5515044128

Wykłady z pedagogiki. Wypisy z lektur.

Ścieżka edukacyjna (międzyprzedmiotowa) - zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania różnych przedmiotów (bloków przedmiotowych) lub w postaci odrębnych zajęć (definicja z Podstawy programowej)

M. Grondas, Ujęcia holistyczne w edukacji, sir. 42-45 ( wybrane fragmenty) w: Program Nowa Szkolą. Integracja między przedmiotowa, CODN, Warszawa1999

Ujęcie holistyczne w edukacji

Człowiek jest podmiotem ciała, psychiki i ducha, żyjącym w nierozerwalnym związku ze środowiskiem społecznym i ekologicznym. Wchodząc w interakcje z tym środowiskiem zdobywa swoją tożsamość.

(H.G. Petzold)

I.    Zakres znaczeniowy pojęcia

(,..)Holizm jako zasada calościowości w rozumieniu i opisywaniu świata zakłada, że wszystko co istnieje jest czymś więcej niż sumą poszczególnych części. Całość kształtuje i nadaje właściwą strukturę swoim częściom, organizuje ich syntezę i umożliw ia funkcjonowanie. Natura nic składa się z podstawowych cegiełek czy elementarnych substancji -jest chaotycznym procesem samoorganizujących się systemów, „chaosem zmierzającym ku porządkowi" (I. Prigogine).(...)

W dziedzinie badań nad funkcjonowaniem psychiki i osobowości pojęcie holizmu wydaje się szczególnie inspirujące. Przedholistyczna psychologia badała aktywność umysłową człowieka traktując mózg jako odrębny, wyspecjalizowany organ. Stąd poszczególne aspekty tej aktywności takie jak świadomość, uwaga, wrażenia, emocje, wola - ujmowano jako osobne czynniki, a taki mózg był kartezjańsko badany jako wyspecjalizowany' organ „zarządzający" mechanizmem wykonawczym, czyli ciałem. Z założeń takich wynikała izolacja między psychologią, medycyną i edukacją.

W ujęciu holistycznym umysł jest kontynuacją systemu regulacji i koordynacji właściwej żywym organizmom. Człowiek jest jednością psychofizyczną, doświadcza świata „całym sobą", rozwija swoje możliwości rozumienia i działania w procesie całościowej integracji bodźców zewnętrznych i wewnętrznych przeżyć.

W świetle tego, z holisty cznego rozumienia świata wynikają dla pedagogiki dyrektywy na trzech podstawowych poziomach:

-    holizm zmienia naszą postawę wobec ważnych zadań szkoły: przedstawienia uczniom spójnego obrazu świata i przy gotow ania ich do dorosłego życia;

-    holizm sugeruje wprowadzenie odmiennej struktury' przedmiotowej nauczania, nakazując ciągłą refleksję nad ty m, w jakich kontekstach osadzamy przekazywaną wiedzę, tak aby była dla uczniów zrozumiała (możliwa do zintegrowania z ich codziennym doświadczeniem);

-    holizm wymaga wreszcie modernizacji używanych wobec uczniów środków' i zabiegów dydaktycznych, tak aby były one dostosowane ich możliwości percepcyjnych.

II.    Obraz świata. Nauczanie a wychowanie

(...) Pod koniec naszego wieku coraz powszechniejszy staje się pogląd, że burzliwy rozwój wiedzy ludzkiej w zdecydowanie większym stopniu mnoży liczbę pytań niźli dostarcza na nie zadowalających odpowiedzi. 150 lat temu miody Europejczyk po kilkunastu latach ogólnej edukacji mógł być pewien, że dysponuje obrazem świata odpowiadającym osiągnięciom współczesnej mu nauki. Uwiarygodniały to szkoły i nauczycieli, uczniom mogło dawać poczucie pewności w mniej lub bardziej samodzielnym konstruowaniu własnego św iatopoglądu, a także przydawało im prestiżu społecznego.

Dzisiejszemu absolwentowi szkoły średniej starczy przewertować kilka książek popularnonaukowych zalegających księgarnie lub obejrzeć kilka filmów, by mógł stwierdzić bezmiar przepaści między aktualnymi problemami nauki a treściami, które musiał wkuwać, by zdać „egzamin dojrzałości".

Obecny stan wiedzy' o świecie i poziom rozwoju cywilizacji technologicznej wykracza daleko poza program nauczania jakiejkolwiek uczelni. Urządzenia, którymi posługujemy’ się na co dzień, są dla 99% populacji „czarnymi skrzynkami", a podstawowe zasady funkcjonowania świata dadzą się pojąć w pewnej mierze po studiach doktoranckich z kilku dziedzin naraz (fizyki kwantowej, atrofizyki, fizyki ciała stałego, termodynamiki, biofizyki, biochemii, genetyki).

20

Egzemplarz bezpłatny, do użytku wewnętrznego