9414912344

36 J. Petera-Zganiacz, J. Forysiak

W młodszym dryasie ukształtował się wielokorytowy system Warty o typie rozwinięcia koryta anabranching typu 2 w klasyfikacji G. C. Nansona i A. D.Knightona⁴⁰, który rozprzestrzenił się na całej szerokości ówczesnego dna doliny. Liczne koryta rozcinały poziom organiczny deponowany od alleródu (ryc. 5), sięgając niejednokrotnie kilka metrów poniżej tego poziomu. Koryta były szybko zapełniane osadami piaszczystymi, a na obszarach międzykorytowych intensywnie odkładane były osady piaszczysto-mulkowe⁴¹. Poziom ówczesnego dna doliny Warty był bardzo szeroki, sięgał od ok. 4 km między Uniejowem a Ewinowem do ok. 8 km w rejonie Koźmina. Dno doliny zostało wtedy nadbudowane o 2-3 m, tak że na przełomie vistulianu i holocenu znajdowało się na poziomie ok. 97 m n.p.m. w środkowej części basenu uniejowskiego. Na zachód od Uniejowa na obszarze obecnego kompleksu leśnego Czarny Las zaczęło rozwijać się torfowisko⁴², które pierwotnie, w alleródzie, zajmowało porzucone koryta rzeki, a wraz z podnoszeniem się poziomu wody w dolinie objęło także niżej położone części dna doliny. Torfowisko przetrwało do holocenu dzięki temu, że ten fragment dna doliny nie został włączony do systemu wielokorytowego.

DOLINA WARTY W HOLOCENIE

Na przełomie późnego vistulianu i holocenu, w dolinach rzecznych regionu łódzkiego doszło do zmian tendencji rozwoju, nastąpiła faza intensywnej erozji i rozcięte zostały wcześniej ukształtowane dna dolin⁴³. Podobnie w basenie unie-jowskim doszło do koncentracji koryt wspomnianego systemu wielokorytowego, być może nawet do jednego tylko koryta, które rozcinało poziom dna doliny z okresu młodszego diyasu, stanowiącego obecnie terasę niską doliny Warty (ryc. 5). Porzucone koryta układu wielokorytowego, w zależności od położenia w stosunku do ukształtowanego na początku holocenu poziomu wody w dolinie, pozostały suche lub zajęte przez torfowiska albo przez stagnującą wodę⁴⁴. Nadal rozwijało się torfowisko Czarny Las.

Ciągłe obniżanie się koryta Warty i dna doliny mogło trwać do okresu atlantyckiego. W końcu tego okresu zaznaczają się tendencje do powolnego podnoszenia się dna doliny Warty w basenie uniejowskim w wyniku zwiększonej dostawy

⁴⁰    G. C. Nanson, A. D. Knighton, Anabranching rivers: their cause, character and classifica-tion, Earth Surface Processes and Landforms, 21, 1996, s. 217-239.

⁴¹    J. Petera, listuliańskie osady dolinne...; K. Turkowska, J. Forysiak, J. Petera, G. Miotk--Szpiganowicz, A Warta River system during the Younger Dryas in the Koło Basin (Middle Poland), Quaestiones Geographicae, 23, 2004, s. 83-107; J. Forysiak, Rozwój doliny Warty...

⁴²    J. Forysiak J., Wstępne badania geomorfologiczne i geologiczne na torfowisku Czarny Las w dolinie Warty, Studia i Materiały CEPL SGGW Rogów, R. 10, z. 2(18), 2008, s. 341-345.

⁴³    K. Turkowska, Rozwój dolin rzecznych...

⁴⁴    J. Forysiak, Rozwój doliny Warty...