INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
TERRORYZM
I PRAWO DOTYCZŃCE
CUDZOZIEMCÓW 
- z perspektywy Unii Europejskiej
i Wielkiej Brytanii
John Handoll
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
Publikacja zosta"a opublikowana dzi´ki pomocy finansowej
© Copyright by Institute of Public Affairs, Warszawa 2004
Przedruk materia"ów Instytutu Spraw Publicznych w ca"oĘci lub cz´Ä˜ci
moŻliwy jest wy"ącznie za zgodą Instytutu. Cytowanie oraz wykorzystywanie
danych empirycznych dozwolone jest z podaniem ęród"a.
Wydawca:
Instytut Spraw Publicznych
00-031 Warszawa, ul. Szpitalna 5 lok. 22
tel.: [phone]
fax.: [phone]
e-mail: [e-mail]
opracowanie graficzne: Agnieszka Kamił
ska ([e-mail])
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
I. WSTóP
I
.
W
S
T
ó
P
Istnieją wydarzenia, które w nieodwracal- obecne by"y w obszarze polityki zagranicz-
ny sposób zmieniajÄ… naszÄ… rzeczywistoĘç. nej i prawa karnego, ale kwestia zagroÅ»enie
Wielu Ęwiadków zamachów terrorystycz- terroryzmem pojawi"a si´ równieÅ» w takich
nych z 11 wrzeĘnia 2001 roku, mia"o zapew- obszarach jak us"ugi finansowe, ochrona da-
ne takie w"aĘnie odczucie. W przypadku nych, obrona cywilna i prawo o obcokrajow-
wielu Europejczyków umocni"o si´ ono cach.
jeszcze przez ataki w pociÄ…gu podmiejskim
w Madrycie 11 marca bieŻącego roku.
ZagroÅ»enie mi´dzynarodowym terrory-
zmem nie by"o, w rzeczy samej, czymĘ co
nagle pojawi"o si´ 11 wrzeĘnia 2001 r. Jed-
nakŻe w pe"ni zasadne jest twierdzenie, Że
wydarzenia 11 wrzeĘnia wywar"y ogromny
wp"yw na kraje demokratyczne.
W tym czasie  wed"ug Staff Statement,
podsumowującego zakoł
czone ostatnio
przez KrajowÄ… Komisj´ ds. Ataków Terrory-
stycznych na Stany Zjednoczone (the Natio-
nal Commission on Terrorist Attacks upon
1
the United States) przes"uchania  amery-
kał
ska ochrona powietrzna, jak równieŻ lot-
nictwo cywilne, nie by"y przygotowane na
ataki podobne do tych, wymierzonych
w USA: ludzie  walczyli w trudnych warun-
kach, organizujÄ…c prowizorycznÄ… obron´ cy-
wilną do walki z zagroŻeniem, z którym ni-
gdy wczeĘniej nie mieli do czynienia i do
którego nie byli przygotowywani. ' Zawsze
"atwiej byç mÄ…drym po szkodzie. Skutki ata-
ków da"y si´ odczuç na wielu p"aszczyznach
politycznych. Oczywiste jest, Å»e najcz´Ä˜ciej
1 National Commission on Terrorist Attacks upon the United States, Staff Statement No 17:  Improving a
Homeland Defense (www.9-11commission.gov)
3
3
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
To w"aĘnie prawo Kilka krótkich uwag odnoĘnie
dot. cudzoziemców jest terminologii i postaw wobec
tematem naszych rozwaŻał
. omawianej kwestii:
ZaleÅ»noĘci pomi´dzy 'mi´dzynarodowym zjawisko 'terroryzmu', 'mi´dzynarodowe-
terroryzmem' i szeroko definiowanym 'pra- go' czy teŻ okreĘlanego w inny sposób, zo-
wem o obcokrajowcach' sÄ… nader skompliko- sta"o na przestrzeni lat zdefiniowane na
wane. W pierwszym odruchu, mi´dzynaro- wiele róŻnych sposobów, przez wiele róŻ-
dowy terroryzm rodzi strach i wrogoĘç wo- nych organizacji, w tym: ONZ, Rad´ Eu-
bec 'obcego' (bez wzgl´du na to, czy 'obcy' ropy, Uni´ EuropejskÄ… oraz poszczególne
jest cudzoziemcem, cz"onkiem mniejszoĘci, kraje. PoniÅ»sza praca skupia swojÄ… uwag´
czy teÅ» nie). Prawo migracyjne i azylowe na reakcji wobec mi´dzynarodowego ter-
moÅ»e zostaç zaostrzone lub teÅ» byç stosowa- roryzmu, dzia"aÅ‚
Al-Kaidy i powiÄ…zanych
ne w bardziej rygorystyczny sposób. Podej- z nią ugrupował
. Im bardziej wyszukane
Ęcie do integrowania 'obcego' ze spo"eczno- i zróŻnicowane zagroÅ»enie pojawia si´ ze
ĘciÄ… przyjmujÄ…cÄ… moÅ»e ulec zmianie. Kontro- strony tych, którzy rozpocz´li zamachy
le graniczne mogÄ… zostaç wzmoÅ»one, a tym terrorystyczne, tym bardziej wyszukane
samym podróŻe pomi´dzy poszczególnymi i wieloaspektowe odpowiedzi naleÅ»y na
krajami  utrudnione. Tam, gdzie nie moÅ»na nie przygotowaç  bez wzgl´du na to, czy
zastosowaç prawa karnego i gdzie wydalenie mamy tu na myĘli kryteria definiowania
nie jest moÅ»liwe, obcokrajowcy mogÄ… zostaç wykroczeÅ‚
pope"nianych przez terrory-
uwi´zieni (osobliwa i kontrowersyjna decy- stów (obejmujÄ…ce akty terroryzmu, dzia-
zja podj´ta przez w"adze Wielkiej Brytanii). "ania z nimi powiÄ…zane i udzia" w grupach
terrorystycznych), czy teÅ» sposoby walki
ze zjawiskiem prania brudnych pieni´dzy,
czy teŻ takie kroki, jak zamraŻanie Ęrod-
ków finansowych oraz zezwalanie na
sprawowanie nadzoru (a nawet uwi´zie-
nie) osób podejrzanych o terroryzm.
Wzrost finezji dzia"ał
widoczny jest
w wielu przedsi´wzi´ciach, wystarczy wy-
mieniç tylko niektóre z nich: Decyzj´ Ra-
mowÄ… Rady z 2002 r. w sprawie walki
2
z terroryzmem, RozporzÄ…dzenie Rady
z 2001 r., wprowadzające niektóre szcze-
gólne Ęrodki ograniczające, skierowane
przeciwko pewnym osobom i podmiotom
3
z zamiarem zwalczania terroryzmu, bry-
tyjskÄ… ustaw´ 'Terrorism Act' z 2000 r.
oraz ustaw´ 'Anti-Terrorism, Crime and
Security Act' z roku 2001.
2 DU 2002 L164/3. Zobacz wydany niedawno Raport Komisji w sprawie Ęrodków (lub ich braku)
przedsi´branych przez PaÅ‚
stwa Cz"onkowskie w celu dostosowania si´ do tego instrumentu (COM(2004)
409 final i SEC (2004) 688).
3 DU 2001 L344/70
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
Termin 'prawo o obcokrajowcach\cudzo- równowagi pomi´dzy bezpieczeÅ‚
stwem
ziemcach' w sposób naturalny obejmuje a wolnoĘcią w otwartym spo"eczeł
stwie
zarówno prawo imigracyjne (dotyczÄ…ce musi zostaç okreĘlony nie tylko poprzez
wjazdu, pobytu i sposobu traktowania ustawodawstwo krajowe, ale równieŻ po-
róŻnych grup cudzoziemców, jako nie b´- przez ustawodawstwo regionalne i mi´dzy-
dących obywatelami kraju goszczącego) narodowe, które z jednej strony uznaje pra-
oraz prawo o uchodęcach (powo"ujące wo pał
stwa do chronienia swoich obywate-
si´ g"ównie na Konwencj´ GenewskÄ… li i systemu demokracji, ale równoczeĘnie
i dotyczÄ…ce tych, którzy starajÄ… si´ o sta- w pewien sposób ogranicza stosowanie te-
tus uchodęcy lub podobny, zapewniający go prawa.
im ochron´). PoĘwi´ci"em tym zagadnie-
niom duÅ»o miejsca w tej pracy, uwzgl´d- Debata odbywajÄ…ca si´ w Wielkiej Bryta-
niając równieŻ zagadnienie kontroli gra- nii, Unii Europejskiej, Radzie Europy, ONZ
nicznych i bezpieczeł
stwa dokumentów. i winnych miejscach zwraca uwag´ na wie-
le kwestii. Tylko kilka z nich moÅ»e zostaç tu
Ca"kowicie logiczne, prawne rozróŻnie- poruszonych. W tym, z koniecznoĘci, krót-
nie pomi´dzy systemem prawa karnego kim wystÄ…pieniu chcia"bym przyjrzeç si´
(majÄ…cego na celu ukaranie tych, którzy nast´pujÄ…cym zagadnieniom:
skazani zostali za dopuszczenie si´ ak-
tów terroryzmu), a systemem deportacji aspektom 'bezpieczeł
stwa' i 'wolnoĘci'
niepoŻądanych obcokrajowców, moŻe w prawie o cudzoziemcach  postrzeganych
w pewien sposób zostaç zatarte jeĘli, jak w kontekĘcie mi´dzynarodowego terrory-
ma to miejsce w przypadku Wielkiej Bry- zmu  z perspektywy Unii Europejskiej;
tanii  dopuszczalne jest d"ugotrwa"e za-
trzymanie, cz´sto w wi´zieniach, osób, reakcji Wielkiej Brytanii na wydarzenia
które majÄ… zostaç deportowane. Fakt, Å»e z 11 wrzeĘnia 2001 r., z uwzgl´dnieniem
koncentruj´ si´ na elementach prawnych wysoce kontrowersyjnych innowacji za-
nie oznacza wcale, iÅ» podoba mi si´ taki wartych w ustawie 'Anti-Terrorism, Cri-
w"aĘnie brak rozgraniczenia. Widmo in- me and Security Act' z 2001r., oznaczają-
ternowania bez procesu jest dalece nie- cych derogacje od Artyku"u 5 (1) Europej-
pokojące. JednakŻe, waŻne jest, by rze- skiej Konwencji Praw Cz"owieka (regulu-
czywiste ramy prawne zosta"y w"aĘciwie jÄ…cego kwesti´ pozbawienia wolnoĘci).
zrozumiane, zanim z"oŻona zostanie pro-
pozycja zmian w oparciu o zasady praw- W dalszej cz´Ä˜ci tej pracy, g"ównie we
ne lub osÄ…dy natury moralnej. fragmencie poĘwi´conym dzia"aniom
przedsi´wzi´tym w Wielkiej Brytanii, stanie
Jako cz"onkowie spo"ecznoĘci mi´dzyna- si´ jasne, Å»e nie zajmujemy si´ po prostu za-
rodowej, uczestnicy europejskiego systemu leÅ»noĘciÄ… pomi´dzy Ęrodkami anty-terrory-
ochrony praw cz"owieka i podstawowych stycznymi i prawem o cudzoziemcach, ale
wolnoĘci oraz jako cz"onkowie Unii Euro- równieŻ kwestią przestrzegania (lub teŻ nie)
pejskiej, pał
stwa cz"onkowskie (w tym zasad podstawowych praw cz"owieka w legi-
Wielka Brytania) nie mogÄ… i nie utrzymujÄ… slacji regulujÄ…cej kwesti´ cudzoziemców po-
autarktycznej legislacji w obszarze terrory- dejrzanych u udzia" w terroryzmie, którzy
zmu i prawa o obcokrajowcach. Charakter nie zostali skazani za akt terrorystyczny.
5
5
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
II. PERSPEKTYWA UNII EUROPEJSKIEJ
I
I
.
P
E
R
S
P
E
K
T
Y
W
A
U
N
I
I
E
U
R
O
P
E
J
S
K
I
E
J
2.1. INFORMACJE OGÓLNE 2.2. ÂRODKI
UNII EUROPEJSKIEJ
WaŻnym jest, aby podczas analizowania
stanowiska UE, przeprowadziç wyraÄ™ne ana-
Wzmacnianie kontroli
lityczne rozróŻnienie pomi´dzy obszarami,
granicznych i bezpieczeł
stwa
w których Unia (bądę to jako Wspólnota
dokumentów
zgodnie z Traktatem ustanawiajÄ…cym
Wspólnot´ EuropejskÄ…, bÄ…dÄ™ teÅ» jako Unia 21 wrzeĘnia 2001 r., Rada Europejska
dzia"ajÄ…ca zgodnie z Traktatem o Unii Euro- przyj´"a plan dzia"ania w sprawie zwalczania
4
pejskiej) jest w"adna podjÄ…ç kroki w kwe- terroryzmu, który zosta" poprzedzony
stiach zwiÄ…zanych z imigracjÄ… i udzielaniem Wnioskami przyj´tymi przez Rad´ ds. Wy-
azylu oraz obszarami, gdzie decyzje pozosta- miaru SprawiedliwoĘci i Spraw Wewn´trz-
ją w gestii w"adz krajowych. To rozróŻnie- nych w dn. 20 wrzeĘnia, dotyczącymi Ęrod-
nie, które zostanie utrzymane w mocy, jeĘli ków przyj´tych w celu zintensyfikowania
5
zaproponowana Konstytucja Europejska walki z terroryzmem w Unii Europejskiej.
6
wejdzie w Życie, jest istotne z uwagi na fakt, W paędzierniku 2001 r. zosta"a przygotowa-
Że Pał
stwa Cz"onkowskie podlegają sank- na szczegó"owa 'Mapa Drogowa' dotycząca
cjom w przypadku, gdy istnieje rzeczywiste implementacji planu dzia"ania, która regu-
lub potencjalne powaŻne i ciąg"e naruszanie larnie jest uaktualniana. Data ostatniego
zasad wolnoĘci, demokracji, poszanowania uaktualnienia przypada na po"ow´ czerwca
7
praw cz"owieka i podstawowych wolnoĘci, 2004 r.
oraz rządów prawa  zasad, które są wspól-
ne dla wszystkich Pał
stw UE. Takie naru- Deklaracja Rady Europejskiej dotyczÄ…ca
szenie lub teŻ podejrzenie, Że naruszenie walki z terroryzmem, z dnia 25 marca 2004
zaistnieje w przysz"oĘci, moÅ»e wystÄ…piç na- r. stwierdza, iÅ» 'bardziej skuteczne kontrole
wet w obszarze podlegajÄ…cym jurysdykcji graniczne i zwi´kszone bezpieczeÅ‚
stwo do-
krajowej. kumentów odgrywajÄ… waÅ»nÄ… rol´ w walce
z terroryzmem'. Ponadto, dokument podkre-
Ęla, Że dzia"ania w tych obszarach powinny
zostaç usprawnione. Rada Europejska szcze-
gó"owo zaj´"a si´ licznymi, zaproponowany-
mi Ęrodkami, a poczynione post´py zosta"y
przedstawione w Raporcie dotyczÄ…cym im-
8
plementacji Deklaracji, przygotowanym na
spotkanie Rady Europejskiej w Brukseli,
w czerwcu 2004 r.:
4 Konkluzje z Prezydencji (SN 140/01).
5 SN 3926/6/01 REV 6.
6 Zobacz: Council Document: 12800/01.
7 Council Doc. 10010/3/04 REV 3.
8 Council Document 10009/3/04 REV 3.
6
6
Warszawa 2004
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
Zaproponowane rozporzÄ…dzenie Rady, NaleÅ»y wspomnieç równieÅ» o propozycji
ustanawiajÄ…ce EuropejskÄ… Agencj´ Gra- RozporzÄ…dzenia Rady dotyczÄ…cej wymogu
niczną (European Borders Agency), jest regularnego podbijania dokumentów po-
9 12
bez wÄ…tpienia duÅ»ym osiÄ…gni´ciem, dróŻnych obywateli krajów trzecich, które
obecnie poddawane jest dyskusji. W chwili,
Dyrektywa Rady w sprawie nakazu prze- gdy poniŻsza praca by"a pisana, Komisja
kazywania przez przewoÄ™ników danych przygotowywa"a si´ do przedstawienia pro-
pasaÅ»erów (inicjatywa Hiszpanii przyj´ta pozycji dotyczÄ…cej wspólnego stanowiska
przez Rad´ ds. Wymiaru SprawiedliwoĘci Unii Europejskiej wobec wykorzystywania
i Spraw Wewn´trznych w dniu 29 kwiet- danych pasaÅ»erów dla celów bezpieczeÅ‚
-
nia); stwa granicznego i powietrznego, oraz wo-
bec innych regulacji prawnych. Komisja za-
Przyj´cie Strategii w zakresie wspó"pracy mierza równieÅ» przedstawiç propozycj´ do-
celnej i związanego z nią Planu Dzia"ał
tyczącą wspólnej odpowiedzi na Artyku"
(przyj´tego przez Rad´ ds. Wymiaru 2 (2) Konwencji Schengen (dotyczÄ…cej przy-
SprawiedliwoĘci i Spraw Wewn´trznych wrócenia kontroli granicznych).
w dniu 30 marca);
W kwestii maksymalizacji efektywnoĘci
Zaproponowane RozporzÄ…dzenia Rady systemu informacji naleÅ»y nadmieniç, iÅ»
w sprawie zmian Rozporządzeł
, dotyczÄ…- Rada zdecydowa"a ostatnio o ustanowie-
cych wprowadzenia ujednoliconego for- niu Systemu 'VIS' (System Informacji Wi-
mularza dla obywateli krajów trzecich, zowej) w celu wymiany danych pomi´dzy
ubiegajÄ…cych si´ o wiz´ i zezwolenie na PaÅ‚
stwami Cz"onkowskimi, umoŻliwiają-
pobyt, które umoÅ»liwiÄ… integracj´ iden- cego w"adzom krajowym wprowadzanie
10
tyfikatorów biometrycznych; i uaktualnianie danych zawartych w wi-
zach oraz elektroniczne sprawdzanie tych-
13
Zaproponowane rozporządzenia Rady Że danych. Proces tworzenia systemu SIS
w sprawie wymagał
, które muszÄ… byç II jest w trakcie realizacji i naleÅ»y tutaj
spe"nione przez poszczególne zabezpie- wspomnieç o waÅ»nych Konkluzjach przyj´-
czenia oraz w sprawie zastosowania za- tych przez Rad´ ds. Wymiaru Sprawiedli-
bezpieczeł
biometrycznych w paszpor- woĘci i Spraw Wewn´trznych w dn. 29
11
tach obywateli Unii Europejskiej; kwietnia.
Stworzenie zintegrowanego systemu wy- NaleÅ»y podkreĘliç, Å»e wi´kszoĘç z wyÅ»ej
miany informacji nt. skradzionych i za- wymienionych Ęrodków jest przyjmowana
gubionych paszportów, korzystającego wkontekĘcie rozwoju dorobku Schengen 
z baz danych SIS (Systemu Informacyjne- Irlandia i Wielka Brytania w zasadzie nie sÄ…
go Schengen) i Interpolu (patrz: Konklu- stronami tych dzia"ał
, a Dania ma moŻli-
zje Rady Europejskiej dot. funkcjonowa- woĘç podj´cia decyzji, czy zechce braç
nia SIS II z dn. 29 kwietnia) w nich udzia".
9 COM (2003) 687 final/2
10 COM (2003) 558 final.
11 COM (2004) 116 final.
12 COM (2003) 664 final.
13 Decyzja Rady 2004/512/WE z dn. 8 czerwca 2004 r. ustanawiajÄ…ca System Informacji Wizowej
(DU 2004 L214/5).
7
7
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
Decyzja Rady z dnia 17 maja 2004 r. doty-
ROZPOZNAWANIE
czÄ…ca Konkluzji przedstawionych w Porozu-
OBAW DOTYCZŃCYCH
mieniu pomi´dzy Wspólnotami a USA na
BEZPIECZEÄ„STWA
temat przetwarzania danych PNR  Passen-
NARODOWEGO
ger Name Record ('Rekord danych pasaŻe-
14
ra ) okaza"a si´ byç nader kontrowersyjna. W chwili, gdy obszar polityki azylowej
Porozumienie, o którym mowa, zezwala na i imigracyjnej w pał
stwach Wspólnoty, zo-
przetwarzanie i przekazywanie danych PNR sta" uregulowany zapisami Traktatu Amster-
przez linie lotnicze do Departamentu Bez- damskiego, Pał
stwa Cz"onkowskie rozpo-
pieczeł
stwa Wewn´trznego USA, Biura Cel- cz´"y starania, by chroniç swoje interesy na-
nego i Ochrony Granic USA. Obawy zwiÄ…za- rodowe w obszarze porzÄ…dku publicznego
ne z ochroną danych zosta"y pozornie roz- i bezpieczeł
stwa wewn´trznego. Artyku" 64
wiane przez Decyzj´ Komisji podj´tÄ… w tym (1) TWE stanowi, Å»e postanowienia Tytu"u
15
samym dniu, która, pomimo negatywnej IV Cz´Ä˜ci Trzeciej  nie powinny wp"ywaç na
Opinii zamieszczonej w Artykule 29 przez odpowiedzialnoĘç jaka ciÄ…Å»y na PaÅ‚
stwach
16
Grup´ RoboczÄ… ds. Ochrony Danych, uzna- Cz"onkowskich w kwestii przestrzegania
wa"a Biuro za organ zapewniający wystar- prawa i porządku oraz ochrony bezpieczeł
-
czające bezpieczeł
stwo dla transferów da- stwa wewn´trznego. ' Zgodnie z Artyku"em
nych ze Wspólnoty, z punktu widzenia zapi- 68 (2), Trybuna" SprawiedliwoĘci nie posia-
sów zawartych w Dyrektywie o Ochronie da w"adzy jurysdykcyjnej nad Ęrodkami czy
Danych z 1995 r. Pod koniec marca Parla- teÅ» decyzjami, podejmowanymi zgodnie
ment Europejski przyjÄ…" bardzo krytycznÄ… z Artyku"em 62 (1) w obszarze wewn´trz-
Uchwa"´ dotyczÄ…cÄ… projektu decyzji o w"a- nych kontroli granicznych oraz dotyczÄ…cych
Ęciwym poziomie ochrony danych. 21 marca prawa i porządku a takŻe ochrony bezpie-
Parlament postanowi" zasi´gnÄ…ç opinii Try- czeÅ‚
stwa wewn´trznego. Pomimo, iÅ» te za-
buna"u SprawiedliwoĘci na temat zgodnoĘci bezpieczenia wydajÄ… si´ zb´dne i najprawdo-
zaproponowanej Decyzji z Traktatem oraz podobniej zostanÄ… uchylone w chwili, gdy
legislacjÄ… dotyczÄ…cÄ… ochrony danych a w dn. pojawi si´ nowa Konstytucja, naleÅ»y zwróciç
4 maja odrzuci" proĘb´ Rady o post´powa- uwag´ na waÅ»nÄ… gwarancj´ konstytucyjnÄ…,
nie w trybie pilnym. Teraz, gdy Decyzja zo- zabezpieczającą pał
stwa cz"onkowskie
sta"a juÅ» przyj´ta, pojawi"y si´ sugestie, by i stwierdzajÄ…cÄ…, iÅ» 'Unia Europejska b´dzie
Parlament zrezygnowa" z zasi´gania Opinii mieç w poszanowaniu ich [... paÅ‚
stw cz"on-
i wystąpi" o jej uchylenie. kowskich] zasadnicze funkcje pał
stwowe,
w tym te, które majÄ… za zadanie zapewniç
integralnoĘç terytorialnÄ… paÅ‚
stwa oraz
utrzymanie prawa i porzÄ…dku oraz ochron´
bezpieczeł
stwa wewn´trznego. '
Wiele z ostatnio podj´tych kroków w ob-
szarze polityki imigracyjnej i azylowej ma na
wzgl´dzie kwesti´ terroryzmu. Jako przy-
k"ad, moÅ»na tutaj przytoczyç wst´p do
14 Decyzja Rady 2004/496/WE (DU 2004 L 183/83).
15 Decyzja Komisji C (2004) 1799.
16 Opinia 2/2004 (10019/04/EN WP 87).
8
8
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
Dyrektywy dotyczÄ…ca prawa "Ä…czenia rodzin UE (naleÅ»y zwróciç uwag´ na fakt, Å»e Wiel-
17
(Family reunification Directive), który ja- ka. Brytania i Irlandia nie są stronami
sno stwierdza, iÅ» poj´cie dzia"aÅ‚
publicz- w tych dzia"aniach, jednak zastosowa"y in-
nych ( public policy ), uzasadniających od- ne Ęrodki z zakresu polityki imigracyjnej
mówienie rodzinie prawa do "ączenia, obej- i azylowej).
muje przypadki, gdy osoba skazana jest za
pope"nienie powaÅ»nego przest´pstwa. Od dawna przyznaje si´, iÅ» prawo do
W takiej sytuacji 'naleÅ»y zauwaÅ»yç, iÅ» poj´- swobodnego przep"ywu osób wynikajÄ…ce
cie dzia"ał
publicznych i bezpieczeł
stwa z TWE, moÅ»e zostaç ograniczone w przy-
publicznego obejmuje równieŻ przypadki, padku, gdy uzasadnione to zostanie ko-
w których obywatel kraju trzeciego naleŻy niecznoĘcią zapewnienia porządku i bezpie-
do ugrupowania wspierającego terroryzm, czeł
stwa publicznego.
popiera takie ugrupowanie lub ma aspiracje
o charakterze ekstremistycznym. ' Dyrekty- Trybuna" SprawiedliwoĘci pozostawiając
wa w sprawie D"ugoletnich Rezydentów w kompetencji Pał
stw Cz"onkowskich po-
18
(Long-Term Residents Directive) stanowi, dejmowanie decyzji, kiedy dzia"ania pu-
iŻ Pał
stwo Cz"onkowskie moÅ»e odmówiç bliczne lub bezpieczeÅ‚
stwo publiczne sÄ… za-
statusu d"ugoletniego rezydenta, powo"ując groŻone, narzuci" równoczeĘnie na krajową
si´ na prowadzonÄ… polityk´ publicznÄ… lub legislacj´ ograniczenia zabezpieczajÄ…ce
bezpieczeł
stwo publiczne. Podejmując taką w postaci legislacji wspólnotowej  kroki
decyzj´, PaÅ‚
stwo Cz"onkowskie zobowiąza- podejmowane przez poszczególne pał
stwa
ne jest do przeanalizowania wagi i rodzaju muszÄ… wskazywaç, iÅ» zagroÅ»enie jest rze-
wykroczenia przeciwko dzia"aniom publicz- czywiste, a powzi´te Ęrodki sÄ… proporcjo-
nym lub bezpieczeł
stwu publicznemu, jak nalne, celowe, nie naruszajÄ… praw podsta-
równieŻ zagroŻenia, które dana osoba stwa- wowych oraz spe"niają wymogi procedural-
rza, przy równoczesnym w"aĘciwym ne. Z czasem, Trybuna" b´dzie musia" zade-
uwzgl´dnieniu czasu trwania pobytu i wi´- cydowaç, w jakim zakresie moÅ»na stosowaç
zi z krajem, w którym osoba ta przebywa. derogacje od ograniczeł
narzuconych przez
W notatkach ze spotkał
Rady odnaleÄ™ç dyrektywy w sprawie imigracji i azylu.
moÅ»na nast´pujÄ…cÄ… informacje: 'poj´cie
dzia"ał
publicznych i bezpieczeł
stwa pu- Krytyka, zarzucająca iŻ Ęrodki UE, mające
blicznego obejmuje równieÅ» przypadki, na celu walk´ z terroryzmem, nazbyt uwy-
w których obywatel kraju trzeciego naleŻy datni"y aspekty bezpieczeł
stwa kosztem
do ugrupowania wspierajÄ…cego terroryzm, ochrony praw podstawowych, zosta"a od-
popiera takie ugrupowanie lub ma aspiracje rzucona przez Komisj´ w ostatniej ocenie
19
o charakterze ekstremistycznym. ' Równo- procesu z Tampere. Stwierdzono, iŻ inte-
czeĘnie, we wst´pie do Dyrektywy stwier- gracja europejska opiera si´ na rygorystycz-
dza si´, iÅ» respektowane sÄ… podstawowe nym poj´ciu ochrony praw podstawowych,
prawa i przestrzegane sÄ… zasady uznane Komisja natomiast dok"ada wszelkich sta-
przez Europejski Trybuna" Praw Cz"owieka rał
, by zapewniç równowag´ pomi´dzy
(ETPC) i przez Kart´ Praw Podstawowych wolnoĘciÄ…, bezpieczeÅ‚
stwem i aspektami
17 Dyrektywa Rady 2003/86/WE w sprawie prawa "Ä…czenia rodzin (DU 2003 L251/12)
18 Dyrektywa Rady 2003/109 w sprawie statusu obywateli krajów trzecich, b´dÄ…cych d"ugoletnimi
rezydentami (DU 2004 L16/44)
19 COM (2004) 401 final.
9
9
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
legislacyjnymi. Argumentowano równieŻ, iŻ
2.3. Pał
stwa Cz"onkowskie
dodatkowo, UE musi zagwarantowaç wyso-
i podstawowe wartoĘci
ki poziom bezpieczeł
stwa, aby umoÅ»liwiç
Wspólnoty
pe"ne korzystanie z wolnoĘci.
Zapisy Traktatów UE, potwierdzają, Że
istnieje potrzeba ochrony praw podstawo-
wych i wolnoĘci nie tylko w porządku praw-
nym UE, ale równieÅ» w polityce wewn´trz-
nej Pał
stw Cz"onkowskich.
Artyku" 6 TUE jasno stwierdza, Że Unia
Europejska powsta"a w oparciu o zasady:
wolnoĘci, demokracji, poszanowania praw
cz"owieka i podstawowych wolnoĘci, rzą-
dów prawa  zasad, które są wspólne dla
wszystkich Pał
stw Cz"onkowskich. Unia
przestrzega praw podstawowych  zagwa-
rantowanych przez EKPCz (EuropejskÄ…
Konwencj´ Praw Cz"owieka). Prawa te sÄ…
kontynuacjÄ… tradycji konstytucyjnych
Pał
stw Cz"onkowskich, które zosta"y teŻ
uznane za fundamenty Prawa Wspólnoto-
wego. Prawa cz"owieka i podstawowe wol-
noĘci zajmują poczesne miejsce w wielu do-
kumentach wspólnotowych dotyczących
imigracji, polityki azylowej oraz terroryzmu.
W przypadku, gdy Pał
stwa Cz"onkowskie
naruszają w sposób powaŻny i uporczywy
zasady Artyku"u 6 TUE (w swoim porzÄ…dku
wewn´trznym), mogÄ… ponieĘç konsekwen-
cje zgodnie z zapisami Artyku"u 7 TUE i Ar-
tyku"u 309 TWE. W przypadku, gdy zaist-
nieje podejrzenie takiego naruszenia, mogÄ…
zostaç wystosowane odpowiednie zalecenia
do zainteresowanych Pał
stw Cz"onkow-
skich. Jak pokaza" 'Raport Trzech M´drców',
który doprowadzi" do rozwiązania kryzysu
w Austrii w 2000 r., przyj´cie 'wartoĘci
wspólnotowych' oznacza, Że sprawy we-
wn´trzne (jak równieÅ» krajowe narz´dzia s"u-
Żące do implementacji prawa wspólnotowe-
go) mogÄ… byç osÄ…dzane zgodnie ze standarda-
mi EKPC i innymi przyj´tymi standardami.
10
1
0
Warszawa 2004
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
Jak cz´sto ta moÅ»liwoĘç pojawi si´ w in-
nych obszarach? MoÅ»emy mieç tutaj do czy-
nienia z przypadkiem, kiedy 'ten, kto si´ na
gorÄ…cym sparzy", na zimne dmucha'. Komu-
20
nikat Komisji w paędzierniku 2003 r. by"
poniekąd nieĘmia"ym wk"adem do dyskusji,
koncentrujÄ…cym si´ raczej na procesie i mo-
nitorowaniu (co by"o mechanizmami uni-
21
ku) niŻ na meritum. WkaŻdym wypadku,
Komisja by"a 'przekonana, iÅ» w tej Unii war-
toĘci, nie zaistnieje koniecznoĘç stosowania
kar wynikajÄ…cych z Artyku"u 7 TUE i Arty-
ku"u 309 TWE. ' Parlament Europejski ode-
bra" to, jako znak, Że UE nie ma ani zamia-
ru, ani Ęrodków aby broniç swoich wartoĘci
i nawo"uje do mi´dzy-instytucjonalnej dys-
kusji na temat kryteriów i zasad, które nale-
22
Å»y stosowaç zgodnie z Artyku"em 7.
20 COM (2003) 606 final.
21 Rozpisywanie si´ na temat tego, co oznacza Ęcis"e trzymanie si´  wartoĘci wspólnotowych moÅ»e
oczywiĘcie doprowadziç do pozostawiania zak"adników na pastw´ losu!
22 Zobacz: Raport Voggenhuber z 1 kwietnia 2004 r. (A5-0227/2004), przyj´ty przez Parlament Europejski
w dn. 20 kwietnia 2004 r.
11
1
1
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
III. REAKCJA WIELKIEJ BRYTANII:
I
I
I
.
R
E
A
K
C
J
A
W
I
E
L
K
I
E
J
B
R
Y
T
A
N
I
I
:
USTAWA THE ANTI-TERRORISM,
U
S
T
A
W
A
T
H
E
A
N
T
I
-
T
E
R
R
O
R
I
S
M
,
CRIME AND SECURITY ACT Z 2001 R.
C
R
I
M
E
A
N
D
S
E
C
U
R
I
T
Y
A
C
T
Z
2
0
0
1
R
.
puszczalne jedynie wówczas, gdy dzia"anie
3.1. INFORMACJE OGÓLNE
zosta"o przedsi´wzi´te w tym w"aĘnie celu,
Ustawa The Anti-Terrorism, Crime and a procedura deportacji by"a przeprowadzana
23
Security Act z 2001 r. zosta"a wprowadzona z naleÅ»ytÄ… starannoĘciÄ…. Postanowienia Cz´-
w Å»ycie 14 grudnia 2001 r. Cz´Ä˜ç 4 tej, obej- Ęci 4 mog"yby zezwalaç na zatrzymanie
mującej szeroki zakres tematyczny, Ustawy wokolicznoĘciach, gdy deportacja nie by"aby
zawiera trudne i kontrowersyjne postano- moŻliwa  g"ównie z uwagi na fakt, Że Arty-
wienia dotyczÄ…ce polityki imigracyjnej i azy- ku" 3 Europejskiej Konwencji Praw Cz"owie-
lowej. Zezwala np. na 'certyfikacj´' ( certifi- ka nie dopuszcza deportacji w takich oko-
cation ) i uwi´zienie 'podejrzanych o mi´- licznoĘciach  tak, aby nie moÅ»na by"o
dzynarodowy terroryzm' bez procesu, stwierdziç, Å»e powzi´to dzia"anie z zamia-
w przypadku, gdy podejrzany nie moÅ»e, rem deportacji. Tak wi´c, rzÄ…d Wielkiej Bry-
z uwagi na prawne uwarunkowania zwiÄ…za- tanii zdecydowa" si´ skorzystaç z prawa do
ne z mi´dzynarodowym porozumieniem lub derogacji od postanowieÅ‚
Artyku"u 5 (1)
teŻ z uwagi na praktyczne przeszkody, zo- wynikającego z zapisów Artyku"u 15 (1) Eu-
staç wydalony z Wielkiej Brytanii, oraz gdy ropejskiej Konwencji Praw Cz"owieka, w ta-
podejrzany nie moŻe, z powodu bezpieczeł
- kim zakresie, iÅ» rozszerzone uprawnienia
stwa publicznego, zostaç osÄ…dzony i skazany mog"y okazaç si´ niezgodne z zobowiÄ…zania-
za pope"nienie przest´pstwa. mi Wielkiej Brytanii wynikajÄ…cymi z Artyku-
25
"u 5 (1). Ograniczenia w zastosowanej de-
Kluczowe zapisy z punktu widzenia prawa rogacji są okreĘlone przez charakter 'pu-
 paragrafy od 21 do 23  wraz z postano- blicznego stanu zagroŻenia' okreĘlonego
wieniami dotyczÄ…cymi apelacji oraz rewizji zgodnie z Artyku"em 15 (1). Z tekstu dero-
certfikacji przez SpecjalnÄ… Komisj´ ds. Ape- gacji jasno wynika, jak poinformowano Se-
lacji w sprawie Imigracji (Special Immigra- kretarza Generalnego Rady Europy zgodnie
tion Appeals Commission  SIAC), ukazują z Artyku"em 15 (3), Że stan zagroŻenia jest
trudnÄ… do osiÄ…gni´cia równowag´ pomi´dzy spowodowany groÄ™bÄ… terroryzmu stwarzanÄ…
ochronÄ… wolnoĘci jednostki a zapewnieniem przez osoby podejrzane o mi´dzynarodowy
bezpieczeł
stwa publicznego. terroryzm i trwającą od czasu ataków terro-
rystycznych z 11 wrzeĘnia 2001r. To z kolei, jak
WejĘcie w Å»ycie Cz´Ä˜ci 4 wymaga odst´p- wyjaĘni" minister spraw wewn´trznych Wiel-
stwa od postanowieł
Artyku"u 5 (1) ETPCz. kiej Brytanii, ogranicza stosowanie zapisów
24
W 1996 r. w sprawie Chahal a, Europejski Cz´Ä˜ci 4 Ustawy z 2001 r. wobec osób podej-
Trybuna" Praw Cz"owieka stwierdzi", iÅ» rzanych o terroryzm i powiÄ…zania z Al-KaidÄ…
uwi´zienie z zamiarem deportacji jest do- oraz wspó"pracujÄ…cymi z niÄ… ugrupowaniami.
23 2001 Rozdzia" 24.
24 Chahal versus Wlk. Brytania (1996) 23 EHRR 413.
25 Zobacz: The Human Rights Act 1998 (Designated Derogation) Order 2001 (SI 2001 No. 3644) oraz The
Human Rights Act 1998 (Amendment No 2) Order 2001.
12
1
2
Warszawa 2004
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
Klasyczna równowaga tendencyjnej wol-
3.2. RAMY EUROPEJSKIEGO
noĘci (liberty-biased), uzasadniana przez
TRYBUNA"U PRAW
EuropejskÄ… Konwencj´ Praw Cz"owieka
CZ"OWIEKA
oraz praktyki sÄ…dowe Europejskiego Trybu-
na"u Praw Cz"owieka, w konfrontacji z za- Wielka Brytania jest stronÄ… w Europej-
groŻeniem ze strony Al-Kaidy, zosta"a za- skiej Konwencji Praw Cz"owieka. JednakŻe,
stÄ…piona przez nowÄ… równowag´, której re- dopiero niedawno zdecydowa"a si´ w"Ä…czyç
zultatem moÅ»e byç d"ugoletnie uwi´zienie zapisy Konwencji wraz z UstawÄ… o Prawach
bez procesu obcokrajowców, którzy nie ma- Cz"owieka z 1998 r. do swojej krajowej legi-
jÄ… dokÄ…d wyjechaç. slacji. Wielka Brytania musi wi´c dbaç
o swoje zobowiÄ…zania wynikajÄ…ce z tej Kon-
wencji oraz o podobne zobowiÄ…zania wyni-
kajÄ…ce z Mi´dzynarodowego Paktu Praw
Obywatelskich i Politycznych w przypadku,
gdy reguluje kwestie zagroŻenia terrory-
zmem w tworzonym przez siebie prawie
o cudzoziemcach. ZobowiÄ…zania te nie mo-
gÄ… zostaç tutaj przedstawione w wyczerpu-
jÄ…cy sposób. JednakÅ»e naleÅ»y podkreĘliç, Å»e:
nikt nie moÅ»e zostaç wydalony lub de-
portowany do pał
stwa, gdzie móg"by zo-
staç poddany torturom bÄ…dÄ™ nieludzkie-
mu lub poniŻającemu traktowaniu lub
karaniu  wymóg Artyku"u 3 Europej-
skiej Konwencji Praw Cz"owieka,
Artyku" 5 Europejskiej Konwencji Praw
Cz"owieka stanowi, iŻ kaŻdy ma prawo
do wolnoĘci i bezpieczeł
stwa osobiste-
go. JednakŻe pozbawienie wolnoĘci jest
umocowane prawnie, w przypadku
'zgodnego z prawem zatrzymania lub
aresztowania osoby, w celu zapobieŻenia
jej nielegalnemu wkroczeniu na teryto-
rium pał
stwa, lub osoby, przeciwko któ-
rej toczy si´ post´powanie o wydalenie
lub ekstradycj´'. Derogacja od tego zapi-
su dozwolona jest klauzulÄ… Artyku"u 15:
'w przypadku wojny lub innego niebez-
pieczeł
stwa publicznego zagraŻającego
Å»yciu narodu' a przedsi´brane Ęrodki sÄ…
dopuszczalne 'jeĘli ĘciĘle odpowiadają
wymogom sytuacji i pod warunkiem Że
13
1
3
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
nie sÄ… sprzeczne z innymi zobowiÄ…zania-
3.3. PODSUMOWANIE
mi wynikajÄ…cymi z prawa mi´dzynarodo-
CZóÂCI 4 USTAWY
wego',
Z 2001 R.
Artyku" 14 Europejskiej Konwencji Praw G"ówne elementy Cz´Ä˜ci 4 Ustawy z roku
Cz"owieka nakazuje, by przywilej korzy- 2001 (2001 Act), mogÄ… zostaç podsumowa-
stania z praw okreĘlonych w Konwencji ne w nast´pujÄ…cy sposób:
by" zagwarantowany kaŻdemu, 'bez dys-
C
e
r
t
y
f
i
k
a
c
j
a
.
kryminacji wynikającej z takich powo- Certyfikacja. Sekretarz Stanu moŻe wy-
dów, jak p"eç, rasa, kolor skóry, j´zyk, re- daç specjalny certyfikat, kiedy jest prze-
ligia, przekonania polityczne i inne, po- konany, iÅ» obecnoĘç danej osoby w Wiel-
chodzenie narodowe lub spo"eczne, przy- kiej Brytanii stwarza ryzyko dla bezpie-
naleÅ»noĘç do mniejszoĘci narodowej, ma- czeÅ‚
stwa krajowego i podejrzewa, Że oso-
jÄ…tek, urodzenie bÄ…dÄ™ z jakichkolwiek in- ba moÅ»e przynaleÅ»eç do mi´dzynarodo-
nych przyczyn'. OkreĘlenie 'takich jak' jest wej organizacji terrorystycznej. Terrory-
nader wygodne, tak jak i stwierdzenie sta jest zdefiniowany poprzez akty 'mi´-
'bądę jakiekolwiek inne'. JednakŻe, pomi- dzynarodowego terroryzmu' lub związki
mo za"oÅ»enia równoĘci traktowania moÅ»- z 'mi´dzynarodowym ugrupowaniem ter-
na kwestionowaç, czy obiektywnie uza- rorystycznym. ' UwaÅ»a si´, iÅ» osoba ma
sadnione rozróŻnienia  takie jak narodo- zwiÄ…zki z mi´dzynarodowym ugrupowa-
woĘç  w stosowaniu prawa imigracyjne- niem terrorystycznym nawet wówczas,
go nie mogÄ… zostaç przekreĘlone zapisami gdy jedynie popiera lub wspomaga tako-
Artyku"u 14 (chociaÅ» naleÅ»y podkreĘliç, Å»e we ugrupowanie.
jest obowiązkiem Pał
stwa pokazanie, Że
D
e
p
o
r
t
a
c
j
a
,
w
y
d
a
l
e
n
i
e
,
i
t
p
.
takie rozróŻnienia są uzasadnione). Deportacja, wydalenie, itp. Liczne, ĘciĘle
okreĘlone dzia"ania w kwestiach związa-
nych z imigracjÄ…, takie jak: prawo do
przyjazdu, deportacja i wydalenie zgodne
z prawem imigracyjnym, mogÄ… zostaç po-
wzi´te wobec osoby podejrzanej o mi´-
dzynarodowy terroryzm pomimo, iÅ» dzia-
"ania nie mogÄ… doprowadziç do wydalenia
z uwagi na 'zapisy prawa ca"kowicie lub
cz´Ä˜ciowo zamieszczone w porozumieniu
mi´dzynarodowym' lub ze 'wzgl´dów
praktycznych. '
Zatrzymanie. Osoba podejrzana o mi´-
Z
a
t
r
z
y
m
a
n
i
e
.
dzynarodowy terroryzm moÅ»e zostaç za-
trzymana zgodnie z przepisami zezwala-
jÄ…cymi na uwi´zienie, pomimo iÅ» wydale-
nie lub wyjazd z obszaru Wielkiej Bryta-
nii nie sÄ… moÅ»liwe z uwagi na sytuacj´
prawną bądę teŻ z innych powodów.
14
1
4
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
Kaucja. Osoba podejrzana o terroryzm migration Appeals Commission Act 
K
a
u
c
j
a
.
mi´dzynarodowy, zatrzymana zgodnie odnoszÄ… si´ do apelacji i rewizji. NaleÅ»y
z zapisami Ustawy Imigracyjnej z 1971 r. zwróciç szczególnÄ… uwag´ na prawo do
lub z zapisami paragrafu 62 Ustawy zwrócenia si´ do SÄ…du Apelacyjnego (lub
o NarodowoĘci, Imigracji i Azylu (Natio- szkockiego czy teŻ irlandzkiego odpo-
nality, Immigration and Asylum Act) wiednika SÄ…du Apelacyjnego) w kwestii
z 2002 r. moÅ»e zostaç uwolniona po prawnej przeciwko decyzji SIAC, doty-
wp"aceniu kaucji. czÄ…cej apelacji lub rewizji.
Apelacja przeciwko certyfikacji. Apelacja Analiza Paragrafów 21 do 23. Dzia"ania
A
p
e
l
a
c
j
a
p
r
z
e
c
i
w
k
o
c
e
r
t
y
f
i
k
a
c
j
i
.
A
n
a
l
i
z
a
P
a
r
a
g
r
a
f
ó
w
2
1
d
o
2
3
.
przeciwko certyfikacji moÅ»e zostaç wnie- powzi´te zgodnie z paragrafami od 21 do
siona do SIAC, która anuluje certyfika- 23  certyfikacja, deportacja oraz zatrzy-
cj´, jeĘli uzna, iÅ» nie ma uzasadnionych manie  muszÄ… zostaç zbadane przez
podstaw, by podejrzewaç osob´ o dzia"a- osob´ wyznaczonÄ… przez Sekretarza Sta-
nia wymieniane w Paragrafie 21 (1) (a) nu. Pierwsza kontrola powinna zostaç
lub (b), bÄ…dÄ™ uwaÅ»a, iÅ» z innych przyczyn przeprowadzona w ciÄ…gu 14 miesi´cy od
certyfikat nie powinien by" zostaç wysta- Aprobaty Królowej a nast´pnie, przynaj-
wiony (uniewaÅ»nienie takie nie moÅ»e mniej na miesiÄ…c przed datÄ… wygaĘni´cia,
jednak powstrzymaç Sekretarza Stanu od okreĘlonÄ… przez dokumenty zw. 'revival
wydania kolejnego certyfikatu, w oparciu order' ( prawo do przywrócenia ) lub
o te same lub inne okolicznoĘci.) Apela- 'continuation order' ( prawo do kontynu-
cj´ takÄ… moÅ»na z"oÅ»yç w ciÄ…gu 3 miesi´cy acji ). Odpowiednie raporty muszÄ… zo-
od daty wydania certyfikatu lub, po uzy- staç przes"ane do Sekretarza Stanu, któ-
skaniu pozwolenia, po up"ywie 3 miesi´- ry nast´pnie przed"oÅ»y je przed Parla-
cy, jednakÅ»e przed rozpocz´ciem pierw- mentem.
szej rewizji.
Okres obowiązywania Paragrafów 21 do
O
k
r
e
s
o
b
o
w
i
Ä…
z
y
w
a
n
i
a
P
a
r
a
g
r
a
f
ó
w
2
1
d
o
Rewizja certyfikacji. Stworzony zosta" 23. Ustawa w momencie przyj´cia mia"a
R
e
w
i
z
j
a
c
e
r
t
y
f
i
k
a
c
j
i
.
2
3
.
automatyczny system w celu analizowa- pozostawaç w mocy prawnej do koÅ‚
ca 15
nia certyfikatów. Pierwsza rewizja ma miesiÄ…ca, liczÄ…c od dnia jej przyj´cia,
miejsce 'tak szybko, jak to tylko moÅ»liwe podlegaç Sekretarzowi Stanu, zgodnie
ze wzgl´dów praktycznych', co oznacza z prawem b´dÄ…cemu w kompetencji, by
szeĘç miesi´cy po wydaniu certyfikatu uchyliç paragrafy 21 do 23 oraz by je
(lub po ostatecznym wyznaczeniu termi- przywróciç na okres nie d"uÅ»szy niÅ» rok,
nu apelacji). SIAC musi uniewaÅ»niç cer- lub teÅ» zapewniç, Å»e paragrafy te b´dÄ…
tyfikat w przypadku, gdy uzna, iŻ nie ma mia"y moc prawną przez taki w"aĘnie
uzasadnionych przyczyn do podejrzeł
; okres czasu. Decyzja, o której mowa,
w przeciwnym razie, moÅ»e nie wystoso- musi zostaç uwzgl´dniona w dokumen-
waç polecenia o uniewaÅ»nieniu i zosta- cie zwanym 'Statutory Instrument',
wiç spraw´ w gestii sÄ…du apelacyjnego. a projekt musi zostaç z"oÅ»ony przed i za-
twierdzony uchwa"ą kaŻdej Izby Parla-
Postanowienia uzupe"niajÄ…ce dotyczÄ…ce mentu (przy zachowaniu zmienionej
P
o
s
t
a
n
o
w
i
e
n
i
a
u
z
u
p
e
"
n
i
a
j
Ä…
c
e
d
o
t
y
c
z
Ä…
c
e
apelacji i rewizji. Liczne przepisy za- procedury w przypadkach nag"ych). Pra-
a
p
e
l
a
c
j
i
i
r
e
w
i
z
j
i
.
czerpni´te z Ustawy z 1997 r. Special Im- wo do Kontynuacji zosta"o zatwierdzone
15
1
5
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
w marcu 2003 r., a kolejne w marcu 2004 spraw wewn´trznych do SÄ…du Apelacyjnego
26 28
r., co oznacza, Że Paragrafy od 21 do 23 zosta"a odrzucona. Ponadto, 'G' zosta"
b´dÄ… obowiÄ…zywaç do 13 marca 2005 r. zwolniony za kaucjÄ… dzi´ki SIAC. Przygoto-
RównoczeĘnie, tzw. 'Sunset clause' stano- wano projekt poprawki do Ustawy, który
wi, Å»e Paragrafy od 21 do 23 nie utracÄ… umoÅ»liwi apelacj´ od takich decyzji, co we-
mocy przed koł
cem listopada 2006 roku. d"ug ministra spraw wewn´trznych jest 'sza-
leł
stwem'!
Do dnia dzisiejszego, zgodnie z zapisami
Cz´Ä˜ci 4, wydano certyfikaty dotyczÄ…ce 17
osób. 16 z nich zosta"o zatrzymanych zgonie
z przepisami ustawy a jedna osoba na skutek
zastosowania innych przepisów. Z tych 17
osób, cztery osoby zdecydowa"y si´, by ich
nazwiska zamieszczone zosta"y w rejestrze
publicznym, a dwie z tych czterech osób
unikn´"o aresztowania, dobrowolnie opusz-
czajÄ…c obszar Wielkiej Brytanii. Indywidual-
na apelacja zosta"a opóęniona na Życzenie
wszystkich zainteresowanych, by wyjaĘniç
kwesti´ zgodnoĘci z prawem Ustawy z 2001
roku i RozporzÄ…dzenia w Sprawie Derogacji
(Derogation Order). Kwestia ta, koncentru-
jÄ…ca si´ g"ównie wokó" dyskryminacji, zosta-
"a rozstrzygni´ta przez SIAC w lipcu 2002 r.
i zakoł
czy"a si´ uchyleniem RozporzÄ…dzenia
w Sprawie Derogacji. Nast´pnie, SÄ…d Apela-
cyjny w paędzierniku 2002 r. podtrzyma"
apelacj´ ministra spraw wewn´trznych,
a obecnie toczy si´ apelacja od wyroku przed
Izbą Lordów. Wracając do indywidualnych
apelacji, pi´ç z nich zosta"o odrzuconych
27
przez SIAC w paędzierniku 2003 r. i obec-
nie rozpatrywane sÄ… przez SÄ…d Apelacyjny.
Pozosta"e apelacje zosta"y zakoł
czone lub sÄ…
w toku. W przypadku jednej z nich, z udzia-
"em 'M', w marcu dosz"o do uniewaŻnienia
przez SIAC certyfikatu, a apelacja ministra
26 Zobacz: Ustawa o Anty-Terroryzmie, Przest´pczoĘci i BezpieczeÅ‚
stwie (The Anti-Terrorism, Crime and
Security Act) z 2001 r. (Utrzymanie w mocy Paragrafów od 21 do 23), Prawo do Kontynuacji 2003 (SI
2003 Nr 691) i 2004 (SI Nr 751).
27 Ajouaou and others v Secretary of State for the Home Department. Orzeczenie sÄ…dowe zosta"o podzielone
na cz´Ä˜ç  ogólnÄ… (udost´pnianÄ… przez SIAC), zajmujÄ…cÄ… si´ licznymi kwestiami zwiÄ…zanymi z
interpretacjÄ… i stosowaniem Ustawy z 2001 r., oraz na indywidualne orzeczenia sÄ…dowe o charakterze
poufnym z uwagi na fakt, iÅ» zawierajÄ… poufne dane.
28 Zobacz: decyzja SIAC w sprawie  M z 8 marca 2004 r., podtrzymana przez SÄ…d Apelacyjny w dn. 18
marca 2004 r. w Secretary of State for the Home Department v  M [2004] EWCA Civ 324.
16
1
6
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
34
nia 2004 r. 'Discussion Paper', o którym
3.4. KWESTIE WYNIKAJŃCE
mowa, ostrym tonem odrzuci" wi´kszoĘç
Z USTAWY Z 2001 R.
krytyki wobec IV Cz´Ä˜ci dokumentu.
(THE 2001 ACT)
Nie jest wcale zaskoczeniem, iÅ» Ustawa Wszechstronna analiza wszystkich kwe-
z 2001 r. oraz RozporzÄ…dzenia w Sprawie stii, wiąŻących si´ z omawianym tematem,
Derogacji, zosta"y mocno skrytykowane, w sposób oczywisty nie jest moŻliwa. Moją
a ich wartoĘç legislacyjna zosta"a zakwe- prac´ opar"em w znacznej cz´Ä˜ci raczej na
stionowana przez tych, których bezpoĘred- ma"o krytycznych oficjalnych ęród"ach niŻ
nio dotyczÄ…. Bardziej zaskakuje fakt, Å»e naj- na cz´sto bardzo krytycznych Ä™ród"ach
bardziej krytyczne stanowisko przyj´li NGO i akademickich komentarzach. MajÄ…c
przedstawiciele 'establishmentu' z SIAC na wzgl´dzie fakt, Å»e obecne forum poĘwie-
(która jest organem pierwszej, a w niektó- cone jest zaleÅ»noĘci pomi´dzy prawem dot.
29
rych kwestiach  jedynej, instancji), przed- cudzoziemców a prawem mającym na celu
stawiciele Privy Counsellor Review Com- walk´ z terroryzmem, moÅ»na poruszyç licz-
35
mittee (Tajna Rada Królewska), powo"ana ne kwestie z poŻytkiem dla ca"ej debaty.
30
w celu przeanalizowania Ustawy z 2001r.,
Z
g
o
d
n
o
Ę
ç
z
p
r
a
w
e
m
d
e
r
o
g
a
c
j
i
A
r
t
y
k
u
"
u
oraz osoby zwiÄ…zane z UK Parliament s Jo- ZgodnoĘç z prawem derogacji Artyku"u
1
5
.
int Committee on Human Rihts (Brytyj- 15. Po pierwsze, mamy do czynienia z nie-
skiego Wspólnego Komitetu Parlamentar- ustajÄ…cÄ… krytykÄ… Cz´Ä˜ci 4 Ustawy z 2001 r.
31
nego do spraw Praw Cz"owieka). Doku- i RozporzÄ…dzenia w Sprawie Derogacji pod
ment, w bardziej wprawdzie powĘciągliwy kątem prawnym. SIAC stwierdzi"a, Że doku-
sposób, skrytykowany zosta" równieŻ przez menty te mia"y charakter dyskryminacyjny
'recenzenta' wyznaczonego zgodnie z para- i sprzeczny z zapisami Artyku"u 14 Europej-
grafem 28 Ustawy  Lorda Carlile of Ber- skiej Konwencji Praw Cz"owieka, z uwagi
32
riew QC. NaleÅ»y równieÅ» wspomnieç opi- na fakt, iÅ» nie traktujÄ… na równych zasadach
ni´ pana Gil-Robles, Komisarza Rady Euro- wszystkich brytyjskich podejrzanych o mi´-
py do Spraw Praw Cz"owieka, który przed- dzynarodowy terroryzm. Artyku" 14, nie
stawi" swoje zdanie na proĘb´ Joint Com- podlega" szczególnym derogacjom.
33
mittee. W lutym 2004 r., Ministerstwo
Spraw Wewn´trznych przedstawi"o w Parla- SÄ…d Apelacyjny odrzuci" powyÅ»sze zarzu-
mencie 'Discussion Paper', nawo"ujÄ…cy do ty, uzasadniajÄ…c swojÄ… decyzj´ tym, Å»e moÅ»-
zaangaÅ»owania si´ w debat´ przed 31 sierp- na przeprowadziç rozróŻnienie pomi´dzy
29 Zobacz: Ustawa SIAC z 1997 r. (z poprawkami wprowadzonymi ustawÄ… z 2001 r. i UstawÄ… Nationality,
Immigration and Asylum z 2002 r. (1997 c. 68)i SIAC (Procedura) Przepisami 2003 (SI 2003 Nr 1034)
30 Privy Counsellor Review Committee: Anti-Terrorism, Crime and Security Act 2001 PrzeglÄ…d: Raport (HC
100) 12 grudnia 2003 r.) Londyn: the Stationery Office, 2003. Raport jest równieŻ znany jako  Raport
Newtona , na czeĘç PrzewodniczÄ…cego Rady, Lorda Newtona z Braintree
31 zobacz: Drugi Raport Joint Committee (Sesja 2001-2002) (HL Paper 37/HC 372), PiÄ…ty Raport (Sesja 2001
 2002) (HL Paper 51/HC 420), Piąty Raport (Sesja 2002- 2003) (HL Paoer 59/HC 462) i Szósty Raport
(Sesja 2003-004) (HL Paper 38/HC 381)
32 zobacz: Anti-Terrorism, Crime and Security Act 2001, Cz´Ä˜ç IV, Paragraf 28, recenzja z lat 2002 i 2003
33 Opinia 1/2002 (6 lipca 2002 r.)
34 Secretary of State for the Home Department Counter-Terrorism Powers: Reconciling Security and Liberty
in an Open Society  a Discussion Paper ( Cm 6147) London: The Stationery Office, 2004
35 Nie mam tu na myĘli kwestii związanych z wrodzonym poczuciem sprawiedliwoĘci czy prawem do obrony
 uwzgl´dniam prawo skorzystania z doradców prawnych i skorzystanie z pomocy  szczególnego obroÅ‚
cy .
OczywiĘcie, nie oznacza to jednak, Że te kwestie nie są istotne. (komentarz autora)
17
1
7
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
obywatelami Wielkiej Brytanii, których nie skiej nie uzna"o za stosowne wprowadzenia
moÅ»na wydaliç z kraju, a obywatelami kra- w tym miejscu derogacji. SIAC utrzymuje,
jów trzecich, którzy z regu"y mogÄ… zostaç Å»e Wielka Brytania jest g"ównym celem
wydaleni (aczkolwiek, obj´ci sÄ… ochronÄ… i kaÅ»dy atak moÅ»e spowodowaç zagroÅ»enie
z Artyku"u 3). Sprawa toczy si´ w chwili Å»ycia narodu. SÄ…d Apelacyjny uzna", Å»e SIAC
obecnej przed IzbÄ… Lordów i moÅ»liwe, iÅ» ma prawo do wyciÄ…gni´cia takich wniosków
znajdzie swój fina" w Europejskim Trybuna- i stwierdzi", Że (jeszcze przez atakiem terro-
le Praw Cz"owieka. Privy Counsellor Review rystycznym w Madrycie) Żaden inny kraj eu-
Committee zaproponowa" stworzenie legi- ropejski nie jest zagroŻony w takim stopniu.
slacji, która zajmowaç si´ b´dzie kwestiÄ…
Â
r
o
d
k
i
k
o
n
i
e
c
z
n
e
w
p
r
z
y
p
a
d
k
u
z
a
i
s
t
n
i
e
n
i
a
terroryzmu, bez wzgl´du na pochodzenie Ârodki konieczne w przypadku zaistnienia
s
y
t
u
a
c
j
i
z
a
g
r
a
Å»
a
j
Ä…
c
e
j
b
e
z
p
i
e
c
z
e
Å‚

s
t
w
u
.
i narodowoĘç podejrzanych sprawców, bez sytuacji zagraÅ»ajÄ…cej bezpieczeÅ‚
stwu. Dero-
koniecznoĘci stosowania derogacji od Arty- gacja z tytu"u artyku"u 15, odnosi si´ do
ku"u 15. Pomys" ten zyska" poparcie Joint Ęrodków koniecznych w przypadku zaistnie-
Committee on Human Rights. nia sytuacji zagraŻającej bezpieczeł
stwu
(oznacza to wojn´ lub inne niebezpieczeÅ‚
-
Zakres Cz´Ä˜ci 4 Ustawy. Przepisy dotyczÄ…- stwo zagraÅ»ajÄ…ce Å»yciu narodu). SÄ…d Apela-
Z
a
k
r
e
s
C
z
´
Ę
c
i
4
U
s
t
a
w
y
.
ce certyfikacji i zatrzymania ograniczone sÄ… cyjny uzna", iÅ» minister spraw wewn´trz-
do obcokrajowców naleŻących lub majÄ…cych nych mia" prawo za"oÅ»yç, Å»e dzia"ania zapo-
zwiÄ…zki z 'mi´dzynarodowymi ugrupowania- biegawcze by"y konieczne tylko w przypadku
mi terrorystycznymi'. Zapisy te są w sposób cudzoziemców podejrzanych o terroryzm,
Ęcis"y okreĘlone nie przez Ustaw´, ale przez którzy nie mogli zostaç deportowani. W ta-
Rozporządzenie w Sprawie Derogacji, regu- kich okolicznoĘciach, w"aĘciwym by"o zasto-
lujÄ…c kwesti´ stanów nadzwyczajnych zwiÄ…- sowanie prawa imigracyjnego aby zrealizo-
zanych z zagroÅ»eniem ze strony osób podej- waç cel. W tym wzgl´dzie 'szczególny szacu-
rzanych o mi´dzynarodowy terroryzm, b´- nek' naleÅ»y si´ ministrowi spraw wewn´trz-
dÄ…cy kontynuacjÄ… ataków majÄ…cych miejsce nych, który znajdujÄ…c si´ w znacznie lepszej
11 wrzeĘnia 2001 r. NaleÅ»y zwróciç uwag´ sytuacji niÅ» sÄ…dy móg" oceniç zarówno sytu-
na fakt, Å»e nie ma tu Å»adnego odniesienia do acj´, jak teÅ» dzia"aÅ‚
koniecznych do jej roz-
Al-Kaidy, jednakŻe, minister spraw we- wiązania. ChociaŻ, jest zapewne zrozumia"e,
wn´trznych wyjaĘni" w kontekĘcie podejmo- iÅ» przyj´cie przez niego takiej w"aĘnie posta-
wanych procedur prawnych, iŻ przepisy do- wy ma w"asne niebezpieczeł
stwa, kiedy to
tyczÄ…ce certyfikacji i zatrzymania stosujÄ… si´ sami ministrowie a nie sÄ…dy podejmujÄ… kro-
jedynie do osób podejrzanych o mi´dzynaro- ki oceniajÄ…ce legalnoĘç w"asnych dzia"aÅ‚
.
dowy terroryzm, naleŻących lub mających
S
t
o
s
o
w
a
n
i
e
p
r
a
w
a
k
a
r
n
e
g
o
.
powiązania z Al-Kaidą. Taki brak jasnoĘci Stosowanie prawa karnego. Rząd Wielkiej
w Ustawie i Rozporządzeniu w Sprawie De- Brytanii oĘwiadczy", Że Ęciganie terrorystów
rogacji jest istotnym niedociÄ…gni´ciem. poprzez stosowanie zwyk"ego systemu pra-
wa karnego jest rozwiÄ…zaniem lepszym niÅ»
Niebezpieczeł
stwo publiczne zagraÅ»ajÄ…ce proces certyfikacji. JednakÅ»e pojawi"y si´
N
i
e
b
e
z
p
i
e
c
z
e
Å‚

s
t
w
o
p
u
b
l
i
c
z
n
e
z
a
g
r
a
Å»
a
j
Ä…
c
e
Å»yciu narodu. W odniesieniu do kwestii, czy trudnoĘci w przypadku Ęcigania przest´p-
Å»
y
c
i
u
n
a
r
o
d
u
.
zaistnia"a nadzwyczajna sytuacja zagraŻająca ców z wykorzystaniem poufnych materia-
Å»yciu narodu, naleÅ»y zauwaÅ»yç, iÅ» Å»adne in- "ów, gdyÅ» w Wielkiej Brytanii nadal obowiÄ…-
ne Pał
stwo b´dÄ…ce cz"onkiem Unii Europej- zuje zakaz wykorzystywania w sÄ…dzie tajnie
18
1
8
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
przechwyconych informacji. PowyŻszy za- ramowe z kilkoma pał
stwami, odgrywajÄ…-
kaz równieÅ» obecnie jest nie do obejĘcia na- cymi waÅ»nÄ… rol´ w tej kwestii.
wet w sytuacji kiedy wobec wielu zatrzyma-
P
r
o
p
o
r
c
j
o
n
a
l
n
o
Ę
ç
i
g
o
d
n
o
Ę
ç
.
nych toczone jest post´powanie za wykro- ProporcjonalnoĘç i godnoĘç. D"ugotrwa"e
czenia związane z terroryzmem. The Privy (a w niektórych przypadkach nawet na czas
Counsellor Review Committee, sk"adający nieokreĘlony) aresztowanie obcokrajowców
si´ z Cz"onków Tajnej Rady Królewskiej, za- podejrzanych o terroryzm, oczekujÄ…cych na
proponowa" sposoby wyeliminowania tych deportacj´, która albo nie jest moÅ»liwa, al-
trudnoĘci definiujÄ…c wykroczenia, które bo z jakiĘ wzgl´dów nie moÅ»na jej przepro-
mogÄ… byç Ęcigane bez korzystania z pouf- wadziç, budzi powaÅ»ne obawy, dotyczÄ…ce
nych materia"ów, rezygnując z zakazu wy- kwestii proporcjonalnoĘci i godnoĘci.
korzystywania w sÄ…dzie przechwyconych Aresztowani sÄ… obecnie przetrzymywani
informacji, wprowadzajÄ…c elementy do- w wi´zieniu Belmarsh o zaostrzonym rygo-
chodzenia do procesu sÄ…dowego, weryfi- rze i pomimo, iÅ» zaproponowano im inne
kacj´ stosowania zasad immunitetu inte- miejsca lepiej odpowiadajÄ…ce ich szczegól-
resu spo"ecznego lub zwi´kszania moÅ»li- nej sytuacji, nie skorzystali z tej propozycji.
woĘci 'plea  bargaining' (moÅ»liwoĘci 'tar- Uwi´zienie w tego typu placówce, moÅ»e do-
gowania si´' o to, do czego oskarÅ»ony ma prowadziç do zaburzeÅ‚
natury psychicznej
si´ przyznaç). Wszystkie z powyÅ»szych i psychologicznej. Jeden z zatrzymanych zo-
propozycji wywo"ują dyskusje nt. róŻno- sta" ostatnio wypuszczony za kaucją, wp"a-
rodnych kwestii, w tym równieŻ  praw coną przez SIAC, z uwagi na stan zdrowia
cz"owieka. psychicznego. Mimo iÅ» wi´zieÅ‚
, o którym
mowa, zaopatrzony zosta" w specjalny loka-
Swoboda przemieszczania si´ i moÅ»li- lizator, a takÅ»e poddany zosta" Ęcis"emu
S
w
o
b
o
d
a
p
r
z
e
m
i
e
s
z
c
z
a
n
i
a
s
i
´
i
m
o
Å»
l
i
-
woĘç deportacji. ChociaÅ» nie wynika to ja- aresztowi domowemu, decyzja ta jest moc-
w
o
Ę
ç
d
e
p
o
r
t
a
c
j
i
.
sno z Ustawy, zatrzymany moŻe bez prze- no krytykowana przez Ministra Spraw We-
szkód opuĘciç WielkÄ… Brytani´  przy za"o- wn´trznych. The Review Committee zazna-
Żeniu, Że istnieje pał
stwo, które chce lub czy", Å»e znacznie mniejszÄ… szkod´ dla obywa-
moÅ»e go przyjÄ…ç i w którym jego Å»ycie nie telskich wolnoĘci jednostki przynios"oby za-
b´dzie zagroÅ»one. Dwóch zatrzymanych stosowanie ograniczeÅ‚
wolnoĘci poruszania
skorzysta"o z tej moÅ»liwoĘci. RzÄ…d Wielkiej si´ (np.: godzina policyjna, zak"adanie lokali-
Brytanii sprawia wraÅ»enie, iÅ» zdecydowa" zatorów, codzienne zg"aszanie si´ na policj´)
si´ przyjÄ…ç 'biernÄ… postaw´' wobec zasady z moÅ»liwoĘciÄ… uwi´zienia w przypadku, gdy
non-refoulement i w przeciwieł
stwie do ta- zasady te nie sÄ… przestrzegane. Minister
kich pał
stw, jak np. Francja, nie przygoto- Spraw Wewn´trznych argumentuje, Å»e kaÅ»dy
wa" si´ do udzia"u w dyskusji z rzÄ…dami kra- sposób sprawowania nadzoru nad zatrzyma-
jów, gdzie wi´Ä™niowie mogÄ… byç deportowa- nymi, inny niÅ» uwi´zienie ich, oznacza ryzy-
ni, w celu zapewnienia ochrony praw za- ko, na które nie moÅ»na si´ zgodziç, oraz Å»e
trzymanego. The Review Committee zapro- uzasadnione przes"anki stanowią pod"oŻe
ponowa", by przyj´to bardziej aktywne sta- oskarÅ»enia i aresztowaÅ‚
osób, o których mo-
nowisko. RzÄ…d natomiast powinien rozpo- wa. W przypadku, gdy nie ma uzasadnionych
czÄ…ç negocjowanie w"aĘciwych gwarancji powodów ku temu, SIAC musi wycofaç
dla praw uwi´zionych z rzÄ…dami krajów do- oskarÅ»enie. Taka sytuacja mia"a juÅ» miejsce
celowych lub nawet, zawrzeç porozumienia w przypadku jednego aresztowanego.
19
1
9
Warszawa 2004
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
RAPORT
Terroryzm i prawo dotyczŃce cudzoziemców
IV. KRÓTKIE WNIOSKI
I
V
.
K
R
Ó
T
K
I
E
W
N
I
O
S
K
I
W kwestiach dotyczących obcokrajowców mamy do czynienia z obywatelem danego
 terrorystów lub podejrzanych o terroryzm, kraju czy teŻ kraju trzeciego  jest z zasady
pał
stwo moÅ»e zastosowaç prawo karne lub, odraÅ»ajÄ…ce, a jego zasadnoĘç jest wÄ…tpliwa.
przestrzegajÄ…c problematycznej w takim JednakÅ»e, w sytuacji, gdy uwi´zienie jest ko-
przypadku zasady niedyskryminacji, zasto- nieczne, moÅ»e mieç ono miejsce jedynie, gdy
sowaç prawo dot. obcokrajowców. To ostat- zaistniejÄ… istotne ku temu warunki i powody
nie umoŻliwia pał
stwu usuniecie obcokra- i na okres nie d"uÅ»szy, niÅ» to niezb´dne, PaÅ‚
-
jowców  poprzez odmówienie im prawa do stwo moÅ»e skorzystaç ze swojego prawa do
wjazdu na teren danego kraju lub poprzez uchylenia podstawowego prawa do wolno-
deportacj´. Przez d"ugi czas uzasadnione po- Ęci, przy przestrzeganiu restrykcji, którymi
dejrzenie o wspó"udzia" w dzia"aniach terro- EKPC obwarowuje takowe odstąpienie, lub
rystycznych, pomimo braku dowodów ko- teÅ», in extremis, moÅ»e zaskarÅ»yç EKPC. Za
niecznych dla skazania podejrzanego, po- takimi dzia"aniami, kryje si´, oczywiĘcie,
strzegane by"o jako zasadne i umoŻliwiające dwukierunkowy proces. Pał
stwo, b´dÄ…ce sy-
deportacj´. Uznaje si´, iÅ» w procesie wydala- gnatariuszem ETPC i Traktatów UE (wraz
nia, pał
stwa majÄ… kompetencj´ by pozbawiç z innymi istotnymi dokumentami o charak-
osob´ wolnoĘci zgodnie z procedurÄ… stoso- terze ogólnym i lokalnym) musi przestrze-
wanÄ… przez prawo w przypadku 'uzasadnio- gaç ograniczeÅ‚
narzuconych przez system,
nego prawem aresztu lub zatrzymania osoby do którego przystąpi"o. RównoczeĘnie insty-
w celu zapobieÅ»enia jej niezgodnego z pra- tucje  w tym kaÅ»dy sÄ…d  muszÄ… uznaç dÄ…-
wem wjazdu na obszar kraju lub osoby, Żenie pał
stwa do zapewnienia ochrony so-
przeciwko której przedsi´wzi´te sÄ… kroki bie i swoim obywatelom w czasach kryzy-
majÄ…ce na celu deportacj´ lub ekstradycj´. ' sów i okazaç pewnÄ… doz´ zrozumienia dla
W zwyk"ych przypadkach zatrzymanie po- Pał
stw w procesie stosowania przez nie za-
winno byç krótkotrwa"e, w celu zapewnienia sad przestrzegania praw podstawowych.
szybkiej deportacji cudzoziemca. JeĘli obco-
krajowiec nie moÅ»e zostaç deportowany Pomi´dzy ScyllÄ… niepewnoĘci a CharybdÄ…
z uwagi na zasad´ non-refoulement lub teÅ» dopuszczenia si´ samowoli, 'otwarte spo"e-
z innych praktycznych powodów, zatrzyma- czeł
stwo' ma trudnoĘci z obraniem w"aĘci-
na osoba powinna zostaç zwolniona. wego kursu. Obawiam si´, iÅ» stanowisko
Wielkiej Brytanii odchodzi od wyznaczone-
W przypadku przestrzegania zasad w"aĘci- go kursu i, gdy pojawi si´ okazja do refleksji,
wego wykorzystania alternatywnych moÅ»li- byç moÅ»e wy"oni si´ system jeszcze lepiej
woĘci pozbawiania wolnoĘci osoby, takich chroniący prawa cz"owieka.
jak: areszt, zatrzymanie w wi´zieniu Ęled-
czym i skazania za wykroczenia wobec pra-
wa  d"ugotrwa"e zatrzymanie obywatela
kraju trzeciego, gdy nie istnieje moÅ»liwoĘç
deportacji, w zasadzie nie jest zgodne z pod-
stawowym prawem do wolnoĘci. Internowa-
nie bez procesu  bez wzgl´du na to, czy
20
2
0
Warszawa 2004
RAPORT