5792344274

ZESZYTY NAUKOWE - INŻYNIERIA LĄDOWA I WODNA W KSZTAŁTOWANIU ŚRODOWISKA Nr 4, 2012

Tabela 1. Zestawienie wielkości wytrąconego azotu całkowitego (N) i fosforu całkowitego (P) w zbiorniku Pokrzywnica (Szałe) w latach 2004-2006

L.p.	Źródła	Jednostka	2004		2005		2006
			Azot (N)	Fosfor (P)	Azot (N)	Fosfor (P)	Azot (N)	Fosfor (P)
1	Kumulacja (dopływ rz. Troja nówką i Pokrzywnicą - odpływ rz. Pokrzywnica)	t	79,82	0,70	80,04	-	70,29	2,61
1.1	Kumulacja (dopływ -odpływ)	grrr^2rok'^1	57,63	0,50	58,32	-	50,93	1,89
oraz:
2	Zlewnia bezpośrednia	t	6,66	0,68	6,66	0,68	6,66	0,68
2.1	Kąpiący się	t	0,01	0,09	0,01	0,09	0,01	0,09
2.2	Opady atmosferyczne	t	3,81	0,10	3,77	0,10	3,79	0,10
2.3	Razem (zlewnia bezpo-średnia, atmosfera, kąpiący się)	t	10,48	0,87	10,44	0,87	10,46	0,87
		gnr^2rok'^1	7,57	0,63	7,61	0,63	7,58	0,63

Objaśnienie:

•    Obliczona ilość azotu całkow itego (N) i fosforu całkow itego (P) dopływającego do zbiornika (zlewnia bezpośrednia, kąpiący się, opady atmosferyczne) zostanie częściowo „wytrącona” w akwenie a pozostała część odpłynie rzeką Pokrzywnicą (poniżej zapory).

•    Obliczenie kumulacji (N) (dopływ-odpływ) np. tj. ogółem azot „wytrącony” przypadający na powierzchnię zbiornika = 79820000g : 138.50 ha = 57.63 gm'²- rok'¹ (N) dla 2004 r.

W zbiorniku Pokrzywnica (tab. 1) ilość zatrzymanego azotu oszacowano: 79.82 t (2004 r.), 80.041 (2005 r.), 70.291 (2006 r.). Najmniejszą ilość zatrzymanego fosforu w zbiorniku odnotowano w 2004 r., która wynosiła 0.701, a największą w 2006 r. - 2.611.

Z kolei w roku 2005 z dużym prawdopodobieństwem wystąpiło zasilenie fosforem zbiornika ze zlewni bezpośredniej (np. zrzuty ścieków „prawdopodobnie” rurociągami kanalizacyjnymi podłączonymi do istniejących, częściowo czynnych zbieraczy drenarskich poprzerywanych w czasie wykonywania robót ziemnych związanych z czaszą zbiornika w 1978 r.).

Retencjonowanie względne (Rp) biogenów, obliczone wg wzoru Foy (1992) w zbiorniku retencyjnym Pokrzywnica potw ierdza zmniejszenie stężeń biogenów w wodzie na odpływie w porównaniu do stężeń biogenów na dopływie, co potwierdzają wyniki dla azotu całkowitego: Pd=25,3% (2004 r.), Pd=25.8% (2005 r.), Pd=18.4% (2006 r.) oraz fosforu całkowitego” Pd=6.6% (2004 r.), Pd= (-) 14.0% (2005 r.), Pd = 5.8% (2006 r.).

Zewnętrzne obciążenie zbiornika związkami biogennymi na jednostkę pow ierzchni jest ważną wskazówką określającą trofię zbiornika. Według kryteriów Vollenweidera (1976 r.) dopuszczalne i niebezpieczne obciążenia nie powinny przekraczać odpowiednio: azotem 1.0 (dopuszczalne) i 2.0 (niebezpieczne) gm^rok'¹, a fosforem 0.07 (dopuszczalne) i 0.13 (niebezpieczne) gm^rok'¹.

W badanych latach niebezpieczne obciążenie azotem i fosforem dla zbiornika Pokrzywnica zostało przekroczone. Krytyczne obciążenie tymi biogenami według kryte-

14