Warszawskiej i Wołomińskiej dominują plejstoceńskie morenowe gliny piaszczyste oraz piaski gliniaste.
Dolina Wisły rozciąga się na odcinku od Puław do Warszawy. Współcześnie tworzy ją koryto wody brzegowej oraz tarasy - taras zalewowy (w bezpośrednim sąsiedztwie koryta Wisły), tarasy nadzalewowe, położone powyżej tarasu zalewowego (praski, bródnowski, skurczyński), tarasy wydmowe i taras zastoiskowy (radzymiński). Tarasy rzeczne na lewym brzegu Wisły (w rejonie Śródmieścia i Żoliborza) tworzą wąskie listwy przylegające do Skarpy Warszawskiej, natomiast na południu (Wilanów) i północy (Bielany) zajmują nawet do 5 km szerokości doliny. Na tarasach rzecznych leży też olbrzymia część Warszawy prawobrzeżnej.
Tarasy zbudowane są z utworów alu-wialnych (żwirów, piasków, pyłów i mad rzecznych), z osadów organicznych (namu-łów i torfów). Na tarasach nadzalewowych i wydmowych występują piaski eoliczne, tworzące znaczne powierzchnie piasków przewianych i wydm.
Dolina Wisły w okolicach Warszawy jest bardzo szeroka - mierzy od 10 do 15 kilometrów. Szerokość koryta rzeki wynosi na odcinku powyżej ujścia Wilanówki około 1000 metrów, na północy 600-700 metrów, natomiast w rejonie mostu Śląsko-Dąbrowskiego znajduje się ekstremalne przewężenie koryta, które wynosi ok. 350 metrów (tzw. przyczółek praski), uwarunkowane budową geologiczną w drugiej połowie XIX wieku, dodatkowo zawężone nasypem mostu Kierbedzia (dziś na jego filarach stoi most
15