1941125359

wanych w liceach pedagogicznych znalazło szerokie zastosowanie w innych zakładach kształcenia nauczycieli ⁹⁹.

Dla realizacji zadań w zakresie kształcenia praktycznych umiejętności pedagogicznych niezbędne były przy liceach pedagogicznych szkoły ćwiczeń, których zadania i organizacje określało zarządzenie ministra oświaty z dnia 4 stycznia 1946 roku ¹ °. Szkoły ćwiczeń stanowiły integralną część liceów jako teren praktyki szkolnej uczniów. Również w późniejszych zarządzeniach władz oświatowych w sprawie organizacji szkół ćwiczeń przy zakładach kształcenia nauczycieli podkreślano, iż szkoły te mają ułatwiać licealistom obserwację nad dzieckiem i nad jego pracą szkolną oraz winny być warsztatem praktycznych ćwiczeń w nauczaniu i prowadzeniu innych zajęć szkolnych ¹⁰¹. Szkoły ćwiczeń podlegały dyrektorom liceów pedagogicznych zarówno pod względem organizacyjnym, jak dydaktycznym i wychowawczym. Pracą szkoły ćwiczeń kierował bezpośrednio kierownik, nauczyciele t/ch szkół podobnie jak kierownik praktyk pedagogicznych korzystali ze zniżki godzin lekcyjnych. Dzięki właściwej atmosferze wychowawczej w tych szkołach dopracowano się w zakresie praktyk pedagogicznych szeregu takich metod i środków, które przyczyniały się do podnoszenia świadomości pedagogicznej przyszłych nauczycieli.

Warunki lakalowo-małerialne

Warunki lokalowo-materialne, w jakich odbywał się proces nauczania szkolnego, winny stać się przedmiotem oddzielnych badań. W dotychczasowych badaniach z zakresu dziejów szkolnictwa pedagogicznego nie zajmowano się na ogół warunkami lokalowymi i materialnymi liceów pedagogicznych. Szkoły te pracowały od początku w trudnych warunkach lokalowych, bez należytego zaplecza w postaci pracowni i sal gimnastycznych. Część liceów pedagogicznych mieściła się w budynkach przedwojennych zakładów kształcenia nauczycieli, w miarę rozwoju tych szkół lokowano je często w budynkach liceów ogólnokształcących. Tylko niewielki procent liceów pedagogicznych otrzymał nowe budynki, zaplanowane i wzniesione dla ich potrzeb. Sytuację lokalową pogarszał fakt, iż w wielu budynkach liceów pedagogicznych znajdowały się internaty w salach, w których mogły się odbywać lekcje szkolne. Mimo trudnych warunków lokalowych nauczyciele nie szczędzili wysiłku nad organizowaniem i wyposażaniem pracowni przed-

^9:' O roli i miejscu praktyk pedagogicznych w zakładach kształcenia nauczycieli zob. J. Kozłowski, Praktyka uczniów liceum pedagogicznego, Warszawa 1956; tenże, Praktyko pedagog czna, jej zakres i funkcja w procesie przygotowania do zawodu (w:) „Ruch Pedagogiczny", 1962, nr 2, s. 30—44; Lina Gieysztor, Organizacja i przebieg praktyki pedagogicznej w Liceum Pedagogicznym (w:) Zaktady kształcenia nauczycieli w Szcza brzcszynic i ich wychowankowie, s. 108—122.

¹⁰⁰ Dz. Urz. Min. Ośw., 1946, nr 1, poz. 7.

^1UI Dz. Urz. Min. Ośw., 1964, nr 2, poz. 19.

53