8748916535

11 t WSZECHŚWIAT

W następnym okresie klimatycznym, panującym gatunkiem drzewa w lasach stała się sosna. Był to okres borealny. Stopniowo, temperatura stawała się coraz wyższa, a opady większe. W związku z takimi zmianami klimatycznymi, dominować zaczęły lasy miesizane, złożone z dębów, brzóz, wiązów, lip, olch, świerków i sosen. Był to okres klimatu atlantyckiego, który uznany został za polodowcowe optimum klimatyczne. Północna granica lasów miała wówczas daleko większy zasięg w stronę obszarów ark tycznych w porównaniu z przebiegiem dzisiejsizej granicy; podobnie, sięgały wtedy lasy do znaczniejszej wysokości w górach. Na półwyspie Skandynawskim, leszczyna występowała do 63° szerokości północnej,

0    czym świadczą kopalne jej znaleziska, pochodzące z atlantyckiego okresu klimatycznego.

Oba te ostatnie klimaty, tzn. borealny

1    atlantycki przypadły na czasy neolitu i trwały od ok. 7 tys. do 4 tys. lat przed Chrystusem.

Po optimum klimatycznym, nastąpiło pogorszenie warunków klimatycznych w całej Europie, wyrażające się postępującą stopniowo kontynentalizacją. Klimat ten, jeszcze ciepły ale suchy, nazwany klimatem sub-borealnym, sprzyjał rozwojowi lasów sosnowych, był natomiast niekorzystny dla torfowisk, które w owym czasie uległy zanikowi. Klimat subborealny miał miejsce w epoce brązu, a zatem chronologicznie obejmował okres od około 4 do 2 tysięcy lat przed Chrystusem.

Ostatnie 2 tysiące lat przed Chrystusem, innymi słowy, okres odpowiadający epoce żelaza, obejmował klimat subatlantycki. W porównaniu z subborealnym, był to klimat dość łagodny; amplituda roczna temperatury powietrza zmniejszyła się, a opady atmosferyczne uległy zwiększeniu. We flo-lze, obok sosny, świerka i jodły, do bardzo licznie reprezentowanych gatunków w lasach Europy, należały huk i grab.

Wreszcie po klimacie subatlantyckim, a zatem od narodzenia Chrystusa aż po czasy dzisiejsze, zaczął się i dotąd trwa, okres klimatu współczesnego.

Powyższy, ogólnie znany przegląd wahań klimatycznych w czasach prehistorycznych, nasuwa podejrzenia, że i w okresie klimatu współczesnego są możliwe analogiczne wahania. Jednakże wśród klimatologów i geografów nie ma pod tym względem jednomyślności. Obserwuje się bowiem ścieranie ze sobą trzech sprzecznych poglądów, mianowicie, że klimat współczesny zmierza w kierunku suchym, że postępuje w kierunku wilgotnym i wreszcie, że nie wykazuje żadnych istotnych zmian.

Wychodząc z założenia, że szala roślinna oraz gleba są ściśle zależne od warunków klimatycznych i wyraźnie na nie reagują, niektórzy opierają swe dociekania na badaniu nawarstwień gleb oraz stratygrafii zabytków. Na podstawie tych badań, wyprowadzone zostały wnioski, że w czasach prehistorycznych i historycznych wahania klimatyczne zdążały od maksimum suchego, które miało miejsce ok. 2500 lat przed Chrystusem, do maksimum wilgotnego, które zostało osiągnięte na jakie 300 lat przed naszą erą, by następnie poprzez resztę czasów starożytnych i średniowiecze wykazać tendencję posuwania się w kierunku maksimum suchego. Maksimum suche osiągnięte zostało ok. 1500 roku. Wreszcie czasy nowożytne i współczesne mają mieć klimat o tendencji wilgotnej.

Badania ruin, badania znalezisk w jeziorach, analiza przyrostu rocznego drzew, wreszcie tradycja i .zapiski kronikarskie, dają innym podstawy do twierdzenia, że klimat ziemi podlega pulsacjom, których okres trwania wynosi kilka stuleci, oraz że w czasach historycznych odbywały się wahania klimatyczne w dużej skali na kontynentach Ameryki Północnej i Azji równocześnie.

Huntington uważa, że zmiany klimatyczne tak decydująco wpływają na człowieka i narody, że rozstrzygają o losach narodów i regulują przebieg historii. Najazd na Rzym przez ludy północne w V wieku, a następnie najazd arabski w Afryce północnej i na Półwyspie Pirenejskim w MII wieku — miały mieć przyczyny klimatyczne, którymi były okresy wielkiej posuchy.