1899518934

FRANCISZKA GRYFICKA

ROZWÓJ ORGANIZMU

W ŚWIETLE NIEKTÓRYCH ZAGADNIEŃ WSPÓŁCZESNEJ EMBRIOLOGII

EMBRIOLOGIA jest działem stosunkowo młodym wśród nauk biologicznych, jej początek datuje się od połowy XIX w., kiedy to Schwann i Schleiden (1837) odkryli istnienie komórki zwierzęcej. Pierwsze badania embriologiczne były czysto opisowymi, opisywano rozwój różnych zwierząt. Następnie zaczęto je pod tym względem porównywać ze sobą, stąd rozwinęła się embriologia porównawcza. Dała ona możność Haecklowi sformułowania jego prawa biogenetycznego, mówiącego, że rozwój osobniczy jest potworzeniem rozwoju rodowego, jest odbiciem ewolucji danego gatunku. W następnym etapie zaczęto się zastanawiać nad mechanizmem i przyczyną rozwoju, wynikiem czego było powstanie na początku XX w. nowego działu embriologii, opartego na eksperymencie, zwanego mechaniką rozwoju lub embriologią doświadczalną. W latach dwudziestych i trzydziestych rozwinęły się takie nowe działy jak embriologia fizjologiczna, chemiczna, genetyka rozwoju.

W niniejszym artykule przedstawię pewne wybrane zagadnienia z zakresu embriologii ogólnej, które zazębiają się o wszystkie wspomniane tu jej działy.

Rozwój zarodkowy każdego organizmu zwierzęcego prowadzi do wytworzenia osobnika o takiej samej budowie i takim samym wyglądzie jak organizmy rodziców i rozpoczyna się od jednej pozornie prostej komórki — zapłodnionego jaja. Zapłodnione jajo różni się zasadniczo budową i wyglądem od dorosłego osobnika, ma jednak wszystkie możliwości jego wytworzenia. Ma jakby informacje, jak ma się rozwijać, aby osiągnąć końcową formę zgodną z planem budowy danego gatunku. Taka informacja rozwojowa jest podana zygocie w specjalnej formie, jest zaszyfrowana. Jest ona zaszyfrowana zarówno w jądrze komórkowym jak i w cytoplazmie. Informacja genetyczna o cechach dziedzicznych jest zaszyfrowana w jądrze — w genach ułożonych w chromosomach, które w połowie pochodzą od ojca a w połowie od matki. Jednak główne