sprawozdań finansowych wchodzi badanie systemów rachunkowo i kontroli wewnętrznej
stanowiące podstawę ich oceny.
Zakres badania sprawozdań finansowych należy rozpatrywać również z innych punktów widzenia, takich jak: struktura organizacyjna podmiotu badanego, miejsce ich występowania zdarzeń gospodarczych itp. Badaniem obejmuje się nie tylko działa komórek rachunkowości, ale również innych, w których są realizowane określone rodź działalności (operacyjna, inwestycyjna, finansowa), fazy cyklu operacyjnego (zaopatrzenie, produkcja i sprzedaż), czy też funkcje zarządzania (planowanie, organizowanie itp.
Badaniem obejmuje się nie tylko zdarzenia gospodarcze, które wystąpiły w badan podmiocie, ale również w jego otoczeniu, jeśli wywarły wpływ na sytuację majątkową i finansową podmiotu badanego, pogorszenie się sytuacji finansowej dłużnika, zmiany kursów walutowych.
Badanie nie ogranicza się wyłącznie do zdarzeń, które wystąpiły w okresie roku bada go (od dnia otwarcia do dnia zamknięcia ksiąg). Informacje przedstawione w sprawozdaniu finansowym sporządzonym na dzień bilansowy ukształtowane są również wpływem:
- stanów początkowych aktywów i pasywów, które powinny być równe stanom wykazanym w księgach rachunkowych poprzedniego roku na dzień ich zamknięcia (bilans otwarcia roku badanego = bilans zamknięcia roku poprzedniego),
- ewentualnych niedopuszczalnych przesunięć ujęcia zdarzeń gospodarczych w księgach roku badanego i roku następnego,
- zdarzeń po dacie bilansu, czyli uzyskanych po tym dniu informacji, które mogą zmienić określone pozycje badanego sprawozdania finansowego.
Wymienione okoliczności sprawiają, że badaniem obejmuje się:
- częściowo sprawozdanie finansowe i księgi rachunkowe za rok poprzedni, aby ocenić czy przestrzegana jest zasada ciągłości, a więc czy nie uległy zmianie zasady grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych, to jest czy informacje z nich wynikające za rok badany i poprzedni są porównywalne, a następnie czy stany końcowe aktywów i pasywów (bilans zamknięcia) oraz podział wyniku finansowego roku poprzedniego zostały prawidłowo wprowadzone do ksiąg roku badanego,
- częściowo księgi rachunkowe roku następnego w celu uzyskania przekonania, że dokonane w nich zapisy nie dotyczą:
• bezpośrednio roku badanego - przesunięte w czasie zapisy przychodów ze sprzedaży dokonanej w badanym roku, czy też kosztów dotyczących roku badanego,
• pośrednio roku badanego - zapisy świadczące o zaistnieniu zdarzeń po dacie bilansu wymagających uwzględnienia w sprawozdaniu finansowym roku badanego, np. sprzedaż składnika aktywów trwałych za cenę niższą od jego wartości wynikającej z ksiąg rachunkowych na dzień bilansowy wymaga obniżenia wartości na ten dzień;
- częściowo dokumenty roku następnego zawierające informacje o zdarzeniach po dacie bilansu, które wymagają uwzględnienia w sprawozdaniu finansowym roku badanego, np. informacja o pogorszeniu się sytuacji finansowej dłużnika uzasadnia dokonanie odpisu aktualizującego wartość należności w bilansie.
Przedmiot i zakres badania sprawozdań finansowych przedstawiono kompleksowo na rysunku 7.
12