1148442224

12

pierwokupu, jeśliby dany materiał miał zostać sprzedany osobie trzeciej. Nie objawił on jeszcze swojej woli co do tego, czy chce taki materiał nabyć, czy też nie.

Z przeprowadzonych wyżej rozważań wynika, że powiększanie się państwowego zasobu archiwalnego jest wynikiem:

•    powstawania dokumentacji archiwalnej w obrębie państwowych i samorządowych

jednostek organizacyjnych,

•    nabywania własności niepaństwowych materiałów archiwalnych od osób fizycznych i

prawnych spoza grona jednostek państwowej sieci archiwalnej.

Nabywanie niepaństwowych archiwaliów następuje najczęściej wskutek wykonania różnego rodzaju umów (zamiany, darowizny) lub realizacji praw kształtujących (prawo pierwokupu) mających za przedmiot materiały archiwalne.

Powyższe umowy mają za przedmiot materiał archiwalny traktowany jako rzecz ruchoma. Powstaje pytanie, czy wywierają one jakikolwiek wpływ na zmianę podmiotu uprawnionego w sferze praw autorskich i pokrewnych.

Przede wszystkim umowy te nie wpływają na to, komu przysługują autorskie prawa osobiste, ponieważ są one - jak wiadomo - niezbywalne (por. art. 16 pr. aut. i pr. pokr.).

Co się zaś tyczy kwestii autorskich praw majątkowych, ważna dla poruszanych zagadnień jest regulacja art. 51 ust. 1 pr. aut. i pr. pokr. Zgodnie z jej treścią, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu. Ma to ten skutek, że nabycie przez Skarb Państwa własności rzeczy, będącej materiałem archiwalnym, pozostaje bez wpływu na to, kto jest uprawniony do ucieleśnionego w nim utworu. Przeniesienia praw autorskich na podstawie umowy nie można więc domniemywać - aby taki skutek nastąpił, należy to w sposób wyraźny zaznaczyć w umowie sprzedaży czy darowizny materiału, pod warunkiem oczywiście, że sprzedawca lub darczyńca jest podmiotem uprawnionym z tytułu majątkowych praw autorskich.

Można zadać pytanie o potrzebę nabycia przez Skarb Państwa praw autorskich. Naturalnie, do czynności takich jak gromadzenie lub nawet udostępnianie materiałów archiwalnych nie jest to potrzebne. Jednak archiwa państwowe prowadzą również działalność wydawniczą w zakresie archiwaliów (por. art. 28 pkt 6 ustawy o archiwach). Realizowanie takiej działalności na szerzą skalę bez posiadania uprawnienia do komercyjnego rozpowszechnia utworu jest niemożliwe.

W przypadku sprzedaży materiałów archiwalnych może pojawić się problem tzw. droit de suitę. Mianem tym określa się szczególny rodzaj uprawnienia majątkowego twórcy i