1148442008

W roku 1997 prowadzono następujące prace:

Badanie długofalowych zmian i kumulacji metali ciężkich w datowanych rdzeniach torfu z wykorzystaniem metod rentgenowskiej analizy fluorescencyjnej

Współpraca :    Atominstitut der óstereichischen Universitaten, Wiedeń, Austria, prof. dr Peter

Wobrauschek

Temat kontynuowany. Celem pracy w 1997r. była próba zbadania, czy stężenia niektórych pierwiastków, szczególnie metali ciężkich, w poszczególnych warstwach torfu mogą służyć jako wskaźniki zanieczyszczenia powietrza na Podhalu. Zakres badań obejmował datowanie nizenia, oznaczanie popielności oraz analizę składu wszystkich warstw rdzenia torfu dwoma metodami fluorescencji rentgenowskiej z dyspersją energii. Wykorzystano metodę Emisyjno-Transmisyjną (E-T) i metodę całkowitego odbicia promieniowania X (TXRF). Oznaczenia zawartości pierwiastków lekkich jak Si, Al, S, K i Ca zostały wykonane w Instytucie Atomowym w Wiedniu, gdzie wykorzystano spektrometr promieniowania X TN5000 firmy Tracor umożliwiający pomiary w próżni. Do określenia stężeń Ti, V, Cr, Mn, Fe, Ni, Cu, Zn, As, Pb, Rb, Sr oraz Ba zastosowano wielofunkcyjny układ spektrometrów promieniowania X zestawiony w Zakładzie Analiz Radiometrycznych

Datowanie poszczególnych warstw rdzenia wykonano w Zakładzie Fizyki Środowiska WFiTJ z zastosowaniem izotopu ²¹⁰Pb o czasie połowicznego rozpadu 22,3 lat. Metoda ta pozwoliła wyznaczyć daty 13 warstw, z których ostatnia sięgała 140 lat.

Uzyskane profile zawartości poszczególnych pierwiastków pozwoliły na wstępny podział pierwiastków na 3 grupy: tzn. pierwiastki pochodzenia glebowo-mineralnego np. tytan, glin, krzem i wanad; pierwiastki wymywalne jak potas, rubid, mangan oraz żelazo; pierwiastki, które mogą nieść informacje na temat ich kumulowania przez torf jak ołów i cynk. Pochodzenie antropogeniczne żelaza wymaga dalszych badań.

Dodatkowo przeprowadzona analiza palinologiczna wykazała zmiany składu pyłków traw i drzew (szczególnie w warstwach głębszych, 18-20 warstwa), które świadczą o zmianach lokalnego środowiska spowodowanych np. intensywnym odlesianiem i rozwojem rolnictwa na terenach Podhala.

Metoda parametrów fundamentalnych w zastosowaniu do analizy widm i oznaczania .stężeń pierwiastków technika TXRF

Temat kontynuowany. Opracowana w poprzednich latach metoda oznaczania stężeń pierwiastków na podstawie analizy widm wtórnego promieniowania fluorescencyjnego próbek naświetlanych w geometrii wykorzystującej zjawisko całkowitego odbicia promieniowania X była tematem pracy doktorskiej mgr inż. Dariusza Węgrzynka. Zagadnienia będące przedmiotem pracy zostały opisane w publikacji, która ukazała się w 1997 roku [2], W ramach kontynuacji prac wykonano dodatkowe badania w celu porównania dokładności opracowanej metody z metodą empiryczną, wykonując oznaczenia stężeń pierwiastków śladowych w próbkach torfu, w próbkach materiałów odniesienia oraz w odpowiednio spreparowanych wodnych roztworach pierwiastków. Wyniki przeprowadzonych oznaczeń porównawczych opisano w publikacji D. Węgrzynka, B. Hołyńskiej i B. Ostachowicz, pt. .A comparison of the performance of a fundamental parameter method for analysis of total reflection X-ray fluorescence spectra and determination of tracę elements, versus an empirical ąuantification procedurę", która została zakceptowana do druku w Spectrochimca Acta.

2. Kalibracja i sprawdzanie wiarygodności wyników metody fluorescencji rentgenowskiej w_

PL9901008

celu oznaczenia zawartości metali ciężkich w polimerach oraz w pyłach popiołów == zawieszonych.    ==

Zespół:    B.Hołyńska (kierownik), W. Baran, B. Ostachowicz, J.Ostachowicz, A. Ostrowski,-■

L. Samek, D.Węgrzynek    HH

Finansowanie: przez Wspólnotę Europejską w ramach projeku "Inco-Copemicus",    ~=-

kontrakt IC15-CT97-0804 na    lata 1997-1999.    =

Współpraca:    1) University of Antwerp (UIA), Belgia, prof. dr Koen Janssens,

5