4736387579

Niszczenie drobnoustrojów poza organizmem ludzkim

Cel: walka z zakażeniami

Zadania:

•    stworzenie środowiska nieprzyjaznego dla przetrwania drobnoustrojów patogennych

•    uniemożliwienie transmisji patogenów z jednego miejsca na drugie

•    prowadzenie skutecznych zabiegów sanitarnych - sanityzacja, dezynfekcja, sterylizacja...

Definicje

•    Sanityzacja - ogólne działania mające na celu utrzymanie i polepszenie warunków zdrowotnych organizmu i populacji

cel: zmniejszenie liczby drobnoustrojów u człowieka i jego otoczenia (mieszkanie, ulice, ścieki, woda..) do bezpiecznego poziomu np. mycie zębów, rąk, pranie, wietrzenie, sprzątanie, malowanie, chlorowanie wody... stosowane środki: woda, detergenty, środki dezynfekujące słabiej działające

•    Dezynfekcja (odkażanie) - eliminacja większości form wegetatywnych bakterii, wirusów, grzybów na nieożywionych przedmiotach (powierzchnie, narzędzia, ręce), ale nie przetrwalników bakterii, zarodników grzybów, HBV !!!

Cel:    przerwanie szerzenia się drobnoustrojów ze źródła zakażenia na osoby zdrowe

środki dezynfekcyjne - związki chemiczne zabijające patogenne i niepatogenne drobnoustroje *Antyseptyka - dezynfekcja skóry i błon śluzowych *antyseptyki - środki dezynfekujące stosowane na żywe tkanki nie należy używać śr. dezynfekujących jako antyseptyków i odwrotnie !!! - oporność

•    Sterylizacja - zabicie lub usunięcie wszystkich form żywych !!!

bakterie, grzyby, wirusy, zarodniki, pasożyty

•    Dekontaminacja - zabiegi mające na celu usunięcie drobnoustrojów z powierzchni sprzętu medycznego, środowiska, zapewniają bezpieczne użycie

* dekontaminacja jelita przed operacją w jamie brzusznej aby uniknąć zakażenia endogennego

•    Pasteryzacja - zabija formy wegetatywne, prątki, większość wirusów

zabieg stosowany w przemyśle spożywczym do zabezpieczenia mleka, piwa, soków... klasyczna: 63-72° 15 sek. - 30 min.

UHT:    112-132° kilka sek.

•    Tyndalizacja - trzykrotna ekspozycja(pasteryzacja) w temp. 70-100°, 30 min., przez 3 dni przetrwalniki kiełkują w formy wegetatywne

stosowana obecnie sporadycznie do sterylizacji podłoży (jeżeli zepsuje się autoklaw)

•    Liofilizacja - wysuszenie w próżni, w niskich temperaturach

do przechowywania szczepów bakterii, wirusów, surowic, szczepionek, suchych podłoży

•    Wyżarzanie - np. ezy laboratoryjnej

•    Spalanie - np. odpadów medycznych

•    Ultradźwięki - rozbijają komórki, 20-100 kHz - do mycia delikatnych narzędzi

•    Aseptyka, działania aseptyczne- różne procedury zmierzające do ograniczenia zakażeniom - przygotowanie sprzętu, pomieszczenia, diagnostyka, zabieg chirurgiczny....

Metody dezynfekcji

•    chemiczne - ogólnie dostępne, często stosowane

zw. zawierające aktywny chlor - niestabilne

czwartorzędowe zw. amoniowe - bakteriostatyczne

alkohole - etylowy (70%), propylowy - bakteriobójcze, słabo penetrują

aldehydy -glutarowy, formaldehyd - szeroki zakres, drażniące

pochodne fenolowe - bakteriobójcze, słabo na wirusy

zw. nadtlenowe - kw. nadoctowy, dobry

•    termiczne - urządzenia myjąco-dezynfekujące,

* dekoktacja (gotowanie !!!) - ok. 100° C, 10-30 min., ciśnienie normalne lub w parze wodnej (para bieżąca) - aparat Kocha wady: nie zabija przetrwalników, zarodników, HBV bielizna, pościel, sprzęt, baseny

•    chemiczno-termiczne - ok. 60° C + zw. chemiczny w niskich stężeniach    sprzęt wrażliwy na temperaturę

promieniowanie ultrafioletowe

maksymalny efekt zabijający formy żywe - dł. fali 260 nm

lampy bakteriobójcze - dezynfekcja sal operacyjnych, sal chorych, boksów, stołów do pracy jałowej... - czas pracy lampy jest ograniczony - prowadzić rejestr zużycia!!!    UV nie penetruje, działa tylko na powierzchnię!!!

Substancje czynne stosowane w dezynfekcji

•    Aldehydy - mrówkowy, glutarowy, glikosal (glioksal) - drażniące, b.dobre - w wyższych stężeniach inaktywują przetrwalniki

•    Pochodne fenolu - nie działają na przetrwalniki, przykry zapach

•    Alkohole - bakterie i grzyby,stężenie 40 70%,etanol, izopropanol, do odkażania skóry