130860080

ANTYK

antyk - dzieje kultury śródziemnomorskiej; słowo ..antiąuus" oznacza „dawny”, mianem antyku określamy dorobek kulturalny (literatura, filozofia, sztuka, architektura) starożytnej Grecji i Rzymu

od około IX wieku przed naszą erą (czasy Homera) do około V wieku naszej ery umowną datą zamykającą antyk jest rok 476 n.e. - upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego

chronologia i periodyzacja:

ETAPY	OSIĄGNIĘCIA, WYDARZENIA
przełom IX i VIII w. p.n.e.	dominacja epiki, powstają fundamentalne dla kultury świata eposy Homera „Iliada” i „Odyseja” starożytna literatura poczęła rozwijać się w tym okresie, kiedy to Grecy za pośrednictwem Fenicjan^1 przejęli alfabet prasemicki
VII i VI w. p.n.e.	dominacja liryki, tworzą wybitni poeci starożytności: Tyrtajos, Safoną Anakreont, Pindar. Symonides: początek monumentalnej zabudowy' Akropolu
V w. p.n.e.	dominuje dramat, powstają wielkie tragedie Ajschylosa, Sofoklesą Eurypidesa tworzą komediopisarze, np. Arystofanes w 2 poi. V w. powstają Panteon (świątynia Ateny na Akropolu), Propyleje
koniec V i IV w. p.n.e.	dominuje filozofia, działają: Sokrates, Platon, Arystoteles, rozkwita kultura antycznej Grecji w Atenach rządzi Perykles, panuje demokracja ateńska (pierwsza w dziejach Europy) pow staje posąg Ateny Partenos na Akropolu, dłuta Fidiasza (doradcy Peryklesa i kierownika pracowni rzeźby na Akropolu), twórcy Zeusa Olimpijskiego - jednego z siedmiu cudów świata
przełom IV i III w. p.n.e	dominuje epigramat, tworzą Kallimach z Cyreny, Teokryt
III w. p.n.e.	okres wielkich szkól filozoficznych: stoików' (Zenon z Kition), epikurejczyków (Epikur z Samos), hedonistów (Arystyp z Cyreny), cyników i sceptyków
I w. p.n.e. - II w. n.e.	rozkwit literatury' rzymskiej, tworzą: Wergiliusz („Encida”), Horacy (ody), Owidiusz („Metamorfozy”), rzymscy filozofow ie stoiccy: Seneka, Marek Aureliusz
III i IV w.	początki kultury' chrześcijańskiej, której ośrodkiem stal się Rzym, zmierzch antyku, pojawiają się pierwsze zwiastuny średniowiecza 395 r. podział na cesarstwo Zachodniorzymskie i Wschodniorzymskie (bizantyjskie)
476 r. data przy jmow ana jako koniec antyku	germańskie wojska Odoakra zdobywają Rzym, następuje kres Cesarstwa Zachodniorzymskiego
czas trw ania	epoka trwała ok. 1300 lat, czyli trzynaście wieków (różnie w poszczególnych krajach)

epoka niepodległościowa:

• okres archaiczny, od czasów bajecznych do początku wojen grecko-perskich (zburzenie Miletu w 494 roku)

1

Fenicja - kraina starożytna na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, zamieszkiwana od początku III tysiąclecia p.n.e. przez Fenicjan; obecnie ziemie te wchodzą w skład Libanu i częściowo Syrii. W Fenicji nigdy nic istniało jednolite państwo: liczne miasta pow stałe na tych terenach stanow iły w zasadzie odrębne i niezależne jednostki polityczne (miasta-państwa), choć w^! pewnych okresach niektóre z nich uzyskiwały hegemonię nad pozostałymi. Podstawą dobrobytu Fenicji były: wysoko rozwinięte rzemiosło (wyroby z metali, kości słoniowej, szkła, tkaniny barwione purpurą, budownictwo okrętów'), handel lądowy (głównie tranzytowy) i morski oraz eksport własnych wyrobów. Z powodu swego położenia geograficznego Fenicja była terenem częstych najazdów i popadła w zależność od państw silniejszych, m.in. Egiptu. Hetytów ; w XII w. p.n e. zniszczona przez tzw. Ludy Morzą doszła w XI-VIII w. p.n.e. do największego rozkwitu - liczne kolonie i faktorie wokół wybrzeży Morza Śródziemnego; VIII W.-625 r. p.n.e. pod władzą Asyrii, od 586 - Babilonii, 538 - Persji. 332 - Aleksandra III Wielkiego; 286-197 pod rządami Ptolemeuszów, następnie Seleukidów , uległa w znacznym stopniu hellenizacji: od 64 r. p.n.e. stanowiła część prowincji rzymskiej Syria, później cesarstwa bizantyjskiego; VII w. n.e. przeszła w ręce Arabów. W dziedzinie kultury' największy m osiągnięciem Fenicji był wynalazek pisma alfabetycznego (fenickie pismo): literatura Fenicji (modlimy, hymny, mity religijne, zapiski history czne) jest na ogól znana ze wzmianek późniejszych autorów greckich: w Ugarit odkry to m.in. archiwom królewskie (pisane na tabliczkach glinianych).