1.1 Cykl koniunkturalny jako przedmiot badań
Gospodarka nie rozwija się stale w jednakowym tempie, a takie kategorie jak rozmiary produkcji, wysokość bezrobocia, poziom cen czy struktura inwestycji również nie charakteryzują się bezwzględną stabilnością dla swoich tendencji wzrostowych czy spadkowych. Pewne odchylenia występowały zawsze, nie powodując u większości ekonomistów wątpliwości co do przyczyn takich zjawisk. Znane są bowiem podstawowe reguły rządzące mechanizmami cenowymi, takie jak prawo popytu i podaży. Niewielkie zmiany tych wielkości nie budzą więc większych wątpliwości w kwestii tego, co jest ich przyczyną. Problemy pojawiają się, przy próbie wyjaśnienia większych zmian czy odwrócenia tendencji. Ewa Szymanik i Andrzej Zyguła sporządzili zestawienie, w którym podzielili zmiany aktywności na cztery ich rodzaje1:
1) Trendy, czyli długookresowe tendencje wzrostowe lub spadkowe pewnych kategorii makroekonomicznych.
2) Wahania sezonowe, których przyczyną są zmiany pór roku, pociągające za sobą zmiany natury przyrodniczej, technicznej czy społecznej. Przykładem może być spadek zużycia energii w okresie letnim.
3) Wahania przypadkowe, wynikające z przyczyn losowych. Mogą one mieć negatywne (np. konflikty wojenne) lub pozytywne (np. wynalazki) konsekwencje.
4) Zmiany koniunktury, które powtarzają się z pewną częstotliwością, charakteryzują się podobnym sposobem przebiegu.
Tego typu zjawiska są przedmiotem badań nad cyklami koniunkturalnymi, których autorzy starają się odnaleźć pewne prawidłowości w dokonujących się przeobrażeniach, zidentyfikować źródła wahań a przede wszystkim skupiają się na charakterystycznej cesze cykli koniunkturalnych, jaką jest regularność ich występowania. Regularność ta może się odnosić zarówno do częstotliwości występowania, jak również do schematyczności, czyli podobnego sposobu ich przebiegu.
7
E. Szymanik. A. Zygula, Cykliczne wahania aktywności gospodarczej. Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2009, s. 9-10