Każde przedsiębiorstwo, by mogło istnieć i normalnie funkcjonować, musi mieć do swojej dyspozycji zapas dóbr rzeczowych i pieniędzy. W skrócie ów zapas posiadanych wartości nazywamy środkami gospodarczymi. Wszystkie posiadane środki gospodarcze tworzą majątek przedsiębiorstwa.
Majątek składa się z licznych i różnorodnych środków gospodarczych.
W celu lepszego poznania majątku grupujemy jego składniki w pewne zbiory. Podobne pod względem przeznaczenia środki gospodarcze mogą tworzyć jedną grupę, pomimo bardzo zróżnicowanej niekiedy postaci fizycznej. I tak na przykład różnorodne przedmioty przeznaczone do sprzedaży w przedsiębiorstwie handlowym zalicza się do grupy towarów, czyli do przedmiotów nabytych w celu dalszej odsprzedaży. Przedmioty wytworzone w przedsiębiorstwie przemysłowym i w tym samym przedsiębiorstwie przeznaczone do sprzedaży są wyrobami gotowymi. W fabryce obrabiarek wytworzona i przeznaczona do sprzedaży obrabiarka jest wyrobem gotowym, jednak identyczna obrabiarka przeznaczona na własne potrzeby producenta będzie zaliczona do maszyn i urządzeń technicznych razem z innymi maszynami kupionymi od innych wytwórców.
Wiele rodzajów środków gospodarczych ma postać rzeczową (nieruchomości, towary, wyroby gotowe). Postać rzeczowa nie jest jednak konieczna dla istnienia składnika majątku. Na przykład należności występują w majątku przedsiębiorstwa i reprezentują nabyte prawo do otrzymania określonej kwoty środków pieniężnych od dłużnika. Do powstania praw pieniężnych dochodzi w toku działalności gospodarczej polegającej na wymianie różnych wartości przy udziale pieniądza. Pożyczki udzielone innym podmiotom są także zaliczane do praw pieniężnych pozostających w majątku pożyczkodawcy. Przedsiębiorstwo nabywa prawa majątkowe, kupując np. licencję na wytwarzanie nowego produktu albo koncesję na świadczenie określonego rodzaju usług.
Jednym z zadań rachunkowości jest rzetelne i jasne przedstawienie struktury i wartości majątku przedsiębiorstwa. Chodzi przede wszystkim o wykazanie, z czego majątek się składa i kto przyczynił się do jego powstania.
W języku rachunkowości środki gospodarcze nazywamy majątkiem czynnym albo aktywami, ponieważ czynnie uczestniczą w procesach gospodarczych (od lac. activa , czyli to, co czynne).
Aktywa - są to pozostające pod kontrolą przedsiębiorstwa zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń, które w przyszłości mają przynieść przedsiębiorstwu określone korzyści ekonomiczne.
Przedsiębiorstwo wchodzi w posiadanie aktywów w rezultacie przeszłych zdarzeń, np. drogą ich zakupu lub wyprodukowania. Aktywa mogą być także
9
a-