120137619

58 ARTYKUŁY

—    kosztów użytkowania wyżej wymienionych materiałów bibliotecznych.

Pośrednim zaś celem PS było opracowanie metod, które pozwoliłyby określić:

—    ogólną charakterystykę użytkowania materiałów bibliotecznych w bibliotekach naukowych (research libraries), zwłaszcza uniwersyteckich;

—    cechy i właściwości materiałów bibliotecznych, które powinny być: a) nabywane i gromadzone w bibliotekach, b) odsyłane do magazynów, c) usuwane ze zbiorów;

—    sytuacje, w jakich wypożyczenia międzybiblioteczne lub „wspólnota zasobów” mogą korzystnie zastąpić własność indywidualnych bibliotek.

2.2.    Założenia podstawowe. Wstępne i podstawowe założenia PS sformułowane zostały jak następuje: „Przystępując do badań oczekiwaliśmy, że wiele z zakupionych książek w bibliotekach naukowych użytkowane jest rzadko lub wcale i że koszty użytkowania są wygórowane. Oczekiwania nasze znalazły zdecydowane potwierdzenie w wynikach naszych badań” (podkr. moje — C. B.)¹.

2.3.    Przedmiot badań. Badania PS przeprowadzone zostały w Bibliotece Hillmana przy Uniwersytecie Pittsburskim. Biblioteka ta liczy (dane za 1978 r.) 1 500 000 wol., zaś liczba rocznych nabytków sięga 50 000 wol. książek oraz ok. 10 000 jedn. oblicz, czasopism bieżących. Budżet roczny Biblioteki Hillmana wynosi ok. $ 3 750 000.

Dane dotyczące użytkowania książek za okres 1969-1975 uzyskano z następujących trzech różnych źródeł:

—    skomputeryzowanych zapisów nabytków,

—    skomputeryzowanych zapisów pozycji wypożyczonych,

—    zapisów wypożyczeń międzybibliotecznych.

Dane dotyczące użytkowania czasopism uzyskano metodą obserwacji w pięciu bibliotekach wydziałowych (fizyka, chemia, komputery, biologia-psychologia, inżynieria).

2.4.    Podstawowe rezultaty badawcze. Powołując się na wyniki przeprowadzonych badań, raport PS stwierdza, co następuje: „Dane uzyskane empirycznie wskazują, że biblioteki naukowe inwestują bardzo poważne sumy w książki i czasopisma, które użytkowane są albo rzadko, albo wcale, i wydatkują równie wielkie kwoty na budowę i utrzymanie gmachów, mających na celu udostępnianie czytelnikom pozycji wydawniczych, których przeważająca część nie jest użytkowana”³. I dalej: „Analiza użytkowania książek w Bibliotece Głównej Uniwersytetu obejmująca okres siedmiu lat i dwu miesięcy wykazała, że prawdo-

1

   Tamie, n. 199.

•    Tamie, a. 3,