1933502081

3.1. Przykłady zastosowania spękań ciosowych w badaniach naukowych na terenie Podhala

Spękania ciosowe na terenie Podhala są szeroko wykorzystywane w badaniach geomorfologicznych i geologicznych. Jednym z najpopularniejszych sposobów ich wykorzystania jest określanie głównych kierunków naprężeń które zainicjowały ich powstanie [Pokorski, 1965; Boretti -Onyszkiewicz, 1968; Domonik, 2003, 2007; Ludwiniak, 2008]. Przykładowo, przy obecności dwóch zespołu ciosu, o azymutach 60 stopni (Si) oraz 120 stopni (S2), główny kierunek naprężeń będzie dwusieczną kąta utworzonego przez spękanie S, i S2, czyli w tym przypadku 90 stopni (60 + 120 = 180 stopni. 180 : 2 = 90 stopni). W ten sposób można też pośrednio określać przeszłość geologiczną Podhala (między innymi zmiany orientacji paleonaprężeń w podłożu).

Spękania ciosowe są także bardzo użytecznym wskaźnikiem zaburzeń tektonicznych. Potwierdza się to poprzez ich wyraźne zagęszczenie w miejscach występowania uskoków [Boretti -Onyszkiewicz, 1968; Pepol, 1972; Kukulak, 1988, 1999; Ludwiniak, 2008]. Nie bez znaczenia jest również fakt, że czasami uskoki generowane są bezpośrednio w miejscu spękania ciosowego [Pokorski, 1972; Wasiluk, 2009],

Duże znaczenie spękania ciosowe mają w badaniach geomorfologicznych, zwłaszcza w zakresie geomorfologii strukturalnej. J. Kukulak (1988) stwierdził wyraźną korelację orientacji spękań ciosowych z kierunkami elementów składowych osuwisk (niszą osuwiskową, jęzorem osuwiskowym). Również obrywy skalne generowane są wzdłuż powierzchni spękań ciosowych [Hełdak, 2014]. Z kolei K. Majewski (2013) dokonał ciekawej analizy wpływu spękań ciosowych na przebieg dolin potoków w obrębie zachodniego Podhala. Jego badania wykazały, że przebieg dolin potoków jest

Ryc. 2. Wpływ orientacji spękań ciosowych na przebieg dolin potoków na terenie zachodniego Podhala

Źródło: Majewski K., 2013, Wpływ spękań ciosowych na kształtowanie przebiegu dolin rzecznych zachodniego Podhala, Landform Analysis, vol. 24, s.60 (nieznacznie zmienione).

Nie bez znaczenia jest również wpływ spękań ciosowych na krążenie wody w obrębie fliszu podhalańskiego [Gołąb, 1959; Boretti - Onyszkiewicz, 1968]. Spękania ciosowe ponadto ułatwiają wietrzenie oraz erozję piaskowców fliszu podhalańskiego. Często więc progi skalne w obrębie koryt potoków i rzek podhalańskich generowane są wzdłuż spękań ciosowych [Baumgart - Kotarba, 1983; Hełdak, 2014], Również eksploatacja piaskowców fliszu podhalańskiego odbywa się najczęściej wzdłuż powierzchni spękań ciosowych [Bromowicz, 1965].