8748916469

językowej. Ponadto daje możliwość znalezienia sposobu kształcenia, w wyniku którego uczeń będzie próbował odkrywać swoją tożsamość i będzie nabywał umiejętności ogarniania istoty życia człowieka¹⁷. Kluczem do tego jest spiralny układ programu. W przeciwieństwie do układu koncentrycznego i liniowego oznacza on „stałe zajmowanie się problemem [...] przy każdym tekście, który tego wymaga"¹⁸. Celem głównym ma być poznawanie człowieka - twórcy oraz uczestnika kultury i spraw, jakimi on żyje. Lektura różnych tekstów kultury staje się więc drogą dochodzenia do tych rozpoznań.

Tabela 10. Kształcenie kulturowo-literackie w programie TL!l-3g (wybrane propozycje tematów - problemów do rozważań, s. 20-22)

Kształcenie kulturowo-literackie w klasach I—III wokół tematów
• Zgoda - niezgoda	• Umieranie - odradzanie się
• Pokój - wojna	• Ofiara - cierpienie - poświęcenie
• Miłość - nienawiść	• Budowanie - burzenie
• Konflikty międzyludzkie	• Życie jako labirynt
• Rywalizacja, współpraca	• Wina i kara
• Jednostka, zbiorowość	• Bunt i kontestacja
• Kłamstwo - prawda (różne racje)	• Posłuszeństwo - nieposłuszeństwo
• Twórczość, rola artysty i sztuki	• Młodość - dojrzałość - starość
• Wyobraźnia twórcza	• Życie godziwe
• Miłość - wierność - poświęcenie	• Szczęście
• Kobieta - mężczyzna	• Obowiązek - wytrwałość - konsekwencja
• Ojczyzna - naród - państwo	• Wolność
• Życie i śmierć	• Model życia
	• Radość istnienia
	• Odpowiedzialność

Proponowane zagadnienia są zbliżone do uczniowskich propozyq'i tematów wypowiedzi, jakie znajdują się w analizowanym przeze mnie materiale badawczym. Można więc mówić o wyraźnym związku omawianego programu z zainteresowaniami młodzieży i jej potrzebami emocjonalnymi. Realizacja zaś poszczególnych tematów przebiega na drodze analizy i wykorzystania werbalnych i niewerbalnych tekstów kultury. Do pierwszych należy zaliczyć zarówno teksty literackie, jak i paraliterackie czy nieliterackie, do drugich wszelkie znaki ikoniczne, m.in. obrazy filmowe, teatralne, telewizyjne, malarskie itp. A zatem: słowo i obraz stają się sposobem rozwijania i kształcenia uczniowskiej

¹⁷    Pozytywne efekty takiego spojrzenia na edukację polonistyczną wydaje się potwierdza prezentowana w następnych rozdziałach analiza materiału pochodzącego od badanych przeze mnie piętnastolatków.

¹⁸    Z.A. Kłakówna, op. cit., s. 185.

52