5600235824

Ocena zasobów

Podczas opracowywania kryteriów definiujących zagrożenia dla środowiska trzeba zdecydować, jaka jest względną wartość zasobów. Istnieją dwa główne rodzaje ewaluacji: ekologiczna ocena jakości ekosystemu niezależna od interesu społecznego oraz ocena społeczno-ekonomiczna, szacująca funkcjonowanie środowiska przyrodniczego z punktu widzenia potrzeb człowieka. Obecnie potrzebne jest połączenie obu tych typów oceny, zapewniające właściwą ochronę gatunków i siedlisk, ale też uwzględniające obszary (często bardziej zdegradowane) o dużym znaczeniu dla gospodarki człowieka.

Skala

Trzeba podkreślić znaczenie skali w ocenie wartości siedlisk. Środowisko jest zróżnicowane, nie tylko w sensie różnej reakcji na podobne czynniki, ale także pod względem ilości zasobów znajdujących się w różnych miejscach, a względne znaczenie przypisywane poszczególnym zasobom wynika z ich niedoboru lub nadmiaru w danej okolicy. Proporcjonalną reprezentację zasobów pomiędzy różnymi lokalizacjami można uwzględnić w trakcie współpracy lub konsultacji z kompetentnymi organami i różnego rodzaju organizacjami, tak aby zasoby cenne dla danego regionu zostały wycenione wyżej od innych i zawsze były brane pod uwagę.

Uszkodzenia pośrednie

Bezpośrednie uszkodzenia krajobrazu, ekosystemów', siedlisk lub gatunków zazwyczaj są widoczne i łatwe do zidentyfikowania. Jednak siedliska (lub gatunki) nie są wydzielonymi izolowanymi jednostkami krajobrazu, lecz mają wiele różnorodnych powiązań. Uszkodzenia pośrednie spowodowane awarią nie są widoczne od razu i mogą przejawiać się na wiele różnych sposobów . Na przykład populacja drapieżników⁷ może ucierpieć wskutek zmniejszenia się liczebności ich ofiar. Podobnie populacja roślinożerców może ucierpieć w skutek zmniejszenia areału traw. Może też dojść do gwałtownej ekspansji populacji ofiar wynikającej ze zmniejszenia się liczebności główny ch drapieżników. To z kolei może skutkow ać w zrostem liczebności innych gatunków drapieżnych, które będą w stanie wykorzystać nowe źródło pokarmu.

Skutki trwale

Podczas gdy wiele substancji ma działanie bezpośrednie i szybko wywołuje względnie krótkotrwałe skutki, inne mogą pozostawać w ekosystemie przez dłuższy czas, zmagazynowane na przykład w glebie lub osadach. Trwałość substancji niebezpiecznych w środowisku może skutkować ich kumulowaniem w organizmach i ekosystemach. Z drugiej strony bioakumulacja chemikaliów w tkankach organizmów wzmacnia ich trwałość w⁷ środowisku. Magazynowanie chemikaliów w tkankach i organach może bezpośrednio wpływać na zdrowie osobników. Dalsze ry zyko związane z chemikaliami podlegający mi bioakumulacji wynika z tego. że ich stężenie wzrasta w łańcuchu pokarmowym, tak że drapieżniki stanowiące ostanie ogniwa łańcucha otrzymują wraz z pokarmem znacznie zwiększoną dawkę substancji niebezpiecznej. W takich przypadkach niezbędne są dane bazowe o populacji nie poddanej ekspozy cji na substancje niebezpieczną, w celu pow iązania w yników kolejnych pomiarów z w łaściwy m źródłem substancji, tj. emisją w wyniku awarii lub też stężeniem tla.

Efekty genetyczne

Zaburzenia genetyczne mogą pojawiać się jako bezpośredni skutek oddziaływania substancji toksycznych na osobniki. Jednakże, gdy skutki aw arii obejmują uszkodzenia ekosystemu, prowadzące do zmniejszenia obszaru siedlisk lub populacji już wcześniej podzielonych na fragmenty, powiązane z tym efekty genetyczne mogą wpływać na długoterminową zdolność siedliska do przetrwania lub populacji do przeży cia.

Gdy zmniejszają się rozmiary⁷ siedlisk lub ulegają one fragmentacji i izolacji, może dochodzić do erozji zmienności genetycznej, zmniejszenia zdolności przystosowawczych w skutek chowu wsobnego, wzrostu ryzyka wymierania małych populacji. Erozja zmienności genetycznej w pofragmentowanej populacji może mieć poważne konsekwencje ewolucyjne, ale też. oddzialywuje na sytuację bieżącą, ponieważ zmiany genetyczne mogą bezpośrednio wpływać na zdolności przystosowawcze osobników i krótkoterminow ą zmienność populacji.

Zróżnicowanie wpływu awarii w zależności odpory roku

Trzeba podkreślić, że awaria będzie miała różny wpływ na środowisko w zależności od pory roku. Na przy kład w⁷ przypadku estuariów i siedlisk podmokłych sezonowe zmiany poziomu wód powodują, że ewentualne zanieczyszczenia awaryjne może wpłynąć na bardzo różną liczbę osobników lub gatunków w⁷ zależności od pory roku. Awaria będzie miała o wiele poważniejsze skutki dla populacji, kiedy wystąpi w sezonie rozrodczym (w porów naniu z innymi okresami roku).

Przy kłady wpływu sezonowości obejmują zróżnicowaną tolerancję embrionów ryb na rtęć w zależności od daty księżycowego cyklu tarła, różną kondycję ciała w wyniku zimowego niedożyw ienia wpływającą na reakcję na rtęć u ptaków. Ponadto w ocenie znaczenia wpływu awarii należy wziąć pod uwagę rożne wykorzystanie siedlisk przez poszczególne gatunki w zależności od pory roku. np. sezonowe wykorzystanie terenów

2