skanuj0056 (14)

Ogólnie należy stwierdzić, że wszystkie wyżej wymieniaj źródła wzajemnie się uzupełniają i dopiero ich harmonijne w^ korzystanie może dać pełny obraz dziejów rzemiosła.

Drugim istotnym zagadnieniem, które niniejsza praca miał rozwiązać było postawione na wstępie zadanie opracował grupy zabytków przewodnich, które ułatwiłyby szersze wyJ korzystanie źródeł archeologicznych do badań nad średnio! wieczem i czasami nowożytnymi Badanie to zostało wykonani odnośnie wybranych wyrobów, a więc podków, podkówek do butów, noży i gwoździ. Szczegółowe omówienie podane jest poniżej. Tu trzeba jeszcze przypomnieć, że opracowania tego; dokonano przy wykorzystaniu wszystkich źródeł omówionych poprzednio.

Ponieważ zachowano jednakową kolejność w całej pracy pierwszym więc z omówionych zabytków będą podkowy. Trzeba na wstępie stwierdzić, że w zasadzie mamy tu do czynienia z rozwojem prawidłowym. W podkowach postęp idzie w kierunku nadania coraz praktyczniejszych form umożliwiających wygodne i długotrwałe ich użytkowanie. Wydaje się, że przyjęte kryterium ich typologicznego podziału jest słuszne. Rozwój jest tu logiczny i łatwo uchwytny. Stosowana w niektórych dotychczasowych pracach próba podziału typologicznego wg zakończeń przy bliższej analizie jest zawodna.

Chronologicznie biorąc pod uwagę wszystkie podane źródła należy przyjąć, że typ alfa występujący w zasadzie w wieku XIII z tym, że może on przenikać do pierwszej połowy wieku XIV. Typ beta występuje w zasadzie w wiekach XIV i XV. Typ gamma w wiekach XV i XVI. Typ delta wieki XVI—XVII. W wieku XVIII zjawia się typ eta w znacznym stopniu produkowany już w sposób przemysłowy.

W przypadku podkówek do butów w zakresie pracy mieści się ich cały rozwój od powstania do przejścia w drugiej połowie wieku XVIII. do form płaskich używanych współcześnie.

I tu, podobnie jak w przypadku podków, przyjęte kryterium podziału wydaje się słuszne. Chronologicznie poszczególne typy można umieścić następująco;

Typ A wieki XIII i połowa wieku XIV Typ B wieki XIV. XV i częściowo wiek XVI Typ C wieki XVI — XVm.

Problem noty w niniejszej pracy został jedynie zarysowany. Praktycznie rzecz biorąc winny się one stać tematem odrębnego specjalnego opracowania. W chwili obecnej można poddać chronologię przedstawionych typów w sposób następujący:

Typ I wieki XIII— XIV Typ II wieki XIII—XV Typ III wieki XIV —XV Typ IV wieki XIV —XV Typ V wieki XV —XVI Typ VI wieki XV —XVIII

(iwożdzie stanowią. Jak już wielokrotnie podkreślono, materiał szczególnie wnikliwie badany. Powody takiego podejścia do tej grupy zabytków zostały szczegółowo podane we wstępie. Ołtterwując ich rozwój należy stwierdzić, że od wieku XIII odbywa się on w sposób ciągły i logiczny, od form prostych do luirdziej skomplikowanych. Największa ilość typów występuje w okresie pełnego średniowiecza w wiekach XIV—XV. Później ilość gwałtownie zmniejsza się dochodząc do chwili ołMTncj. gdy mamy ich w zasadzie dwa typy. Tak się składa. rv ten największy rozwój zbiega się z rozkwitem rzemiosła cechowego. Wydaje się, że Jakkolwiek związek taki istnieje, nic Jest on głównym czynnikiem tego kierunku rozwoju. Zmiana ilości typów łączy się raczej z coraz bardziej przemysłową. względnie półprzemyałową ich wytwórczością wymagającą pewnej standaryzacji, oraz w związku z powstaniem typów o cechach uniwersalnych, umożliwiających ich zastosowanie w każdym niemal wypadku.

Jak Jednak jest wiadomym, gwoździe na ziemiach polskich 7jawiają się znacznie wcześniej, a w okresie wczesnego średniowiecza są już dość liczne. Jeśli jednak przejrzymy ten materia) to stwierdzimy, że w zakresie form istnieje tu zupełny chaos. W zestawieniu z prawidłowym rozwojem w okresie omawianym wydaje się słuszne prayjęcie następującego twierdzenia.