1675609880

48 JUDYTA KABUS

Zaczęto szukać analogii tekstu z mediami, modą, potocznymi rozmowami. Tekst literacki przestał być postrzegany jako genialne uniesienie, coś wyjątkowego. Stal się częścią kulturowego archiwum tekstów.

W dyskursywnych badaniach literackich autor nie podąża za genialnym natchnieniem, które go rozwija, lecz jest wplatany w sieć otaczających go dyskursów i przez nie kształtowany⁵¹;

Czytelnikowi odebrano przypisywaną mu dotąd produktywną rolę suwerennego władcy nad tekstem. Czytelnik również jest elementem dyskursów.

Uważam, że z założeń analizy dyskursu zrodziły się w latach 80. i 90. nowe dyscypliny, które wywarły wpływ na literaturoznawstwo: Nowy Histo-ryzm i badania kulturowe.

W Nowym Historyzmie obserwujemy ideologiczną analizę praktyk dyskursywnych, które przejawiają się poprzez odrzucenie rozgraniczenia między tekstem literackim a nieliterackim. Każdy tekst to konstrukcja dyskursyw-na uwikłana w konteksty społeczne, a literatura jest polem praktyk słownych a nie zbiorem kanonicznych dzieł. Tekst literacki nie jest odizolowanym od rzeczywistości wyjątkowym bytem⁵². Jest produktem danej epoki, którego nie da się obiektywnie zbadać. Badanie tekstu literackiego to ciągłe określanie własnego stanowiska w danym kręgu kulturowym, pod względem choćby politycznym czy ideologicznym⁵³.

Badania kulturowe⁵⁴ adoptując koncepcje analizy dyskursu wpłynęły również na myśl o literaturze: literatura to wynik praktyk dyskursywnych, które determinowane są regułami społecznymi; literatura nie naśladuje rzeczywistości; czytelnik i autor są podrzędni wobec przyjętej w danym czasie ideologii i spełniają społeczne funkcje; sens, w tym dzieła literackiego, jest produktem działań społecznych⁵⁵.

B. JcBing, R. Kóhnen. Einfilhrung in die deutsche Uleralurwissenschaft, S. B. Metzlcr, Stuttgart, Weimar 2012, s. 330.

A. Burzyńska. M. P. Markowski, dz. cyt., s. 512.

Tantóe, s. 512.

Badania kulturowe są dyscypliną niejednorodną. Niezwykłą popularność zyskały na amerykańskich uniwersytetach, w Anglii i we Francji. Charakteryzują się brakiem rygoryzmu metodologicznego. A. Burzyńska, M. P. Markowski, dz. cyt., s. 538-539.