1492317144

Najważniejszą siłą sprawczą warunkującą zaistnienie procesów globalizacji korporacyjnej była promocja i zwycięstwo neoliberalizmu oraz zmiany w polityce państw. Neoliberalizm stworzył intelektualną podbudowę pod rozwój procesu globalizacji korporacyjnej poprzez gloryfikację takich wartości jak: własność prywatna, bezpieczeństwo inwestycyjne i własnościowe, swoboda działalności gospodarczej oraz poddawanie kolejnych sfer życia regulacji rynku. Neoliberalne założenia zdominowały charakter polityki ekonomicznej zarówno na szczeblu państw, jak też na płaszczyźnie międzynarodowej. Kluczowym elementem ideologii neoliberalnej jest założenie, że własność prywatna oraz wolny rynek są nierozerwalnie związane z wolnością indywidualną. Przyjęto tezę, że porządek rynkowy jest najlepszym z możliwych porządków regulujących życie zbiorowe oraz że większość potrzeb ludzkich da się zaspokoić na rynku. Idea wolnego rynku, zawierająca konkurencję, jak i wolność działania gospodarczego, będąca wyrazem wolności indywidualnej oraz absolutyzująca zysk, jako kategorię niosącą same korzyści, wynikała z głębokiego przekonania o braku konieczności istnienia barier politycznych, geograficznych i moralnych dla działalności gospodarczej²².

Tym samym zapewnienie wolności inwestowania, przepływu kapitałów i wolności handlu wszystkimi dobrami i towarami w skali całego świata, stanowiąc istotę promowanych przez neoliberalizm wartości, uzasadniało ekspansję rynku oraz jego głównych uczestników w postaci korporacji transnarodowych. W praktyce filarami neoliberalnego modelu rynkowego stały się założenia o konieczności liberalizacji, deregulacji i prywatyzacji gospodarek. Liberalizacji gospodarek narodowych i handlu międzynarodowego towarzyszyło promowanie inwestycji zagranicznych i tym samym znaczenia korporacji transnarodowych, jako głównych nośników tychże inwestycji. Swoboda inwestycyjna korporacji transnarodowych miała z założenia służyć wyrównywaniu dysproporcji rozwojowych, przyczyniać się do rozwoju gospodarczego i integracji gospodarki w skali światowej²³. Drugi filar neoliberalnego modelu rynkowego stanowiło założenie o konieczności deregulacji życia gospodarczego oznaczające zwrot w kierunku wolnego rynku i odejście od interwencjonizmu rządowego. Regulacyjna rola państwa powinna sprowadzać się do starannie przemyślanych norm prawnych dla zapewnienia prawidłowego działania sił wolnorynkowych²⁴. Trzeci filar promowanego przez neoliberalizm modelu organizacji życia gospodarczego tworzyło założenie o konieczności

²²    Szerzej: Friedman M., Wolność i kapitalizm. Warszawa 1993, s. 21.

²³    Schumann H., Martin H.-P., Pułapka globalizacji, Atak na demokrację i dobrobyt, Wrocław 1999, s. 133.

²⁴    Hayek F.A., Droga do zniewolenia, Kraków 1996, s. 43.

16