106095616

Vol. 27 nr 1

Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji

2007

ANDRZEJ DZIERWA*, MIECZYSŁAW KORZYŃSKI**

BADANIA MOŻLIWOŚCI POPRAWY PRZEZ KULOWANIE WŁAŚCIWOŚCI ZMĘCZENIOWYCH ELEMENTÓW CHROMOWANYCH

W artykule przedstawiono wyniki badań możliwości poprawy wytrzymałości zmęczeniowej przez kulowanie. Badania prowadzono na chromowanych, stalowych próbkach o nieregularnych kształtach. Mierzono parametry stereometrii powierzchni i granicę wytrzymałości zmęczeniowej na zginanie wahadłowe. Wykazano istnienie korelacji pomiędzy parametrem Sa kulowanej powierzchni a wytrzymałością zmęczeniową. Stwierdzono, że kulowanie może być stosowane do przywracania właściwości zmęczeniowych pogarszanych na skutek chromowania galwanicznego.

Słowa kluczowe: kulowanie, wytrzymałość zmęczeniowa, powłoka chromowa

1. WPROWADZENIE

Wiadomo, że chromowanie znacznie zmniejsza wytrzymałość zmęczeniową elementów (od 30 do nawet 70% [12]) pracujących w warunkach obciążeń zmiennych. Wiadomo też, że przez zastosowanie obróbki nagniataniem można te właściwości przywrócić; dowodzą tego badania prowadzone na próbkach o regularnych kształtach poddawanych nagniataniu statycznemu [9, 12]. Natomiast w literaturze przedmiotowej, poza wzmiankami, brak jest opracowań na temat możliwości nagniatania chromowanych elementów o kształtach nieregularnych. Taką metodą mogłoby być kulowanie.

Z danych literaturowych [7, 16, 18] wynika, że kulowanie można z powodzeniem stosować w obróbce stali wysokiej twardości. Należy więc oczekiwać, że równie efektywna powinna być obróbka powłok chromowych, które odznaczają się bardzo dużą twardością.

Dotychczasowe badania elementów z powłokami chromowymi były skupione przede wszystkim na kulowaniu powierzchni stali przed nałożeniem powłoki [1, 13, 14, 17]. Obróbka ta pozwala na pewną poprawę wytrzymałości zmęcze-

* Mgr inż. ' ** Dr hab. inż. J

Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Politechniki Rzeszowskiej.