0068

59>

stronie toru kolejowego Piła—Chojnice nie miało być Polaków, należy stwierdzić, że właśnie leżą tam miejscowości wybitnie polskie, jak Potulice, Głomsk, Królewska Wieś, Wiśniewka, Stawnica, Dzierżążna, Radawnica z majątkami: Franciszkowo, Józefowo i Marjanowo, Blękwid, Klukowo, Nowiny, a dalej miasta Złotów i Krajenka z wielką liczbą Polaków. Gromadne i publiczne wyznanie polskości w obliczu żandarmów i żołdactwa pruskiego zrobiło, wielkie wrażenie. Rada Ludowa w Złotowie nie zadowoliła się jednak tą manifestacją, ale natychmiast wysłała delegatów z protestem do Międzynarodowej Komisji Granicznej w Poznaniu. Do delegatów złotowskich przyłączyła się tym razem Poznańska Rada Narodowa ze swym prezesem Edwardem hr. Mycielskim z Gałowa na czele. Przewodniczący Komisji Międzynarodowej, generał Dupont, oświadczył Delegacji ponownie, że sprawę prześle do osobnej komisji Rady Ambasadorów w Paryżu. Pan Kulerski, widząc energiczną samoobronę ludności, wysłał również z innymi członkami Międzynarodowej Komisji telegram do generała Duponta i Naczelnika Państwa Polskiego o przyłączenie Złotowa do Polski.

W międzyczasie zbliżył się miesiąc lipiec, w którym dnia 14-go naród francuski obchodzi swe święto narodowe (a podczas którego witał w stolicy swe wojska rycerskie, powracające do domu z pola chwały). W tym właśnie miesiącu lipcu 1920 zebrali się mężowie stanu Państw sprzymierzonych na konferencję w Spa¹), aby radzić nad rozwiązaniem niektórych węzłów gordyjskich, stworzonych przez traktat pokojowy. Pierwszy raz po skończonej wojnie dopuszczono Niemców do obrad na konferencji w Spa. Piszący te słowa przypomina sobie, że, gdy w dniu 18 lipca 1920 (w czasie tej konferencji) popołudniu orkiestra wojskowa, na czele maszerującego przez mia^: sto oddziału wojska, grała angielski hymn narodowy²), dele-

’) Spa, miejscowość klimatyczna światowej sławy, położona między Akwizgranem a Liege w Belgji, licząca ca 10 000 mieszkańców, posiadająca 16 źródeł siarki węglikowej i żelaza. Woda z (ych źródeł jest bardzo klarowna. Między licznymi gośćmi kąpielowymi bawili w Spa car rosyjski¹ Piotr Wielki (1717), król szwedzki Gustaw III (1780), cesarz austrjacki Józef II i ks. pruski Henryk (1781), car rosyjski Paweł jako następca tronu (1782). Pod koniec wojny światowej przenieśli Niemcy do Spa główne dowództwo. Stąd Wilhelm II, ostatni cesarz niemiecki, dnia 8. XI. 1918 samochodem uciekał do Holandji, aby ujść pomście zrewoltowanego wojska.

²) Melodja ta sama co w ,.Heil dir im Siegerkranz‘.

\