130860264

regulacji jego postępowania oraz nadawać głębszy sens życiu i ludzkiej egzystencji" - pisze K. Denek²⁰.

Struktura²¹ treści edukacji środowiskowej na poziomie nauczania początkowego

Z pozycji strukturalizmu jako nurtu teoriopoznawczego efektywność procesu edukacyjnego wiąże się m.in. z potrzebą strukturalnego ujęcia treści programowych. Ujęcie takie pozwala na tworzenie w umyśle dziecka kategorii poznawczej rzeczywistości jako wewnętrznej struktury umysłowej, dzięki której podmiot może budować percepcyjne, pamięciowe i umysłowe reprezentacje wewnątrz klas przedmiotów, zdarzeń i strategii oraz

²⁰    K. Denek, Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999, s. 35.

²¹    Podstawowe definicje pojęć „struktura", „strukturalizm", „strukturyzacja":

„Struktura to określony układ elementów, na który składają się prawa, ogólne zasady

i pojęcia połączone ze sobą określonymi relacjami logicznymi i merytorycznymi" - K. Soś-nicki, Struktura w procesie nauczania, „Nowa Szkoła" 1965, nr 12, s. 9.

„Struktura (łac. structura - układ, uporządkowanie), pojęcie definiowane najczęściej jako: 1. zespół związków (relacji) dynamicznych bądź statycznych między elementami danej całości oraz między elementami a całością, koniecznych dla funkcjonowania bądź istnienia tej całości; 2. zespół elementów i tych relacji między nimi, które są charakterystyczne dla danej całości (dla danego układu). W rozpatrywaniu jakiegoś przedmiotu - konkretnego lub abstrakcyjnego - bierze się pod uwagę zarówno elementy, które spełniają określone funkcje w stosunku do innych elementów i całości, jak i same relacje (związki, zależności) między elementami.

Strukturalizm (ang. łac.), w metodologii tendencja skłaniająca do badania struktur rzeczy, zjawisk i procesów, nie zaś ich genezy czy skutków przez nie wywołanych; s. znajduje zastosowanie w językoznawstwie, w nauce o literaturze, w teorii kultury; w ostatnich latach coraz częściej bywa stosowany w dydaktyce, zarówno w pracach nad racjonalnym doborem i układem treści kształcenia, jak w budowie i przebiegu procesu dydaktycznego. Czynność związana z kształtowaniem treści dydaktycznych jako struktur zyskała miano - strukturyzacji.

Strukturyzacja, strukturalizacja (gr.), proces kształtowania i hierarchizowania struktur, tj. takie porządkowanie materiału, aby w nim wyodrębnić jakieś - układy, a w nich elementy i związki między nimi; uwzględnienie z kolei funkcji tych układów służy ustosunkowywaniu układów względem siebie i tworzeniu ich hierarchii. S. sprzyja wyodrębnieniu materiału podstawowego, a zarazem rezygnacji z tego, co tylko utrudnia zrozumienie jakiejś dziedziny teorii czy praktyki, jest więc szczególnie pomocna w pracach nad programami nauczania i podręcznikami" - W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, s. 267-268.

Por. także K. Denek, J. Cnitecki, Organizacja struktur doboru treści dydaktycznych, „Ruch Pedagogiczny" 1978, nr 1.

15