9742848896

Maria Piszczek

f    %

Ćwiczenia kształcące zmysły

Od momentu narodzin zdobywamy krok po kroku przy pomocy czucia, wzroku, słuchu, smaku i węchu wiedzę o najbliższym otoczeniu. Poprzez zmysły poznajemy świat i znajdujemy swoje miejsce w kosmosie. Na istotne znaczenie wczesnego, systematycznego kształcenia zmysłów dla późniejszego rozwoju psychicznego człowieka wskazują nie tylko badania skutków depry-wacji sensorycznej, ale również prace, w których oceniano wpływ wczesnej stymulacji polisensorycznej na późniejsze funkcjonowanie dzieci z różnymi defektami rozwojowymi i uszkodzeniami centralnego układu nerwowego.

Współczesne badania psychologiczne w znacznym stopniu potwierdzają intuicyjne założenia, na których Maria Montessori** oparła swój system pedagog-giczny. Montessori pisała: „Przy użyciu materiałów ćwiczeniowych kształcących zmysły naprowadzamy dziecko na sposób podziału wrażeń, które mogą być odbierane przez każdy organ zmysłów: kolory, dźwięki, szmery, formy i wymiary, ciężar, dotyk, zapach i smak. Niewątpliwie chodzi też tu o pewną formę wychowania, która ukierunkowuje zainteresowanie dziecka na siebie i otoczenie, każda forma wychowania, która prowadzi do doskonalenia osobowości, podobnie jak mowa i pismo, wzbogaca jego naturalne potencjały” (Montessori 1972). Poniższy cytat najlepiej ujmuje istotę jej metody: „Obserwatora nie da się wychować przez to, że powie się - obserwuj... Pomoce naukowe wychowują zmysły dziecka. Jeśli udało nam się pobudzić jego zmysły, wtedy zapewnione jest samowychowanie: zaostrzone, w pełni wyćwiczone zmysły same doprowadzają się do najdokładniejszej obserwacji otoczenia; z drugiej strony przyciąga to uwagę dziecka na nieograniczona różnorodność i tym samym przyczynia się do jego psychiczno-zmysłowego rozwoju” (cyt. Za Steibel 1995).

Dzięki ćwiczeniom dziecko dowiaduje się, że przedmioty mogą być takie same lub różne albo, że łączą je rozmaite zależności. Stosowany w pedagogice Montessori materiał ćwiczeniowy może być wykorzystany w edukacji przedszkolnej dzieci z normalnymi i specjalnymi potrzebami rozwojowymi (zwłaszcza w wychowaniu integracyjnym). Specyficzne, odpowiednie dla dzie-

Material opracowany na podstawie podręcznika Rity Steibel: Die Sinneserzichung nach Maria Montessori.

Eine didaktisch-pódagogische Einfilhrung.

Maria Montessori urodziła się w Rzymie w 1870. zmarła w roku 1952 w Holandii. Była lekarzem-psychiatrą i pedagogiem. Na podstawie doświadczeń, które zdobyła pracując z dziećmi upośledzonymi umysłowo, a później prowadząc Domy Dziecięce, stworzyła system wychowania przedszkolnego, zwany obecnie metodą (lub pedagogiką) Montessori. Głównym celem pedagogiki Montessori jest udzielanie dziecku, juz od urodzenia, pomocy w osiąganiu niezależności i wolności wewnętrznej. Wspomaganie rozwoju psychicznego dziecka nie polega na wyręczaniu w działaniach, lecz na pomaganiu w samodzielnym osiąganiu zamierzonego celu oraz na daniu mu szans)’ wielozmyslowego poznania otaczającej rzeczywistości poprzez wszechstronne kształcenie zmysłów.

Rewalidacja nr 1/1997

Ccninnn Melodyczne Pomocy Psy chologiczno-Pedagogicznej