130859225

-    sensoryczne (w postaci warunkowania klasycznego lub instrumentalnego),

-    poznawcze (percepcyjne, przez rozwiązywanie problemów oraz asocjacyjne), którymi szczegółowo zajmuje się psychologia uczenia się.

Sumując podkreślimy, że uczenie się zachodzi dzięki procesom pamięci, stąd niektóre teorie utożsamiają uczenie się z procesem pamięci. Wszystkie teorie podkreślają natomiast, iż uczenie się (czyli zdobywanie doświadczeń indywidualnych) i dojrzewanie (na bazie doświadczenia gatunkowego) prowadzą do istotnych zmian w zachowaniu człowieka.

Efektem procesu uczenia się jest dorastanie jednostki, polegające na coraz:

-    doskonalszej percepcji rzeczywistości, lepszym rozumieniu świata i

-    skuteczniejszym działaniu.

Dzięki procesom dorastania jednostka gromadzi zasoby informacji (wiedzy), zdobywa nowe umiejętności (sposoby radzenia sobie) oraz kształtuje własne kompetencje ( przydatne w życiu osobistym i społecznym). Stąd w ocenie poziomu rozwoju człowieka oraz w planowaniu działań pedagogicznych ważna jest stwierdzenie czy osiągnął on tylko dojrzałość, czy jest rzeczywiście osobą dorosłą (autonomiczną).

3.3.Socjalizacja człowieka jako efekt wpływu środowiska

Rozpatrując ontogenetyczny rozwój człowieka nie można pominąć ważnego zagadnienia, jakim jest dostosowywanie się jednostki do środowiska społecznego.

Wspólne środowisko (np. rodzinne) wywiera na człowieka wpływ

-    interakcyjny zaznaczający się różną podatnością jednostek o odmiennym genotypie na określone wpływy środowiskowe oraz

-    korelacyjny generujący różne zależności genotypu i środowiska.

Różne teorie psychologiczne podkreślają inne podstawy tego procesu.

Niektórzy badacze określają, że rodzące się dziecko jest istotą presocjalną, a socjalizacja umożliwia mu stawanie się istotą społeczną. Dziecko rozwijając się, w trakcie interakcji z otoczeniem społecznym nabywa zachowania społeczne, umożliwiające mu funkcjonowanie w otoczeniu.

Stanowiska odwrotne określają, że dziecko od urodzenia jest istotą społeczną, a jego zdolności przystosowawcze wynikają z cech gatunku ludzkiego (A.N. Leontiew, 1962)¹³. Oznacza to, że już noworodek jest

A.N. Leontiew, (1962), O rozwoju psychiki, Warszawa, PWN.