1313878207

cowni ofiarował polskim psychologom profesjonalne narzędzia pomiarowe. A byl to prezent imponujący: 140 testów i podręczników w ciągu 9 lat! Działania Pracowni nie ograniczały się tylko do prac nad testami psychologicznymi. Było to także upowszechnianie wiedzy psychomet-rycznej i statystycznej, prowadzenie badań naukowych, redakcja Biuletynu Psychometrycznego i prowadzenie otwartych międzynarodowych seminariów naukowych w Łomnicy Tatrzańskiej. Warto też podkreślić, że wszystkie te prace realizowane były przez garstkę zapaleńców - zaledwie 12 osób.

Projekt realizowany przez prof. Marię Manturzewską narodził się w takim właśnie klimacie. Pani Profesor była wieloletnią zastępczynią Mieczysława Choynowskiego w kierowaniu Pracownią. Aby zrealizować badania, zespól pod Jej kierownictwem dokonał przeglądu światowej literatury przedmiotu, zapoznał się z metodami pomiaru i oceny zdolności muzycznych stosowanymi przez psychologów i muzyków, nauczycieli szkół muzycznych, z wynikami badań przyczyn trudności i niepowodzeń w studiach muzycznych, z wynikami badań psychologicznych i biograficznych uczestników VI Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina, wreszcie z pracami psychometrycznymi dotyczącymi standaryzowanych testów zdolności i osiągnięć muzycznych. Na potrzeby programu opracowano 10 testów psychologicznych oraz specjalny kwestionariusz środowiskowo-biograficzny dla muzyków, stworzony przez autorkę raportu we współpracy z wybitnymi polskimi muzykami. Wszystkie testy i kwestionariusze zastosowane w tych badaniach zostały sprawdzone i znormalizowane na populacji uczniów polskich szkół muzycznych.

Dobór narzędzi pomiarowych byl dyskutowany w kolach ekspertów, muzyków i psychologów. Podstawą wyboru była koncepcja talentu muzycznego sformułowana przez prof. Manturzewską: „talent muzyczny to szczególnie korzystny układ (konstelacja), wzajemnie na siebie oddziałujących właściwości indywidualnych, zdolności specyficznie muzycznych i ogólnych, całokształtu cech osobowości oraz czynników środowiskowo-biograficznych"². Istotą projektu było zatem poszukiwanie nie jednego, najlepszego predyktora sukcesów w studiach muzycznych, lecz optymalnego układu czynników psychologicznych i środowiskowych. Otrzymane wyniki potwierdziły główną tezę projektu - poszczególne zmienne psychologiczne traktowane oddzielnie nie pozwalają na wyjaśnienie fenomenu talentu muzycznego, a specyficzne zdolności muzyczne, takie jak słuch wysokościowy, pamięć muzyczna i poczucie rytmu, mimo że są niezbędne dla powodzenia w działalności muzycznej, nie są warunkiem wystarczającym i nie tłumaczą sukcesów w tej dziedzinie.

Zaangażowanie prof. Manturzewskiej w pracę badawczą widać na kolejnych stronach tej pracy. Prace pilotażowe, prezentacja wyników i ich analiza są świadectwem efektywnego warsztatu badawczego. Całość z jednej strony składa się na wielowątkowe studium powodzenia w nauce muzyki, a z drugiej pozwala na określenie, czy zastosowane metody psychologiczne są przydatne dla celów predykcyjnych. Odpowiedź na to pytanie okazuje się nie być wcale oczywista.

Badania zostały przeprowadzone 46 lat temu, o czym Czytelnik powinien pamiętać, czytając tę książkę. Ale właśnie dlatego, że zostały przeprowadzone tak dawno, warto je przypomnieć. Mogą one stanowić mocny punkt odniesienia dla historycznych porównań. Mają jednak nie tylko wartość historyczną, ale także zwracają uwagę na problemy, które i dziś są ważne i co do których nie ma „kanonicznego" rozwiązania.

Elżbieta Hornowska

² Manturzewska, M. (1969). Psychologiczne warunki osiągnięć pianistycznych. Wrocław: Ossolineum.

" I

PRZEDMOWA