1194638959

koronnego, w skład którego miałaby wejsc m.in. Północna Bukowina²*. W czasie wojny przedstawiciele Ukraińców bukowińskich brali aktywny udział w akcjach politycznych, podejmowanych przez swych współrodaków w ramach monarchii habsburskiej²*. W chwili rozpadu Austro-Węgier cesarz Karol I wydał 16 X1918 r. manifest przekształcający Austrię w państwo federacyjne, w którym Galicja Wschodnia, wraz z Bukowiną, miały Stanowic jeden z krajów autonomicznych. W dniu 18 X1918 r. na podstawie tego manifestu decyzją Ukraińskiej Rady Narodowej (Ukrajinska Nacionalna Rada - UNR). proklamowano utworzenie państwa złożonego ze wszystkich ziem ukraińskich wchodzących w skład Austro-Wę-gier³⁰⁰. W granicach tego państwa miała się znalezc również połnocno-zachodnia Bukowina z miastami Czerniowce. Storozyniec i Seret. Obszar ten został potem ogłoszony częścią terytorium ZURL³⁰¹. Należy przy tym zaznaczyć, ze ZURL nie zdołała nigdy rozciągnąć nad nim swej faktycznej władzy. Przeszkodził jej w tym silniejszy w danej chwili konkurent, jakim okazała się Rumunia.

Podczas Paryskiej Konferencji Pokojowej swoje pretensje do owego terytorium Bukareszt opierał na literze traktatu zawartego z państwami Ententy w dniu 17 VIII1916 r.. w którym w zamian za udział Rumunii w wojnie przeciw mocarstwom centralnym, alianci przyrzekli jej zyski w postaci Siedmiogrodu. Banatu i Bukowiny. Argumentacja ta. w wyniku późniejszych wydarzeń, posiadała jednak z prawnego punktu widzenia spore braki, pozwalające sprzymierzonym mocarstwom na dosc swobodną interpretację przyjętych zobowiązań. Wskutek klęski swych wojsk w wojnie przeciw państwom centralnym. Rumunia została zmuszona do podpisania 7 V1918 r. separatystycznego traktatu kapitulacyjnego w Bukareszcie³⁰². Krok ten. będąc zaprzeczeniem postanowień układu z raku 1916. osłabiał pozycję dyplomatów rumuńskich, powołujących się wobec Konferencji Pokojowej na zobowiązania przyjęte przez Ententę w chwili przystąpienia Rumunii do wojny³⁰³. Za Rumunią przemawiały jednak fakty dokonane. Juz 6 X1918 r. Komitet Narodowy Rumunów Siedmiogrodu i Bukowiny oraz Korpus Oficerów Ochotniczych zgłosiły dążenie do wyzwolenia tych ziem i utworzenia wraz ze „starym Królestwem" jednolitego państwa pod władzą dynastii rumuńskiej. Utworzony w tymże miesiącu Ukraiński Komitet Narodowy (UKN) wyraził co

298    T. Dąbkowsk i. op. cit.. s. 40.

299    Ibidem, s. 73.88: N. Andrusiak. op. cit.. s. 377.

300    T. Dobkowski, op. cit.. s. 88: N. Andrusiak. op. cit- s. 379.

301    T. Dobkowski, op. cit- s. 108.

302    J. Demel. łłivloria Rumunii. Wrocław 1986, s. 3S5. W. Balccrak. op. cit.. s. 7 - podaje. »z Rumunia wchwili rozpadu Austro Węgier wypowiedziała traktat bukarrszlanski. Nałczy tez dodać, ze do jego unieważnienia zostały zmuszone także pokonane mocarstwa centralne.

303    W. Balccrak. op. cit.. s. 3-4.

9A

prawda chęc połączenia północno-zachodniej części kraju z powstającą Ukrainą, ale 27 X1918 r. Zgromadzenie Narodowe Bukowiny, obradujące w Czerniowcach. odrzuciło, głosami Rumunów popartych przez Polaków i Niemców, ukraińskie roszczenia do tego terytorium, zgłoszone przez UNR i UKN i opowiedziało się za przyłączeniem całej prowincji do Rumunii. Dwa tygodnie później na Bukowinę wkroczyły wojska rumuńskie*^0,1, a 28 XI1918 r. Zgromadzenie uchwaliło raz jeszcze połączenie tego k raju z Rumunią .bez warunków i na zawsze w dawnych granicach az do Czeremoszu. Delatyna³⁰⁵ i Dniestru"*³⁶. Na początku roku 1919 wojska rumuńskie wkroczyły na Pokucie, gdzie doszło do konfliktu z siłami ZURL. a następnie usiłowały przejść Dniestr i zając Tyraspol^w. Wobec przedstawicieli zwycięskich mocarstw obradujących w Paryżu, podjęte przez siebie kroki militarne. Bukareszt uzasadniał potrzebą ochrony ludności rumuńskiej przed bolszewizmem. starając się przedstawić swe działania na Bukowinie jako akcję policyjną, a nie wojskową**. Zadbano także o polityczne zdyskontowanie uchwał Zgromadzenia Narodowego Bukowiny, co się powiodło, gdyż oświadczenia delegatów Bukowiny przybyłych do Bukaresztu, a potwierdzających swą wolę połączenia się z Rumunią, zrobiły na aliantach pozytywne wrażenie**. Akcja ta spotkała się jednak z oporem dyplomacji ZURL. Trzeba przy tym zaznaczyć, ze przeciwdziałanie postępom militarnym i dyplomatycznym Rumunów było dla rządu Petruszewycza zagadnieniem drugorzędnym i protesty wysyłane do Konferencji Pokojowej, czy tez do mężów stanu Głównych Sprzymierzonych i Stowarzyszonych Mocarstw, dotyczyły przede wszystkim wojny z Polską o Galicję Wschodnią, wspomina jąc jedynie przy okazji o Bukowinie. Juz w listopadzie 1918 r.

304    J. Demel. op. cit.. s. 356-357. Komuniści /Kłosili zamiar włączenia terenów po Seret do Ukrainy Sowieckiej.

305    Oznaczałoby to aneksję Pokucia z Kołomyją i Horodenką. 3 tym samym prowadziło do prze sunięcia granicy rumuńskiej o ok. 70 km w głąb rewindykowanej przez Polskę Galicji Wschodniej

306    W. Balccrak, op. cit. *. 6.

307    Ibidem, s. 12. Oddziały 8 Dywizji Armii Rumuńskiej wkroczyły na Pokucie 26 V 1919 r. i pozostały tam do 20 VIII1919 r.. kiedy to przekazały je Połsce. Rumunia bowiem zrezygnowała / pretensji do tego terytorium. Patrz: A. Myslicki. Rumuńska poczta okupacyjna na Pokuciu w 1919 r.. .Historyczno-Badawczy Biuletyn Filatelistyczny". R. XXV. 1984. nr 2(88).s. 77.

308    PPC. 1.11.$. 397. Na Bukowinie działała tez IV Dywizja Strzelców pod dowództwem gen. t.ucjana Żeligowskiego, mając juz za sobą szlak z Kubania poprzez Odessę i Besarabię. Liczyła ona ok. 4 tys. żołnierzy. W czerwcu 1919 r. Rada Czterech zezwoliła jej na przejazd koleją do Galicji Wschodniei trasą Czerniowcc Kołomyja Lwów. o czym raportował Radzie Clemenceau. PPC t. VI.s. 588.599.

309    Przedstawiciel USA w Rumunii Charles J. Vopicka. relacjonując uroczystości z okazji przybycia do Bukaresztu delegacji z Bukowiny. Siedmiogrodu i Banału, donosił: .These delegats brought intheresolutionsoftheinhabitantsnfthcsedistnctslojoinunoonditionalyRoumania.theirmother country. I spoke with the dełegates of Transylvania and Bukovina. and they all expressed their joy that they can join Roumania* PPC. t. II. s. 400.

95