1257951438

112

nie kilku kryteriów zniszczenia (np. kryteria naprężeniowe, energetyczne), należy je wykorzystać. W analizie należy wykorzystać zarówno metody numeryczne, jak i badania nieniszczące.

■    Opracowane procedury numeryczne łączące analizę procesów pełzania i zniszczenia metodami elementów i różnic skończonych z metodami analizy probabilistycznej, w szczególności z metodą estymacji punktowej, pozwalają na szybką ocenę prawdopodobieństwa zniszczenia elementu w warunkach pełzania. Czas obliczeń wymienionymi procedurami jest stosunkowo niewielki.

■    Opracowany probabilistyczny model trwałości pozwala na uzyskiwanie bardziej wiarygodnych ocen trwałości i prawdopodobieństwa zniszczenia elementów turbin, a także na podejmowanie umotywowanych decyzji co do dalszej pracy elementu. Analiza probabilistyczna pozwala na ocenę wpływu wielu czynników, m.in. technologicznych (geometria elementu), materiałowych (stałe materiałowe), na prawdopodobieństwo zniszczenia. Pozwala także na wskazanie tych wielkości, które decydująco wpływają na wynik końcowy, co stanowi podstawę do działań zmierzających do redukcji wariancji wartości tych wielkości.

■    Przeprowadzone analizy trwałości wybranych elementów wskazują, że pewne cechy geometryczne wywołujące koncentracje naprężeń (np. „siodło” zaworu, otwór centralny wirnika) mogą w sposób znaczący oddziaływać na trwałość. Duży wpływ na trwałość ma temperatura i obciążenie. Umiejętne obniżanie tych parametrów w odniesieniu do elementów o znacznym stopniu zużycia pozwala na przedłużanie ich czasu pracy.

■    Przy ocenie zużycia oraz stawianiu prognoz o dalszej eksploatacji należy uwzględnić wpływ innych procesów degradacyjnych, takich jak np. zmęczenie niskocykliczne.

■    Koniecznym elementem procesu oceny trwałości jest analiza propagacji pęknięć wywołanych zarówno cyklicznością pracy, jak i obciążeniem stałym. Przyrost długości pęknięcia wywołany pełzaniem materiału przy stałym obciążeniu jest porównywalny z przyrostem wywołanym obciążeniem zmiennym.

■    Z uwagi na losowy charakter wielu wielkości stosowanych w analizie propagacji pęknięć, m.in. początkowej długości pęknięcia i krytycznej długości pęknięcia, celowe jest stosowanie modelu probabilistycznego i analiz probabilistycznych pozwalających określić prawdopodobieństwo pęknięcia elementu w funkcji czasu. Prawdopodobieństwo pęknięcia mocno uzależnione jest m.in. od początkowego wymiaru szczeliny. Wymiar ten ustala się na podstawie badań i pomiarów nieniszczących. W przypadku niewykrycia pęknięć, początkową długość przyjmuje się równą poziomowi czułości aparatury pomiarowej. Wariancja krytycznej długości pęknięcia nie ma praktycznego wpływu na prawdopodobieństwo pęknięcia.

■ Bardzo ważnym elementem analiz trwałości są badania nieniszczące. Czas, rodzaj i częstotliwość ich prowadzenia powinny być ustalone na podstawie oceny poziomu niezawodności. Przedstawienie rezultatów tych badań w postaci ilościowej pozwala uwiarygodniać lub korygować obliczony poziom niezawodności.