6775041026

przekroczona mamy do czynienia ze stalami stopowymi. Osobną grupę stanowią stale nierdzewne, w których zawartość Cr jest większa od 10,5% a węgla poniżej 1,2%.

Dla określenia granicy między stalami stopowymi a niestopowymi określono następujące zawartości poszczególnych pierwiastków:

Al, Co, Cr, Ni, W - 0,3%,

Bi, Se, V-0,1%,

Cu, Pb - 0,4%,

Si - 0,6%; Mo - 0,06%.

Skład chemiczny stali nie jest jedynym kryterium podziału. Inne kryteria podziału zamieszczono w tabeli 1.

Tabela 1. Kryteria podziału stali [2, s. 169].

Kryterium podziału	Przykładowe rodzaje i grupy stali
Podstawowe zastosowanie	konstrukcyjna, maszynowa, narzędziowa, o szczególnych własnościach.
Jakość (m.in. stężenie S i P)	jakościowa, specjalna.
Sposoby wytwarzania	martenowska, elektryczna, konwertorowa i inne.
Sposób odtleniania	uspokojona, półuspokojona, nieuspokojona.
Rodzaj produktów	blachy, pręty, druty, rury. odkuwki itp.
Postać	lana, kuta, walcowana na gorąco, walcowana na zimno, ciągniona.
Stan kwalifikacyjny	surowy, wyżarzony normalizująco, ulepszony cieplnie i inne.

Oznaczenia stali

W ostatnich latach w związku z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej szereg norm krajowych zostało zastąpionych przez normy europejskie co w przypadku oznaczeń stali i innych materiałów skutkuje innym sposobem ich oznaczania niż dotychczas.

Zgodnie z normami europejskimi obowiązują dwa systemy oznaczania stali:

-    znakowy (według PN-EN 10027-1:1994); znak stali składa się z symboli literowych i cyfr,

-    cyfrowy (według PN-EN 10027-2:1994); oznaczenie składa się z pięciu cyfr. Numer gatunku stali nadaje Europejskie biuro rejestracyjne.

W systemie znakowym znaki stali dzieli się na dwie grupy:

-    znaki z symbolami wskazującymi na zastosowanie oraz własności mechaniczne lub fizyczne stali,

-    znaki z symbolami wskazującymi na skład chemiczny stali.

W pierwszej grupie znaków stali oznaczenie składa się z liter i cyfr. Litery oznaczają zastosowanie stali zaś liczby odpowiednie właściwości wytrzymałościowe np.:

- S235    S - stal niestopowa konstrukcyjna o minimalnej granicy plastyczności 235 MPa,

- E295    E - stal niestopowa maszynowa o minimalnej granicy plastyczności 295 MPa,

-    L360 L - stal niestopowa na rury przewodowe o minimalnej granicy plastyczności 360 MPa,

-    P460 P - stale na urządzenia ciśnieniowe o minimalnej granicy plastyczności 460 MPa.

W grupie znaków z symbolami wskazującymi na skład chemiczny wyróżniamy cztery grupy:

-    stale niestopowe o średnim stężeniu Mn poniżej 1%, oznaczane literą C oraz liczbą oznaczającą średnie stężenie węgla w stali w setnych częściach % np. C45,

-    stale niestopowe o średnim stężeniu Mn równym i wyższym od 1%, oznaczane liczbą informującą o średnim stężeniu węgla w setnych częściach % symbolami chemicznymi pierwiastków stopowych oraz liczbami wskazującymi na ich stężenie procentowe np. 33MnCrB5-2,

-    stale stopowe (bez szybkotnących) o stężeniu przynajmniej jednego pierwiastka stopowego powyżej 5%, oznaczane symbolem X oraz liczbą informującą o średnim

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

10