614373177

14 Ekonomia i Środowisko 2 (45) • 2013

Dodatkowo środowisko przyrodnicze jest najważniejszym laboratorium poznawczym człowieka. W środowisku przyrodniczym odkrywa się wiele użytecznych dla człowieka substancji, zjawisk czy właściwości. Przykładem mogą być bakterie Salinospora występujące w glebie oraz osadach na dnie morskim, należące do promieniowców. Ten rodzaj bakterii jest już używany do produkcji antybiotyków - streptomycyny i wankomycyny, lekarstwa „ostatniej szansy" w najcięższych zakażeniach¹. Inny walor pozaekonomiczny tkwi w medycynie niekonwencjonalnej (alternatywnej) - opiera się ona na wykorzystaniu naturalnych substancji. Działanie lecznicze pleśni jest znane od starożytności (papirus Eber-sa). Potwierdzone są również zalety lecznicze wielu ziół, balneoterapii (kąpieli w gorących i mineralnych wodach), krioterapii, fitoterapii, hipnoterapii (na podstawie kontaktu z koniem) czy dogoterapii (na podstawie kontaktu z psem), akupunktury, stawiania baniek (działania rozgrzanego alkoholu i próżni). Klasycznym przykładem rośliny o wielu walorach leczniczych jest czosnek. Użytkowano go w tym charakterze już w starożytnym Egipcie czy Grecji, co potwierdzają papirusy oraz zalecenia Hipokratesa. W XX wieku przebadano substancje zawarte w czosnku. Allicyna działa przeciwbakteryjnie, trójsiarczek dwualliku działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie, a związki siarki - inhalacyjnie². Podobnie jest z żeń-szeniem³.

Najważniejszym wymiarem funkcji i walorów środowiska przyrodniczego jest wpływ na zachowanie życia w każdej znanej nam formie. Łączy się on z zachowaniem bioróżnorodności w każdej postaci, z pochłanianiem zanieczyszczeń i włączaniem ich do obiegów materii, a także z asymilacją związków chemicznych, oczyszczaniem środowiska przyrodniczego czy regulowaniem obiegów hydrologicznych. W efekcie finalnym zachowywana jest homeostaza ekologiczna i pomiędzy ekosystemami.

Pojęcie i klasyfikacje usług ekosystemowych

Najczęściej pozaekonomiczny potencjał środowiska przyrodniczego opisywany jest w postaci „usług" dostarczanych przez ekosystemy. Bezpośrednie korzyści z przyrody znane są w postaci zdrowej żywności, pitnej wody, naturalnych paliw czy naturalnych włókien. Jednak istotne są również inne „dary natury", które są wykorzystywane, będące rezultatem skomplikowanych procesów i interakcji, takich jak: tworzenie gleb, neutralizacja zanieczyszczeń, ochrona przed żywiołami (na przykład wichury, powodzie) oraz stabilizacja klimatu Ziemi.

Termin „usługi ekosystemowe" oznacza zestaw wytworów oraz funkcji ekosystemu, które są przydatne dla społeczeństwa. Wytwory te obejmują między innymi dobra materialne bezpośrednio wykorzystywane przez człowieka. Nato-

1

Patrz szerzej: .Applied and Environmental Microbiology" 20021.68, nr 10, s. 4699-5208.

2

³ M. Załoga, Między magią a medycyną, „Wiedza i Życie" 2003 nr 3, s. 30-37.

3

D. StrielnikofF, Żeń-szeń - łzy pięknej Lao, „Wiedza i Życie" 2002 nr 10, s. 32-35.