Piotr Skarga, dziêki dziaÂÅ‚alnoÅ“ci filantropijnej, zostaÂÅ‚ nadwornym kaznodziejÂÄ… króla Zygmunta III Wazy. NajwaÂżniejszym dzieÂÅ‚em nadwornego kaznodziei sÂÄ… wydane w 1597 r. "Kazania sejmowe". Nie naleÂżÂÄ… one do literatury religijnej, lecz sÂÄ… doskonale uÂÅ‚oÂżonym traktatem politycznym o przebudowie paÃÄ…stwa polskiego. Jako katolik i patriota autor walczyÂÅ‚ o przywrócenie jednoÅ“ci religijnej w Polsce, wzmocnienie wÂÅ‚adzy królewskiej oraz usuniêcie krzywd spoÂÅ‚ecznych i praw niesprawiedliwych. Osiem "KazaÃÄ… sejmowych" to osiem rozdziaÂłów rozprawy politycznej o najwaÂżniejszych niedomaganiach Rzeczypospolitej, o sposobach ich

przezwyciêÂżania.



Kazanie I "O mÂÄ…droÅ“ci potrzebnej do rady" stanowi rodzaj wstêpu, wprowadzenia w problematykê. Autor charakteryzuje choroby, które rujnujÂÄ… paÃÄ…stwo. PrzewodniÂÄ… myÅ“lÂÄ… kazania jest twierdzenie, Âże moralnoÅ“ÃÅš narodu jest warunkiem szczêœcia i potêgi paÃÄ…stwa. Tak wiêc najbardziej normalni powinni byÃÅš ci, którzy stojÂÄ… na czele narodu.



Kazanie II "O miÂÅ‚oÅ“ci ku ojczyŸnie" - autor wylicza tu szeÅ“ÃÅš chorób Polski. SÂÄ… to: brak miÂÅ‚oÅ“ci ojczyzny, brak zgody politycznej, anarchia religijna, osÂÅ‚abienie wÂÅ‚adzy królewskiej, niesprawiedliwe prawa i bezkarnoÅ“ÃÅš grzechów jawnych. Dalszy ciÂÄ…g kazania poÅ“wiêca autor pierwszej chorobie, tzn. "nieÂżyczliwoÅ“ci ludzkiej ku Rzeczypospolitej", która pÂÅ‚ynie z "chciwoÅ“ci domowego ÂÅ‚akomstwa". W sposób sugestywny i wzruszajÂÄ…cy mówi Skarga o swej wÂÅ‚asnej miÂÅ‚oÅ“ci do ojczyzny, która jest Å“wiêtym obowiÂÄ…zkiem kaÂżdego czÂÅ‚owieka. Domaga siê bezinteresownoÅ“ci miÂÅ‚oÅ“ci do ojczyzny, miÂÅ‚oÅ“ci dla niej samej. Atak skierowany jest w stronê magnatów dbajÂÄ…cych jedynie o swoje bogactwa. Widmo tonÂÄ…cego okrêtu.



Kazanie III "O niezgodzie domowej" - autor stwierdza, Âże rodacy, dzieci jednej i tej samej ojczyzny powinni siê zgadzaÃÅš, poniewaÂż ÂÅ‚ÂÄ…czy ich jedna religia, nakazujÂÄ…ca miÂÅ‚oÅ“ÃÅš bliŸniego, ten sam wÂÅ‚adca, takie same prawa i swobody obywatelskie. Brak tej zgody szczególnie na sejmach budzi u Skargi lêk o przyszÂÅ‚oÅ“ÃÅš ojczyzny. "Widzi" rozbiory Polski zauwaÂżone przez Matejkê, Mickiewicza.



Kazania IV i V "O naruszeniu religii katolickiej" - dotyczy reformacji, która - zdaniem kaznodziei - jest prawdziwÂÄ… klêskÂÄ… dla Polski, poniewaÂż pogÂłêbia niezgodê narodowÂÄ…. Autor nakazuje powrót do religii katolickiej jako jedynie prawdziwej, prowadzÂÄ…cej do zgody i do potêgi paÃÄ…stwa.



Kazanie VI "O monarchii i królestwie" - Skarga uwaÂża, Âże najlepszÂÄ… formÂÄ… rzÂÄ…du jest jednowÂÅ‚adztwo, którego nie moÂżna jednak utoÂżsamiaÃÅš z absolutnym samowÂÅ‚adztwem. PaÃÄ…stwem powinien rzÂÄ…dziÃÅš król, przy pomocy

mÂÄ…drej rady, zÂÅ‚oÂżonej z przedstawicieli narodu. Poddani winni sÂÄ… swemu królowi szacunek i posÂÅ‚uszeÃÄ…stwo. Natomiast "zÂÅ‚ota wolnoÅ“ÃÅš szlachecka" prowadzi do anarchii = upadek paÃÄ…stwa.



Kazanie VII "Prawa niesprawiedliwe" - piÂÄ…ta choroba RP. Podobnie jak Modrzewski, stwierdza, Âże bez praw sprawiedliwych nie ma prawdziwej wolnoÅ“ci. Wylicza prawa niesprawiedliwe, m.in. o mêÂżobójstwie, krzywdzÂÄ…ce chÂÅ‚opa, dla którego ÂżÂÄ…da wolnoÅ“ci osobistej, chociaÂż podobnie jak Modrzewski akceptuje stany spoÂÅ‚eczne.



Kazanie VIII "O niekarnoÅ“ci grzechów jawnych" - autor przedstawiÂÅ‚ w nim wszystkie najgorêtsze uczucia patriotyczne - miÂÅ‚oÅ“ÃÅš do ojczyzny, oburzenie na jej zÂÅ‚ych synów, niepokój o losy RP i nadziejê, Âże dobry Bóg ustrzeÂże Polskê od zguby. TytuÂÅ‚owe grzechy jawne to: brak sprawiedliwego i sprawnie dziaÂÅ‚ajÂÄ…cego aparatu sprawiedliwoÅ“ci, mêÂżobójstwo, lichwa, nieprawne nabywanie majêtnoÅ“ci, zbytki, kradzieÂż dobra pospolitego, wyzysk sierot przez zÂÅ‚ych opiekunów. Po takim wyliczeniu grzechów przewiduje rychÂÅ‚y upadek Polski.