Metodyka nauczania to dział dydaktyki szczegółowej, która zajmuje się poszukiwaniem efektywnych sposobów nauczania określonego przedmiotu poprzez analizę celów, treści, metod oraz form organizacyjnych kształcenia. To dyscyplina praktyczna zajmująca się metodami nauczania wybranych treści, najczęściej różnych przedmiotów nauki szkolnej. Nie ujawniając szczególnych aspiracji badawczych, które są typowe dla dydaktyki przedmiotowej metodyka nauczania sprowadza się do poszukiwania dróg (sposobów) racjonalnego działania poprzez możliwie dokładna analizę treści przedmiotowych oraz oparte na doświadczeniu nauczycielskim rozpoznanie metod i środków umożliwiających uczniom opanowanie tych treści.
Metodyka wychowania to dyscyplina praktyczna zajmująca się celami, treścią, metodami, środkami i organizacją wychowania w szkołach i innych środowiskach wychowawczych (np. w harcerstwie). Układem odniesienia dla metodyki wychowania jest teoria wychowania a źródłem szczegółowych informacji - wyniki badań nad procesami, warunkami i potrzebami wychowania w różnych typach i na różnych szczeblach szkół, w rodzinie, przedszkolu, domu dziecka i innych zakładach wychowawczych oraz w organizacjach młodzieżowych. Ujmując proces wychowania w układzie systemowym i instytucjonalnym metodyka wychowania ma na celu podniesienie poziomu masowej praktyki wychowawczej.
Termin "zasada" na gruncie dydaktyki może być rozumiany w następujący sposób: zasada - twierdzenie oparte na pewnym prawie naukowym, które rządzi określonymi procesami. Według W. Okonia, zasady kształcenia powinny być twierdzeniami normatywnymi, wynikającymi z mających miejsce w procesie kształcenia prawidłowości przyczynowo - skutkowych
Czesław Kupisiewicz zaproponował następującą klasyfikację zasad:
■ zasada efektywności
■ zasada operatywności
■ zasada poglądowości
■ zasada przystępności
■ zasada systematyczności
■ zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa uczniów w procesie kształcenia
■ zasada trwałości wiedzy
■ zasada wiązania teorii z praktyką