1999020394

156 STANISŁAW LENCEWICZ (2)

tutaj wypowiedzieć kilka uwag o przebiegu zlodowacenia w objętych mapą dolinach, tymbardziej, że wymienieni wyżej autorzy przeważnie nie troszczyli się o formy wklęsłe. Naprzykład Romer przyznaje że: „problemu morfogenezy glacjalnej rzeźby tatrzańskiej nie tknął niemal zupełnie”.

Aby ułatwić orjentowanie się na mapie, poprzestałem na niewielu znakach objaśniających, ale w przedstawianiu form miałem na względzie tę okoliczność, że muszą one mieć swoją konsekwencję i przedstawiać zjawiska, których są skutkiem.

Tak więc progi i skały b o c h e n k o w a t e przedstawione są jednym znakiem, gdyż niema pomiędzy nimi różnicy genetycznej: skały bochenkowate są conajmniej szczątkami progów. Również nie oznaczałem oddzielnym znakiem mis p r z e g ł ę b i o n y e h, bo obecność ich wynika z układu progów i podcięć korytowych, lub ścian cyrków. Zbędne jest też wprowadzanie oddzielnego znaku na doli n y zawieszone, gdyż hipsometria i rysy morfologiczne pozwalają je i tak wyróżnić. Moren den n y c h wewnątrz dolin nie oznaczałem, bo nie mają one znaczenia w rozważaniach nad przebiegiem zlodowacenia, natomiast naniosłem je tam, gdzie występują one poza obramieniem wałami morenowe m i. Są to naturalnie m oren y d e n n e starsze. Z rozkładu i wzajemnego stosunku tych dwóch utworów widoczna jest na mapce t r a n s f 1 u e n c j a lodowców do doliny Filipki i Olczysk, co uwydatnia jeszcze podkład hipsometryczny mapy i fluwioglacjał Jaszczurówki. Bagienka, na linii Toporowe Stawy — ujście Waksmundzkiej, jako położone wśród wałów morenowych, wyraźnie wskazują na z a n i k ł e sta w k i.

Wśród c y r k ó w wyróżniłem przede wszystkim — n o r m a 1 n e, zamknięte progami, a będące tworem epoki lodowcowej. Oprócz nich przedstawiłem jeszcze cyrki n i e f o r e m n e; mają one rozmiary mniejsze i leżą wyżej. Są to przeważnie cyrki niwalne, posiadające nawet niekiedy moreny lawinowe, ale do tej kategorii zaliczyć też można twory niewyraźne pod względem genezy, jak np. Sucha Dolina pod Kasprowym Wierchem. Wyróżnionych przezemnie cyrków nieforem-n y c h nie należy utożsamiać z „karami niezupełny m i" — G a-d o m s k i e g o, gdyż do tej kategorii zalicza on raczej cyrki stare, zniszczone.

Podcięcia korytowe, w niższych częściach dolin lodowcowych, zaznaczają koryta jęzorów lodowych, natomiast w częściach górnych są one nieraz równocześnie ścianami cyrków, zmodyfikowanymi w późniejszych etapach zlodowacenia, gdy linia wiecznego śniegu podnosiła się wyżej, a jęzor lodowy płynął dnem niższego cyrku, jak to szczególnie wyraźnie występuje w Dolinie Stawów Gąsienicowych.

Na uwagę zasługuje jeszcze pewnego rodzaju zjawisko epigenezy, występujące na progach, zamykających Czarny Staw Gąsienicowy, Zmarzły, Wielki, Czarny nad Morskim Okiem i inne. Obok gardzieli dzisiejszych, którymi odpływają potoki, występują jakieś starsze nacięcia zasypane moreną lub gruzem skalnym. Takie zmiany w odpływach jezior wytłumaczyć można bądź oscylacjami lodowców, bądź wprost polodow-cowymi zwałami.