3813101181

Marlena Pecyna, Fryderyk Zoll: Założenia projektu struktury części szczegółowej zobowiązań...

umowy występującej w praktyce. Regulacja tego rodzaju w teorii ułatwiać miała zawieranie umowy, stanowiąc swojego rodzaju „wzór umowy" pomagający stronom obniżyć koszty transakcji⁸. Ponadto regulowane typy umów wyrażają określony przez ustawodawcę model „słusznościowy”, dając podstawę między innymi do oceny abuzywności niedozwolonych klauzul umownych.

Zawarty w kodeksie cywilnym model części szczegółowej zobowiązań nie odpowiada jednakże wyzwaniom współczesności. Niektóre problemy związane ze stosowaniem części szczegółowej stanowią wynik zmian rzeczywistości gospodarczej⁹, niektóre istniały już u źródła i są skutkiem pierwotnie przyjętych założeń.

Typy umów zawarte w części szczegółowej w zasadzie nigdy nie odpowiadają rzeczywiście zawartej między stronami umowie. Trafna jest obserwacja uczyniona przez B. Gawlika¹⁰, że poszczególne umowy są jedynie bardziej lub mniej zbliżone do ich ustawowego wzorca i modelu. W dzisiejszych czasach kwestia ta staje się o wiele bardziej doniosła. Dzieje się tak ze względu na coraz bardziej dynamiczne życie gospodarcze, które w coraz mniejszym stopniu opiera się na umowach sprzedaży i jej pochodnych^{1 2}, a zaczyna być zdominowane przez umowy, w których istotnym komponentem jest świadczenie usług¹². Ujęcie tych stosunków prawnych w tradycyjne „klasyfikujące” ramy jest bardzo trudne, a ich heterogeniczność utrudnia dodatkowo tworzenie adekwatnych typów umów.

Ścisłe „klasyfikujące” ujęcie typów umownych, w których dominującą rolę odgrywają usługi, będzie zawsze nieadekwatne do bardzo szybko zmieniającej się praktyki gospodarczej. Nie oznacza to zbędności dostosowanej do usług regulacji. Musi być ona jednak stosunkowo otwarta.

„Otwartość” regulacji jest niezbędną cechą systemu, który ma zachować pewną stabilność i być w jakimś przynajmniej stopniu odpornym na dezaktualizację¹³. Tego rodzaju „otwartość” systemu jest również niezbędną cechą przypadku porząd-

⁸ Ch. von Bar, E. Clive, H. Schulte-Nólke, H. Beale. J. Herre, J. Huet, M. Storme, S. Swann, P. Varu, A. Veneziano, F. Zoll: Principles, Definitions and Model Rules ifEuropean Private Law, Draft Common Franie of Reference (DCFR), Outline Edition, Munchen 2008, Principles 58, s. 96.

⁹ Zob. http://ec.europa.eu/inteNbal_market/top_layer/index_19_en.htm; R. Schulze: New Challenges in Con-tract Law (w:) R. Schulze: New Features in Contracl Law, Munchen 2007, s. 1 i n.; R. Bork: Allgemeiner Teil..., op. cit., § 2, nb 50.

¹⁰ Zob. B. Gawlik: Pojęcie umowy nienazwanej, Studia Cywilistyczne 1971, t. XVIII, a także B. Gawlik: Umowy mieszane. Konstrukcja i ocena prawna, Palestra 1974, z. 5. Por. Z. Radwański: Uwagi o umowach mieszanych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1985, z. 41, a obecnie W.J. Katner (w:) W.J. Katner (red ): System prawa prywatnego, t. 9, Prawo zobowiązań — umowy nienazwane. Warszawa 2010, s. 2 i n.

R. Zimmermann: I brwort (w:) R. Zimmermann: Service Contracts, Ttibingen 2010.

¹² Umowy o świadczenie usług stanowią 70% umów zawieranych w Unii Europejskiej. Zob. http://ec.europa. eu/inteNbal_market/top_layer/index_19_en.htm; dyrektywa 2006/123/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. o świadczeniu usług na wspólnym iynku.

¹³ Zob. R. Stumer: Der Rundertste Geburtstag des BGB — nationale Kodifikation im Greisenalles?, Juristen Zeitimg (dalej: JZ) 1996, s. 741: J.L. Beigel: Principal Features andMethods of Codification, 48 Louisiana Law Review 1987-1988, Vol. 48, Issue 5, s. 1073; E. Łętowska, A. Wiewiórowska-Domagalska: The Common Frame of Reference — The Perspective of a new Member State, European Review of Contract Law (dalej: ERCL) 2007, s. 277-288.