1468550532

76 Dawid Kościewicz

szeństwo prawu i władzy, a jednocześnie za główny moralitet podawali oni biblijną księgę „Mądrość Syracha”, zalecającą mądrość i rozwagę, bogobojność, cierpliwość, skromność, życzliwość, pokorę, wolność, niezależność, a nawet okazywanie powściągliwości przy kontaktach z przyjaciółmi¹. Tak zbudowana etyka szwedzkiego protestantyzmu budowała szwedzki charakter kultury przez kolejne trzy wieki, a nawet, pomimo współczesnych zmian w religijności i postawie wobec życia, wciąż odciska piętno na preferowanych publicznie relacjach społecznych. Szwedzkie społeczeństwo przez wieki wypracowało swego rodzaju „indywidualizm uspołeczniony”, który pozwala na każdą formę wyrażania własnej tożsamości (zwyczaje, ubiór, zainteresowania, poglądy), która nie godzi w życie społeczne i zawodowe przez dezorganizację lub przemoc. Podstawową komórką w szwedzkim społeczeństwie jest jednostka, nie rodzina, co jest bardzo charakterystyczne dla budowy szwedzkiego modelu polityki społecznej.

Dopiero jednak wiek XX przyniósł uwarunkowania polityczno-ekonomiczne (w wymiarze zarówno lokalnym, jak i globalnym) prowadzące do utworzenia instytucjonalnych podstaw tego, co dziś określamy mianem szwedzkiego modelu państwa dobrobytu. Najwcześniejszą historycznie podstawą instytucjonalnej budowy szwedzkiego modelu państwa dobrobytu jest program rozwiązań gospodarczych pochodzący z roku 1951, którego autorami są dwaj szwedzcy ekonomiści: G. Rehn i R. Meidner. W swojej publikacji Ruch związkowy i pełne zatrudnienie zaprezentowali własną wizję państwa dobrobytu, w której podkreślili, iż państwo, które chce realizować ten model, musi stosować politykę opartą na czterech założeniach, takich jak²: pełne zatrudnienie, stabilne ceny, wzrost gospodarczy, równość społeczna. Cele wymienione w programie Rehna i Meidnera państwo miało realizować za pomocą politycznych narzędzi: solidarnej polityki płacowej, restrykcyjnej polityki gospodarczej, aktywnej polityki tynku pracy oraz subsydiowania zatrudnienia. Model ten, nazywany od nazwisk twórców modelem Rehna i Meidnera, tylko w części jest zgodny z Keynesowskim modelem interwencjonizmu państwowego. Wysokie obciążenia podatkowe, zgodne z założeniem restrykcyjnej polityki gospodarczej, mają za zadanie ograniczać wymiar popytu konsumpcyjnego społeczeństwa oraz wydatki firm na inwestycje, przez co rynek nie ma możliwości nieograniczonego rozwoju -jest to swego rodzaju „chłodzenie” rynku i łagodzenie cykli koniunkturalnych. Środki, które państwo w ten sposób uzyskuje z podatków, przeznacza na finansowanie pełnego zatrudnienia, subsydiując miejsca pracy oraz przez realizowanie programów aktywizowania osób bezrobotnych lub o niskich kwalifikacjach. Rozmaite programy społeczne³ realizowane według koncepcji zaspokojenia czterech wymienionych wyżej założeń są kwintesencją modelu realizowania koncepcji folkhemmet.

1

   E. Lewandowski, Pejzaż etniczny Europy, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2004, s. 112-116.

2

   J. Czech-Rogosz, S. Czech, wyd. cyt., s. 103.

3

   Więcej o szwedzkich programach aktywnego tynku pracy: http://www.ifs.org.uk/wpsAvp0201. pdf( 12.07.12).